چرا “نسخه” برخی بیماران گران است؟

دکتر سیدعلی فاطمی در خصوص علت تجویز نسخ گران قیمت برای برخی بیماران اظهار داشت: یکی از مواردی که معمولا مراجعین به داروخانه‌ها در مورد آن زیاد سوال می‌کنند، هزینه پرداختی بالا برای بعضی از اقلام دارویی یا بهداشتی است و اگر در این خصوص روشن‌گری لازم صورت نگیرد، می‌تواند باعث بروز سوء تفاهم نسبت به عملکرد پزشک یا داروساز در داروخانه  شود.

این داروساز ادامه داد: در حال حاضر با توجه به افزایش پوشش بیمه‌ای داروهای مورد نیاز بیماران، با اجرای طرح تحول نظام سلامت، بیش از ۸۰ درصد نسخ ارجاعی به داروخانه ها نسخ بیمه‌ای هستند. اگر این نسخ در مراکز درمانی متعلق به سازمان‌های بیمه پیچیده شوند؛ پرداختی بیمار معمولا صفر است.

فاطمی اضافه کرد: در مراکز درمانی دولتی (بیمارستان و کلینیک ویژه) پرداختی بیمار برای دارو حدود ۱۰ درصد و در داروخانه‌های خصوصی حدود ۳۰ درصد است.

عضو هیات مدیره انجمن داروسازان ایران افزود: ضمن اینکه برای تجویز ریالی دارو در نسخ بیمه‌ای نیز سقف قیمتی وجود دارد و این محدودیت برای پزشکان عمومی بیشتر از متخصص است. تا به این ترتیب قیمت داروهای یک نسخه زیاد بالا نرود.

به گفته فاطمی، یکی از علل وجود نسخه‌های گران قیمت، وجود داروهای خاص (مربوط به بیماری های تالاسمی، هموفیلی، دیالیزی، ام اس، پیوند کلیه و شیمی درمانی) است که به دلیل سطح تکنولوژی بالا و مصرف کم، هزینه تمام شده تولید آنها زیاد است و ممکن است با وجود بیمه ای بودن، سهم پرداختی بیمار بالا باشد.

وی ادمه داد: گاهی اوقات بعضی از داروهای موجود در فهرست دارویی ایران، به دلیل وجود داروی مشابه با اثربخشی یکسان، شامل پوشش بیمه‌ای نمی‌شوند و چون باید بیمار همه پول دارو را پرداخت کند، نسخه برایش گران تمام می‌شود.

فاطمی با اشاره به داروهای خارجی افزود: دسته دیگری از داروها که وجود آنها باعث گران شدن نسخه می‌شود؛ داروهای خارجی هستند که ممکن است مشمول بیمه نباشند و با توجه به مصرف ارز برای واردات این داروها، طبیعتا قیمت بالاتری نسبت به داروهای تولید داخل خواهند داشت.

به گفته فاطمی، بعضی از داروهای خارجی در فهرست رسمی داروهای ایران قرار ندارند؛ چنانچه پزشکی این داروها (اصطلاحا تک نسخه‌ای) را برای درمان بیمار ضروری بداند، به صورت موردی از خارج تامین می‌شوند و این می‌تواند قیمت نسخه را خیلی بالا برد.

عضو هیات مدیره انجمن داروسازان ایران افزود: مکمل‌های غذایی، لوازم پزشکی، محصولات بهداشتی- آرایشی و همچنین برخی از داروهای گیاهی هم شامل تعهد بیمه نیستند و ممکن است وجود آنها در نسخ، باعث بالا رفتن هزینه دارو برای بیمار شود.

به گفته فاطمی، جدا از موارد اصلی یاد شده که باعث گران شدن نسخه می‌شود؛ نمی‌توان تقاضای القایی برای مصرف دارو را هم نادیده گرفت. چنانچه رابطه ناسالمی بین تجویز کننده دارو (در مطب یا کلینیک) و ارائه کننده آن (در داروخانه) شکل گیرد؛ ممکن است دارویی نسخه شود که الزاما آن نوع مورد نیاز بیمار نباشد.

وی ادامه داد: متاسفانه امروزه شاهد آن هستیم که نمایندگان بعضی از شرکت‌های وارد کننده دارو یا محصولات زیبایی، همچنین برخی شرکت های توزیع کننده (رسمی یا غیر رسمی)، با ارائه مشوق های نقدی یا غیر نقدی (مانند کالا، سهام شرکت، مسافرت‌های خارجی و…) به دنبال تشویق پزشکان برای فروش بیشتر کالاهای‌شان هستند. البته این موارد در رابطه با داروخانه‌ها کمتر مطرح است؛ چون داروخانه‌ها معمولا نسخه‌ای را می‌پیچند که از سوی پزشک تجویز می‌شود و به غیر از مورد تداخلات بارز دارویی، داروسازان نمی‌توانند داروهای نسخه‌ای که برای بیمار غیر ضروری تشخیص می‌دهند را ارائه نکنند.

به گفته فاطمی، به هرحال هرچند که این موارد و ارتباطات ناسالم بین مطب و داروخانه به ندرت اتفاق می‌افتد؛ اما همین مقدار هم زیبنده جامعه پزشکی نیست.

عضو هیات مدیره انجمن داروسازان ایران در پایان تصریح کرد: خوشبختانه در سیاست‌های کلی سلامت ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری در سال ۹۳، به موضوع پرهیز از ایجاد تقاضای القایی و غیرضروری برای بیماران اشاره شده و ضروری است که توسط نهادهایی مانند نظام پزشکی و وزارت بهداشت مورد توجه بیشتر قرار گیرد.