همه گير اما پنهان

پایگاه خبری تریتا نیوز ،سمیرا سرایلو ،تلفن های موبایل امروزه بخشی لاینفک از زندگی مدرن شده اند. نه تنها آنها ابزاری برای برقراری ارتباط هستند، بلکه آنها وسیله ای برای شبکه های اجتماعی، ابزار خرید آنلاین، برنامه ریزی شخصی، تقویم، ماشین حساب، آلارم ساعت و پرداخت آنلاین و هزاران کاربرد دیگر هستند. در حالیکه بدون شک این ابزار فواید بسیار زیادی دارد، وابستگی بیش از حد به این ابزار کوچک می تواند نوعی اعتیاد رفتاری به بار بیاورد.

در حقیقت، اصطلاح نموفوبیا اشاره دارد به ترس از جدا شدن و نبودن گوشی موبایل تان. این نه تنها شامل گم کردن، فراموش کردن یا خراب شدن گوشی است بلکه در تماس با موبایل نبودن هم هست. این نگرانی امروزه که دنیا به سمتی سوق پیدا کرده همیشه باید در جریان امور بود به مراتب بیشتر و شدیدتر شده است. زمانی که افراد گوشی شان را گم می کنند، شارژ گوشی شان تمام می شود، یا جایی می روند که آنتن ندارد، ناخودآگاه دچار استرس و اضطراب می شوند یا در موارد حاد دچار ترس و حملات پنیک می شوند.

این ترس نبودن گوشی موبایل اغلب نشانۀ استفادۀ مشکل دار از ابزار دیجیتالی است، که برخی از متخصصان معتقدند ممکن است عوارض زیان باری برای سلامت روان و تندرستی فرد داشته باشد. استفاده متنوع و دائمی از گوشی موبایل پیامدهای منفی کوتاه مدت مانند حواس پرتی و مشغولیت دارد اما همچنین ممکن است عوارض بلند مدتی مانند مشکلات روانی و رفتارهای اعتیادی را هم به همراه داشته باشد.

نموفوبیا چیست؟

آیا شده مواقعی که موبایل تان را پیدا نمی کنید مضطرب شوید و یا حتی وحشت زده شوید؟ آیا فکر اینکه جایی باشید که موبایل تان خط ندهد و اینترنت نداشته باشید شما را حسابی می ترساند؟ اگر اینگونه است، ممکن است شما نوعی نشانه های نموفوبیا را داشته باشید. نموفوبیا کوتاه نوشتۀ no-mobile-phone phobia  است. این اصطلاح برای اولین بار در سال ۲۰۰۸ مورد استفاده قرار گرفت. پژوهشی نشان داده که ۵۳درصد از افراد بزرگسال به نوعی مبتلا به نموفوبیا هستند. این مشکل اشاره دارد به احساس اضطراب زمانی که افراد تلفن شان را گم می کنند، شارژ باطری آن تمام می شود یا حتی خط و آنتن دهی ندارد. تحقیقات نشان می دهد این ترس در برخی افراد به قدری شدید است که اصلا گوشی موبایل شان را خاموش نمی کنند، حتی شب ها یا روز که فرصت استفاده از آن را ندارند. زمانی که از آنها می پرسید چرا هیچ وقت گوشی شان را خاموش نمی کنند ۵۵% می گویند چون باید با اعضای خانواده و دوستان در ارتباط باشند،۱۰درصد می گویند به دلایل کاری باید همیشه در دسترس باشند  و ۹درصد می گویند اگر تلفن خاموش باشد دچار اضطراب می شوند.

پژوهشی نشان می دهد افراد اغلب فعالیت های زندگی شان را مختل می کنند تا پاسخگوی تلفن باشند. ۸۰درصد می گویند موقع تماشای تلویزیون تلفن شان را پاسخ می دهند، ۴۰درصد می گویند اگر تلفن موقع صرف غذا زنگ بخورد هم حتما جواب می دهند و ۱۸  درصد می گویند حتی تو رختخواب هم در صورت تماس تلفنی حتما پاسخگو هستند.

نشانه ها

فوبیا یک نوع اختلال اضطرابی است که ترس غیر منطقی از یک چیز یا یک شرایط را به همراه دارد. در این نمونه، این ترس بدون تلفن موبایل بودن یا در دسترس نبودن تلفن موبایل است.

