کارت قرمز برای برهم زنندگان قواعد بازی در هیاهوی انتخابات

وقتی فضایی خاص مانند انتخابات در جامعه حکمفرما می شود، به موازات آن فضا برای اخبار جدید که می توانند مخاطب را با خود همراه کنند به وجود می آید. در این میان عده ای از کاندیداها سعی می کنند فضای رسانه ای را به نفع خود تغییر دهند و همچنین افرادی برای ریاست جمهوری ثبت نام می کنند که هیچ صلاحیت منطقی برای به عهده گرفتن مسئولیت کشور ندارند. این به خودی خود می تواند نوعی خوراک خبری برای انواع رسانه های مکتوب و آنلاین باشد. یکی از ارزش های خبری شگفتی است و طبعاً این کاندیداها که کارهای عجیب انجام می دهند، برای رسانه ها جذاب می شوند و یک روزنامه به طور طبیعی به سمت آن ها می رود. نکته جالب توجه آن است که بخشی از هنرمندانی که دوران درخشندگی خود را پشت سر گذاشته اند هم وارد این بازی شده اند و چرایی این ماجرا برای ما جای سوال و پرسش دارد. هر نشریه ای بر اساس خط مشی خود این مسائل را دنبال می کند، اما بحث اصلی آن است که این جذابیت ها قرار است تا کجا ادامه پیدا کند که خود روزنامه ها وارد این بازی نشوند و به این شرایط دامن نزنند و وظیفه و تکلیف رسانه ها در این میان چیست؟

حاشیه های اخیر پیرامون ثبت نام برخی افراد نامتناسب با پست ریاست جمهوری و دغدغه هایی که در باب این مسئله وجود دارد، ما را بر آن داشت تا درباره آن با چند کارشناس صحبت کنیم و به آسیب شناسی آن بپردازیم.

محمد سلطانی فر:

مکانیزم های اصلاح برای ثبت نام در انتخابات ریاست جمهوری مد نظر باشد

محمد سطانی فر مدیر کل دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه ها و استاد ارتباطات درباره اینکه رسانه ها و فضای مجازی تا چه اندازه در به وجود آمدن این فضای جدی انتخابات و چگونگی تفکیک فضای جدی از شوخی تا چه اندازه تأثیرگذارند، به بانی فیلم گفت: از دیدگاه رسانه ای، متأسفانه رسانه ها به دلیل اینکه خوراک خوبی ندارند، خیلی به دنبال مطالب طنز، مفرح و غیرمعمول هستند. این روزها سیل خبرنگاران در ستاد وزارت کشور بخصوص برای گرفتن خبرهای بی ربط به فضای انتخابات دیده می شوند. از دیدگاه رسانه ای این موضوع قابل توجه و متاسفانه دلخواه است.

سلطانی فر ادامه داد: انگار این افراد احساس می کنند برای یکبار هم که شده در فضای رسانه ها دیده می شوند و حتی برای یکبار هم که شده، می روند و ثبت نام می کنند. این نوع افراد حتی اگر یکبار هم دیده شوند و به تمسخر گرفته شوند، برایشان کافی است. متأسفانه از نظر رسانه ای این موضوع غلط است و قداست ریاست جمهوری را زیر سوال می برد. اگر وزارت کشور این بار هم نخواهد این قانون را اصلاح کند باید به یکی از خبط های تاریخ جواب بدهد. برای همه انتخابات ها اعم از شوراها و مجلس، حداقل مدرک تحصیلی که در نظر گرفته می شود، لیسانس و فوق لیسانس است اما برای انتخابات ریاست جمهوری چنین قاعده ای وجود ندارد و این نشان دهنده ضعف قانونی موجود در این مسأله است.

این کارشناس ارتباطات اضافه کرد: به همین جهت، این شرایط یک چراغ قرمز جدی برای وزارت کشور است که این قانون را اصلاح کند. مکانیزم های اصلاح این قانون در سراسر دنیا وجود دارد و اصلا کار سختی نیست. تأیید صلاحیت افراد با کمک احزاب و امضای آن ها، ارتقای سطح تحصیلی افراد به فوق لیسانس و نظر دادن شخصیت های سیاسی در خصوص یک فرد از جمله راه های قانونی است که از این فضاحت سیاسی خارج شویم.

