گام بلند پالایشگاه تهران در مسیر محیط زیست/ احیای واحد تصفیه گازهای پسماند (TGT) با نوآوری مهندسان ایرانی

تریتا نیوز /در ادامه روند اجرای طرح‌های زیست‌محیطی و ارتقای بهره‌وری عملیاتی، واحد تصفیه گازهای پسماند (Tail Gas Treating Unit) پالایشگاه تهران پس از چند سال توقف، با تلاش خستگی‌ناپذیر تیم‌های مهندسی و بهره‌برداری با موفقیت کامل راه‌اندازی شد؛ دستاوردی که نه‌تنها موجب کاهش چشمگیر انتشار گازهای آلاینده شده، بلکه ارزش اقتصادی و فنی قابل‌توجهی نیز به همراه داشته است.

مهدی گروسی، مهندس ارشد واحد تبدیل کاتالیستی و تصفیه نفت‌گاز شرکت پالایش نفت تهران با اعلام این خبر گفت:در واحدهای گوگردسازی شماره ۲ و ۳، گاز H₂S حاصل از فرآیند تصفیه آمین به گوگرد مایع تبدیل می‌شود. با این حال، بخش اندکی از ترکیبات گوگردی مانند H₂S و SO₂ از واکنش کامل بازمی‌ماند که با راه‌اندازی واحد TGT، بازدهی فرآیند تبدیل گاز H₂S به گوگرد مایع به بیش از ۹۹.۹ درصد افزایش می یابد.

به گفته گروسی، احداث و بهره‌برداری از واحد TGT در اوایل دهه ۹۰ شمسی با هدف کاهش انتشار گاز سمی SO₂  انجام شد.

گروسی با اشاره به طراحی روش نوآورانه و عبور از چالش های فنی آن اظهار داشت: در سال ۱۳۹۶ به دلیل بروز لرزش شدید در کمپرسور گاز گردشی  (3C-902)و اشکالاتی در آنالایزرها، واحد از سرویس خارج شد. با وجود تلاش‌های گسترده، رفع مشکل کمپرسور ممکن نشد و تیم مهندسی تصمیم گرفت روش جدیدی را طراحی کند.

وی ادامه داد: پس از بررسی تجربه پالایشگاه تبریز و برگزاری جلسات کارشناسی متعدد، در نهایت روش راه‌اندازی واحد بدون استفاده از کمپرسور (پالایشگاه تهران) و اجکتور (پالایشگاه تبریز)، با تزریق مستقیم گاز Tail Gas به واحد تأیید و اجرا شد؛ اقدامی که نیازمند بازنگری در دستورالعمل‌های فنی و اصلاح فرآیندها بود. با تلاش شبانه‌روزی کارکنان بهره‌برداری و تعمیرات، مسیرهایی که در مدت از سرویس خارج بودن واحد دچار گرفتگی شده بودند، رفع گرفتگی شد و در ۱۰ بهمن ۱۴۰۲ واحد TGT با موفقیت مجدداً وارد سرویس شد. با تزریق گازهای خروجی گوگردسازی شماره ۳ ، روزانه حدود ۹ تن گاز H₂S  از Tail Gas واحد فوق بازیافت و به ابتدای فرآیند بازگردانده می‌شود که منجر به تولید حدود ۸ تن گوگرد در روز و کاهش محسوس آلاینده‌ها شده است.

مهندس ارشد واحد تبدیل کاتالیستی و تصفیه نفت‌گاز شرکت پالایش نفت تهران با اشاره به فاز دوم این طرح گفت: پس از موفقیت فاز نخست و نتایج قابل قبول تغییرات و همچنین یکپارچگی و انسجام نگرش مهندسی پالایش و بهره‌برداری در راستای افزایش کارایی و بهره‌برداری وسیعتر از واحد TGT  اقدامات و تمهیدات لازم جهت رفع موانع موجود در تزریق گاز Tail Gas واحد گوگردسازی شماره ۲ انجام گرفت؛ و تزریق گاز Tail Gas واحد گوگردسازی شماره ۲ با استفاده از مسیر کنارگذر برای کمپرسور 2C-902A/B و بدون استفاده از کمپرسور فوق نیز در ۳ تیر ۱۴۰۳ انجام شد. این اقدام پس از ۱۳ سال توقف، یکی از برجسته‌ترین دستاوردهای فنی پالایشگاه تهران محسوب می‌شود.

وی افزود: در مجموع با بهره‌برداری از هر دو واحد گوگردسازی شماره ۲ و ۳، روزانه ۱۷ تن گاز H₂S بازیافت و به ۱۵ تن گوگرد مایع تبدیل می‌شود.با توجه به قیمت هر کیلوگرم گوگرد در بورس کالا (۱۸۲هزار و ۵۰۰ ریال)، سود حاصل از در سرویس بودن واحد TGT حدود یکهزار میلیارد ریال در سال برآورد می‌شود.

او افزود: پیش از بهره‌برداری مجدد، میزان SO₂ در زباله‌سوز پالایشگاه حدود ۳هزارو ۸۰۰ ppm بود که پس از انجام فاز نخست به کمتر از ۱۵۰۰ ppm و در مرحله نهایی به حدود ۷۰ ppm کاهش یافته است. این کاهش چشمگیر نقش مستقیمی در جلوگیری از تشکیل باران‌های اسیدی و بهبود کیفیت هوای منطقه دارد.

گروسی تأکید کرد: این پروژه نمونه‌ای روشن از پیوند میان مهندسی خلاق، کار گروهی و تعهد زیست‌محیطی است که پالایشگاه تهران را به الگوی موفق صنعت پالایش کشور بدل کرده است.

لازم به ذکر است احیای واحد تصفیه گازهای پسماند (TGT) در پالایشگاه تهران، نقطه عطفی در مسیر پایداری محیط زیست و نمادی از توانمندی مهندسان ایرانی است؛ اقدامی که نشان داد با نوآوری، دانش بومی و اراده جمعی می‌توان حتی پیچیده‌ترین چالش‌های فنی را پشت سر گذاشت و به سمت آینده‌ای پاک‌تر و پویاتر گام برداشت.