از نشانه های نموفوبیا می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• هرگز خاموش نکردن موبایل
• دائما چک کردن موبایل برای تماس ها، پیام ها وغیره
• مدام شارژ کردن گوشی حتی زمانی که شارژ کافی دارد
• گوشی موبایل را همه جا با خود بردن حتی داخل سرویس های بهداشتی
• دائما چک کردن تا مطمئن شود گوشی همراهش هست
• ترس از خط ندادن و نداشتن اینترنت
• نگران اتفاقات بد بودن و اینکه نتوانید برای کمک با کسی تماس بگیرید
• قید فعالیت ها را زدن و رویدادهای برنامه ریزی شده را از دست دادن چون به شدت سرگرم گوشی هستید

علاوه بر این نشانه های ناختی و احساسی افراد ممکن است نشانه های فیزیکی هم بروز دهند. ممکن است تندتر نفس بکشند، تپش قلب بگیرند، بیشتر عرق کنند،  و ممکن است بلرزند و تکان بخورند. یا ممکن است احساس ضعف و بی حالی کنند. در موارد جدی، فرد ممکن است دچار حمله های پنیک شود.

ویژگی های نموفوبیا

در تحقیقی در سال ۲۰۱۵ محققان برخی از ابعاد کلیدی نموفوبیا را دریافتند.

• عدم توانایی برقراری ارتباط با دیگران
• عدم دسترسی به اطلاعات
• فقدان آسودگی و آرامش

این افراد همه جا گوشی موبایل را با خودشان می برند حتی داخل دستشویی، ساعت ها با گوشی خود کار می کنند و زمانی که از گوشی موبایل دور می شوند احساس ناتوانی و عجز می کنند.

علل

به دلایل زیر افراد نشانه های نموفوبیا را از خود بروز می دهند .

مفید بودن برای وظایف روزمره

اهمیت و مفید بودن موبایل نقش کلیدی در ترس بدون موبایل بودن دارد. تلفن های هوشمند قادرند کارهای بسیاری انجام دهند، مردم تقریبا برای همۀ کارها از برنامه ریزی کاری گرفته تا خرید، پیدا کردن آدرس ها، فرستادن پیام و ایمیل، سفارش دادن غذا و جستجو برای یافتن هر چیزی دست به دامن تلفن های هوشمند می شوند. شاید به دلیل اهمیت و کاربرد زیاد این گوشی هاست که مردم از دور بودن از گوشی های شان وحشت دارند. نداشتن گو شی به معنای دسترسی نداشتن به خانواده و دوستان، کار، مسائل مالی و اطلاعات است.

میزان استفاده روزانه

تحقیقی در سال ۲۰۱۴ نشان داده که دانشجویان تقریبا ۹ ساعت در روز با تلفن موبایل شان کار می کنند. محققان می گویند این استفاده دائمی از تلفن موبایل یک تناقض تکنولوژی است. گوشی های هوشمند هم می توانند حس رهایی و هم اسارت ایجاد کنند. افراد هم می توانند اطلاعات بگیرند، ارتباط برقرار کنند و کارهای شان را انجام دهند و از طرفی استفاده از تلفن موبایل می تواند منجر به وابستگی شود که خودش نوعی تحت کنترل و محدود شدن است.

آشنایی با تکنولوژی

انستیتو ملی سوء مصرف مواد در نوجوانان اعلام کرده که این اضطراب جدایی از تلفن همراه ممکن است بیشتر بین نوجوان ها و جوانها مرسوم باشد. جوانها در این عصر با تکنولوژی به دنیا آمده و بزرگ شده اند و هر چه در اطرافشان دیده اند تکنولوژی رو به پیشرفت بوده است. از آنجا که تا چشم باز کرده اند با کامپیوتر، اینترنت، تلفن موبایل کار کرده اند این وسایل بخش جدایی ناپذیر زندگی آنها شده است.