سلطانی فر در این رابطه که رسانه ها باید چه اقدامی انجام دهند، عنوان کرد: بازی را نباید به زمین رسانه ها برد و همه رسانه ها به دنبال غیرمعمول بودن این فضا هستند. اینجا نباید به حوزه رسانه ها توجه کرد، بلکه قداست ریاست جمهوری اهمیت دارد که باید به شیوه و راهبری خاص این فضاحت سیاسی را از بین برد.

مدیر کل دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه ها درباره اینکه علت ثبت نام بعضی از افراد شناخته شده و افول یافته در رشته خود در ریاست جمهوری را در چه می دانید، گفت: تنها علت این موضوع را ظرفیت شهرت سازی می دانم؛ آمدن در صحنه انتخابات به این افراد کمک می کند که بیشتر دیده شوند. این اقدام صرفا به دلیل شهرت و دیده شدن بیش از پیش است.

اکبر نعمت اللهی:

رسانه ها باید حضور افراد بی ربط را نقد کنند

اکبر نعمت اللهی مدیر مسئول روزنامه اقتصادی ثروت و کارشناس روابط بین الملل درباره اینکه رسانه ها و فضای مجازی تا چه اندازه در به وجود آمدن این فضای جدی انتخابات و تفکیک فضای جدی از شوخی تأثیرگذارند، به بانی فیلم گفت: اصل مهم این است که باید قانون کاندیدا شدن برای ریاست جمهوری تغییر کند و شرایط به گونه ای باشد که هرکسی نتواند بیاید و ثبت نام کند. در مرحله اول باید این پالایش با ایجاد یک سایت اینترنتی صورت بگیرد و بعد از آن از افرادی که ویژگی ها و صلاحیت لازم را دارند دعوت کنند.

نعمت اللهی ادامه داد: متأسفانه این اتفاق نیفتاد و بین تمام افرادی که ثبت نام کردند، همه نوع آدم با هر نوع شرایطی دیده می شد. اگر دقت کنیم، شاید بعضی از این ثبت نام ها برنامه ریزی شده باشد که بخواهند تا حدی فضای دولت یازدهم را به چالش بکشند و شیطنت هایی صورت گیرد تا ریاست جمهوری را بی اهمیت جلوه دهند. برای این تعداد افراد که ثبت نام کردند، شاخص درستی وجود ندارد. نمی دانم رسانه های مخالف دولت که به این موضوع می پردازند، به چه چیز فکر می کنند؟… آیا فکر می کنند این موضوع آزادی ایجاد می کند یا دنبال نیت های پنهان خود با لوث کردن قضیه و به طنز کشیدن این شرایط هستند. به این دلیل که در جامعه رسانه های مستقل نداریم و همواره با یکدیگر در تضاد هستیم، برای هر حرکتی با یک ایده خاص کار می کنند. گروه مقابل آقای روحانی شاید بخواهند افراد را حساس کنند و رأی ها را بشکنند.

او در پاسخ به این پرسش که رسانه ها باید چه کاری انجام دهند، عنوان کرد: به نظرم رسانه ها به جای همراهی با این جریان باید این قانون و وزارت کشور را نقد کنند، اما این کار را انجام ندادند.

نعمت اللهی در خصوص علت ثبت نام افراد چهره شناخته شده در انتخابات ریاست جمهوری گفت: این ثبت نام ها علتی جز ایجاد فضای شهرت برای فرد ثبت نام کننده ندارد. در شورای شهر از هر قشری جز متخصصان دیده می شوند و انگار باب شده که هنرمندان و ورزشکاران بدون هیچ تخصصی در هر انتخاباتی شرکت کنند و متأسفانه رأی هم می آورند؛ به عبارتی سطح بینش جامعه ما به اندازه ای پایین است که شخصی صرف هنرمند یا ورزشکار بودن رأی می آورد. وقتی متخصصان رد صلاحیت می شوند و از این گود بیرون می مانند، مردم هم این افراد را می شناسند و به آن ها رأی می دهند.

این کارشناس روابط بین الملل با اشاره به اینکه این نوع سوژه ها قابلیت تبدیل شدن به فیلم را دارند نیز گفت: امکان کار در ژانر کمدی و جدی در این رابطه وجود دارد، اما فضای سیاسی کشور به گونه ای نیست که هنرمندان بتوانند به راحتی در این زمینه کار کنند.

