“پلاسما” و “پلاکت” را مستقیم اهدا کنید
دکتر علی‌اکبر پورفتح‌الله با اشاره به آغاز هفته انتقال خون از نهم مرداد ماه، گفت: خوشبختانه در ماه گذشته، آمار تجمعی اهدای خون در کشور از ابتدای تاسیس سازمان انتقال خون تا کنون از مرز ۵۰ میلیون واحد گذشت. سازمان انتقال خون برنامه‌های متعددی را در سال‌های اخیر برای گسترش فرهنگ اهدای خون و گسترش کیفیت و سلامت خون در کشور انجام داده است.
تغییر روش اهدای خون در دنیا و ایران
پورفتح‌الله با بیان اینکه نحوه اهدای خون در دنیا در حال تغییر و تحول است، افزود: روش سنتی اهدای خون که اهدای یک واحد خون کامل و سپس جداسازی فرآورده‌ها است، در دنیا تغییر کرده و امروز به سمت اهدای مستقیم اجزاء خونی حرکت می‌کنند؛ به‌طوری‌که به‌جای اینکه خون کامل را دریافت کرده و سپس از گلبول قرمز، پلاسما و پلاکت دریافت کنیم، مستقیما می‌توانیم اهدای پلاکت و پلاسما را داشته باشیم که خوشبختانه طی سال‌های اخیر و در این دولت موفق شدیم که در همه مراکز استانی، امکان اهدای پلاکت را با روش اهدای مستقیم فراهم کنیم.
برنامه سازمان انتقال خون برای افزایش اهدای مستقیم پلاکت
مدیرعامل سازمان انتقال خون با بیان اینکه اهدای مستقیم اجزاء خون مزایای خوبی برای بیماران دارد، گفت: در این روش یک اهداکننده می‌تواند یک دوز درمانی را برای بیمار فراهم کند و در مواردی حتی دو دوز درمانی را بدون اینکه هیچ آسیبی برای اهداکننده داشته باشد، فراهم کند. در حالیکه در روش سنتی باید از شش واحد خون اهداشده پلاکت را جدا و یک دوز درمانی را استخراج می‌کردیم و مفهومش این بود که بیماران با پلاکت‌های افراد متعدی مواجه می‌شدند و شانس پیدایش مقاومت پلاکتی بسیار بالا بود که با اهدای مستقیم پلاکت این موضوع کمتر می‌شود. در حوزه اهدای پلاکت به دنبال این هستیم که به تدریج ۵۰ درصد سهم مصرف پلاکت کشور را از طریق اهدای پلاکت مستقیم تهیه کنیم. اکنون در استان تهران روزانه ۵۰ مورد اهداکننده مستقیم پلاکت داریم که این تعداد معادل ۳۰۰ مورد اهدای پلاکتی است که با روش سنتی تهیه می‌کردیم.
اهدای مستقیم پلاسما در ۱۵ مرکز جامع اهدای خون
پورفتح‌الله با اشاره به وضعیت اهدای مستقیم پلاسما در کشور نیز گفت: در حال حاضر در ۱۵ مرکز جامع سازمان انتقال خون، علاوه بر اهدای خون، کار اهدای پلاسما هم انجام می‌شود که دستاورد بزرگی برای کشور است. مصرف داروهای مشتق از پلاسما در دنیا به شدت رو به افزایش است و طی ۱۰ سال گذشته رقم اول بازار دارویی دنیا را داروهای مشتق از پلاسما به خود اختصاص داده‌اند. ما در حال برنامه‌ریزی هستیم تا به سمتی رویم که ۱۰۰ درصد داروهای مشتق از پلاسما با پلاسمای ایرانی تامین شوند و اگر موفق شویم تا سال ۱۴۰۰، علاوه بر ظرفیت موجود ۲۰۰ هزار لیتر پلاسمای دیگر را هم از طریق اهدای مستقیم پلاسما و روش فرزیس تامین کنیم، می‌توانیم ۱۰۰ درصد داروهای مشتق از پلاسما را با پلاسمای ایرانی تهیه کنیم.
نیاز به ۶۰۰ هزار لیتر پلاسمای ایرانی
انجام آزمایش‌های مرتبط با سلول‌های بنیادی برای ۵۰ هزار نفر
وی با بیان اینکه در حال حاضر ۴۰۰ هزار لیتر پلاسما را با روش پالایش قراردادی و با پلاسمای ایرانی تهیه می‌کنیم، گفت: با اضافه کردن ۲۰۰ هزار لیتر پلاسمای دیگر، این میزان به ۶۰۰ هزار لیتر می‌رسد و می‌تواند نیاز کشور را تامین کند. در کنار آن بحث ساماندهی پذیره‌نویسی سلول‌های بنیادی خون‌ساز را پیش بردیم. بر این اساس اطلاعات مربوط به ۵۰ هزار داوطلب اهدای سلول‌های بنیادی خون‌ساز را داریم که آزمایش‌های سازگاری نسجی برایشان انجام شده و می‌توانیم در زمینه پیوند مغز استخوان قدم بزرگی برداریم.
پورفتح‌الله ادامه داد: امروزه در ایران سهم پیوند غیرخویشاوند برای مغز استخوان از طریق سلول‌های بنیادی که درمان بسیاری از بدخیمی‌ها و بیماری‌های ژنتیکی را امکان‌پذیر می‌کند، کمتر از یک درصد است. درحالیکه این میزان در دنیا ۴۰ درصد است. این موضوع به این معناست که ما داوطلب غیرخویشاوند و ساختاری برای انجام آزمایش‌های سازگاری نسجی نداریم. در این راستا طبق برنامه‌ریزی‌هایمان طی امسال و سال آینده آزمایش‌های سازگاری نسجی را برای ۵۰ هزار مورد دیگر انجام می‌دهیم و تلاش می‌کنیم بانک پذیره‌نویسی سلول‌های بنیادی را به سمت جوانان بریم تا هم طول ماندگاری‌شان در پذیرنویسی بالاتر باشد و هم پیوند از جوانان نسبت به افراد با سن بالاتر بسیار پایدارتر است.
وی تاکید کرد: اگر این بانک شکل گیرد، این فرصت فراهم می‌شود که در آینده بتوانیم پلاکت را از اهداکنندگانی که آزمایش سازگاری نسجی بر رویشان انجام شده و با گیرنده سازگارند دریافت کنیم که این اقدام شانس مقاومت پلاکتی را کاهش می‌دهد و می‌توانیم برای افراد، پلاکتِ سازگار با خودشان پیدا کنیم.
مدیرعامل سازمان انتقال خون با اشاره به شکل‌گیری شبکه خونرسانی در کشور، گفت: امروز همه استان‌هایمان خون و فرآورده‌های خونی را برای شبکه خونرسانی کشور فراهم می‌کنند. این اقدام مشکلات ما را به حداقل رسانده است. به عنوان مثال در حال حاضر که در فصل گرما هستیم و در برخی از نقاط کشور امکان اهدای خون کمتر است، می‌توانیم از طریق شبکه خونرسانی کشور، خون مورد نیاز استان‌ها را تامین کنیم. خوشبختانه در حال حاضر هفت برابر مصرف روزانه‌مان خون و فرآورده‌های خونی را ذخیره داریم.