تشخیص

با وجودی که تعداد زیادی گفته شده که اضطراب و ترس جدایی از تلفن موبایل خود را دارند، اما نموفوبیا رسما در DSM-5 قرار نگرفته است. این نوع ترس ممکن است در زیر مجموعه فوبیای خاص قرار بگیرد. یک فوبیای خاص عبارت است از ترس و وحشت بیش از حد و بی دلیل از یک چیز خاص. البته امروزه پرسشنامه ای برای سنجش میزان ترس جدایی از تلفن همراه تنظیم شده است. که به وسیله آن می توان میزان این ترس فرد را سنجید. از جمله برخی سوالات آن:

• اگر دسترسی دائمی به گوشی تلفنم نداشته باشم دچار استرس و ناراحتی می شوم.
• تمام شدن شارژ گوشیم مرا می ترساند.
• من عصبی و مضطرب می شوم چون به خانواده و/یا دوستانم دسترسی ندارم.

درمان

اگر شما نشانه های نموفوبیا را دارید یا اگر فکر می کنید استفاده زیاد از حد شما از تلفن همراه باعث مشکلاتی در زندگی شما شده است، حتما از یک روان شناس یا مشاور کمک حرفه ای بگیرید. با وجودی که درمان خاصی هنوز برای نموفوبیا وجود ندارد، درمانگر شما ممکن است مواجهه درمانی، درمان رفتاری-شناختی یا هر دو را متناسب با نشانه های شما پیشنهاد دهد. در مواردی، دکتر شما ممکن است طبق نشانه های اضطراب یا افسردگی شما داروهایی نجویز کند که از این مشکلات رهایی پیدا کنید.

مواجهه درمانی

مواجهه درمانی درمان رفتاری است که شما یاد می گیرید آرام آرام با ترس های تان مواجه شوید. در مورد نموفوبیا، شما به مرور یاد می گیرید از گوشی موبایل تان فاصله بگیرید. اول گوشی تان را در اتاق می گذارید و خودتان به اتاق دیگری می روید و بعد به مرور این مدت زمان دوری از گوشی را بیشتر و بیشتر می کنید( حتی برای کار و خرید بدون گوشی بروید و یا اگر مشغله تان زیاد است گوشی را خاموش کنید).

درمان رفتاری- شناختی

درمان رفتاری – شناختی فرایندی است که شامل شناسایی الگوهای فکری مزاحم و منفی است که در رفتارهای ناسازگار دخیل هستند. درمانگر شما ممکن است به شما کمک کند تا روشهای فکر کردن را شناسایی کنید و این افکار را با افکاری منطقی و واقعی تر جایگزین کنید. برای مثال، به جای این فکر که اگر مدام تلفن تان را چک نکنید اتفاق مهمی را از دست می دهید، درمان رفتاری –شناختی به شما کمک می کند متوجه شوید که اگر مدام تلفن تان دست تان نباشد هم اتفاق خاصی نمی افتد و چیزی را از دست نمی دهید.

مقابله

اگر شما فکر می کنید نموفوبیا دارید یا احساس می کنید وقت زیادی را صرف تلفن تان می کنید، این کارها می تواند به شما کمک کند تا این مشکل را بهتر مدیریت کنید.

• حد و مرز قائل شوید. برای استفاده از این دست وسایل دیجیتال برای خودتان قوانینی بگذارید. می توانید قانون بگذارید که زمان های خاصی از روز گوشی موبایل دم دست نداشته باشید مثل موقع غذا خوردن و خواب.
• حفظ تعادل. ممکن است شما از گوشی موبایل استفاده کنید تا ارتباط رو در رو با کسی نداشته باشید. حتما سعی کنید با افرادی ارتباط مستقیم و رو در رو در طول روز داشته باشید.
• کمی به خودتان استراحت بدهید. سخت است که بتوانید از عادت مدام با گوشی بودن فاصله بگیرید، اما قدمهای کوچک می تواند تغییر بزرگی ایجاد کند. مثلا سعی کنید موقع صرف غذا یا انجام فعالیت های خاصی گوشی را در اتاق یا جایی دورتر از خودتان بگذارید. و به مرور این فاصله را بیشتر کنید.
• راه های دیگری برای پر کردن وقت تان پیدا کنید. اگر شما برای سرگرمی مدام با گوشی تان کار می کنید، سعی کنید فعالیت های دیگری را پیدا کنید تا حواس تان را از این وسیله پرت کند. کتاب بخوانید، پیاده روی کنید، ورزشی کنید، یا کاری انجام دهید که حس خوبی به شما می دهد.