وی با بیان اینکه این ثبت نام ها باعث مضحکه شدن ما می شود، گفت: در رسانه های خارجی به شدت مورد تمسخر واقع می شویم و به صورت طنز ما را نقد می کنند. به نظرم این نشان می دهد بالندگی لازم را نداریم و مورد نقد واقع می شویم و به همین دلیل قبل از به ظهور رسیدن چنین افرادی ثبت نام اینترنتی انجام دهیم و قانون را نیز اصلاح کنیم تا شاهد این اتفاقات نباشیم.

سیف الله یزدانی:

رسانه ها در تبدیل فضای جدی انتخابات به شوخی موثرند

سیف الله یزدانی مدیر مسئول روزنامه عصر اقتصاد و کارشناس رسانه ای درباره اینکه رسانه ها و فضای مجازی تا چه اندازه در به وجود آمدن این فضای جدی انتخابات و تفکیک فضای جدی از شوخی تأثیرگذارند، به بانی فیلم گفت: به طور طبیعی رسانه ها یکی ابزارهای فرهنگ سازی در جامعه محسوب می شوند و می توانند در ایجاد این فضا تأثیرگذار باشند اما متولیان امور باید این اراده را داشته باشند که رسانه ها را با خود همراه کنند. جای تهذب در این مملکت خالی است و خیلی از اقداماتی که در حال حاضر در ایران به نام شورای نگهبان تمام می شود، احزاب دیگر قبل از کاندیداتوری انجام می دهند. در کشوری مانند فرانسه باید ۵ هزار نفر رجال شناخته شده سیاسی صلاحیت یک فرد را امضا کنند تا او کاندیدا شود.

این کارشناس رسانه ای ادامه داد: ما همه بدنامی ها را سر شورای نگهبان ریختیم و از طرفی مسائلی که در حال حاضر پیش آمده کاملا مبهم است و نمی دانیم از کجا به وجود آمده است. من در حد خودم رسانه ها را رصد می کنم و فکر نمی کنم رسانه ها عامل ایجاد این فضا باشند اما انتشار این مطالب ممکن است باعث ایجاد فضایی نامناسب شده باشند و ما باید در انتشار مسائل بی ارزش احتیاط کنیم تا بازیچه نشویم. حضور این افراد و انعکاس بی پروای رسانه ها نسبت به حضور این افراد می تواند در ترویج این فضا مؤثر باشد.

یزدانی در پاسخ به این پرسش که وظیفه رسانه ها در این شرایط چیست، عنوان کرد: رسانه ها باید مذموم بودن این کارها و به سخره گرفتن این شرایط را تشریح کنند. به نظرم مسئولیت هایی که در قوه مجریه است، شامل این کارها نمی شود و احترام ویژه ای دارد.

او در خصوص علت به میدان آمدن هنرمندان درجه یک و دو در ریاست جمهوری خاطرنشان کرد: حضور این افراد تا حدودی برایم غافلگیر کننده بود. نمی توانم به طور دقیق توضیح دهم که این موج از کجا به وجود آمده و چگونه در ابعاد مختلف تأثیرگذاشته است اما به نظرم می رسد که ثبت نام چهره های شناخته شده در شورای شهر در ایجاد این شرایط و شکل گیری این موج بی تأثیر نبوده است. وزن شورای شهر پایین تر از ریاست جمهوری است و در عین حال عده ای در حد افراط در این رابطه پیش رفته اند.

مدیر مسئول روزنامه عصر اقتصاد در خصوص اینکه ایجاد این شرایط و انتشار این اخبار چه بازتابی در رسانه های خارجی به وجود می آورد، گفت: این اتفاق در همه جای دنیا می افتد و نوع مدیریت این فضا می تواند مسأله ساز یا حلال مشکل باشد. بنابراین، اهمیت دارد که وزارت کشور یا شورای نگهبان چگونه این فضا را مدیریت می کنند، چون تمام این افراد هنرمند و ورزشکار نیستند و ثبت نام بعضی از آن ها صبغه اعتراضی دارد. ممکن است کمی ساده انگاری شود و خوراکی برای دیگر مرزها فراهم شود.

او گفت: البته بعضی دشمنی مادرزاد با کشورمان دارند و می توانند از این موضوع استفاده کنند. ممکن است در شبکه های خارجی بهره برداری هایی که قضیه را به سخره بگیرد، در نظر گرفته شود. به طور طبیعی این مسائل زیبا نیستند اما چیزی که زیبا نیست را فرهنگ به ما می گوید که با مدیریت خوب حل خواهد شد.