همه چیز درباره آمنوره
تریتا نیوز / عاطفه عباسی مقدم -آمنوره زمانی است که شما با وجود سن کافی برای داشتن چرخه قاعدگی، پریود نمیشوید. این حالت در مراحل خاصی از زندگی، مانند بارداری یا یائسگی، طبیعی است.
برخلاف پریودهای نامنظم، آمنوره به این معنی است که پریود شما به طور کامل متوقف میشود. اگرچه این یک بیماری نیست، اما عدم وجود یک پریود منظم میتواند نشانه یک بیماری باشد که نیاز به درمان دارد. بنابراین، اگر به آن مبتلا هستید، مهم است که با پزشک خود صحبت کنید
انواع آمنوره
دو نوع آمنوره وجود دارد:
آمنوره اولیه: زمانی است که بانوان اولین پریود خود را تا سن ۱۵ سالگی تجربه نمیکنند.
آمنوره ثانویه: زمانی است که شما در گذشته پریود داشتهاید، اما به مدت سه ماه متوالی یا بیشتر متوقف میشوند
علل آمنوره اولیه
دلایل زیادی وجود دارد که چرا ممکن است تا ۱۵ سالگی اولین پریود خود را تجربه نکنید. اغلب اوقات، این موضوع به سطح هورمون یا مشکلی در سیستم تولید مثل مربوط میشود.
در اینجا برخی از علل احتمالی آمنوره اولیه آورده شده است:
مشکلات تخمدان. تخمدانهایی که به درستی کار نمیکنند میتوانند اولین چرخه قاعدگی شما را به تأخیر بیندازند.
مشکلات مغز یا نخاع. مشکلات سیستم عصبی مرکزی میتواند بر سیگنالهای هورمونی مورد نیاز برای پریود تأثیر بگذارد.
مشکلات غده هیپوفیز. غده هیپوفیز بخشی از مغز شماست که هورمونهای دخیل در قاعدگی را کنترل میکند.
تفاوتهای ساختاری. گاهی اوقات رحم،واژن یا سایر اندامهای جنسی زنانه به گونهای شکل میگیرند که مانع از قاعدگی میشوند.
برخی از بیماریهای ژنتیکی نیز میتوانند باعث آمنوره شوند. این موارد عبارتند از:
سندرم ترنر؛وقتی باکروموزوم X از دست رفته یا آسیب دیده متولد میشوید، تخمدانهای شما ممکن است به درستی رشد نکنند یا استروژن کافی تولید نکنند.
عدم حساسیت به آندروژن؛ این اتفاق زمانی میافتد که بدن به هورمونهای مورد نیاز برای رشد و نمو پاسخ نمیدهد.
گاهی اوقات، هیچ دلیل روشنی وجود ندارد که چرا اولین پریودفرد دیر شده است. اما مهم است که با پزشک خود صحبت کنید تا بفهمید چه اتفاقی میافتد و بفهمید که در مرحله بعد چه کاری باید انجام دهید.
علل آمنوره ثانویه
علل شایع آمنوره ثانویه (زمانی که پریودهای طبیعی داشتهاید اما دیگر پریود نمیشوید) عبارتند از:
بارداری
شیردهی
قبل و بعد از یائسگی
روشهای طولانیمدت پیشگیری از بارداری، مانند تزریق، ایمپلنت یا دستگاههای داخل رحمی (IUD)
سایر علل آمنوره ثانویه عبارتند از:
استرس
تغذیه نامناسب
وزن کم بدن (۱۰٪ کمتر از وزن طبیعی)
افسردگی
برخی داروهای تجویزی، از جمله داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد روانپریشی، داروهای فشار خون و داروهای آلرژی
کاهش وزن شدید
ورزش بیش از حد
بیماری مزمن
افزایش ناگهانی وزن یا چاقی
سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS)
اختلالات غده تیروئید
تومورهای تخمدان یا مغز (نادر)
شیمیدرمانی و پرتودرمانی برای سرطان
زخم رحم
اگر رحم یا تخمدانهایتان را برداشتهاید، پریودتان متوقف خواهد شد.
آمنوره پس از مصرف دارو
اگر به طور مداوم قرصهای ضدبارداری مصرف کنید، ممکن است پریود نشوید. این بدان معناست که هر هفته قرصهای «فعال» (حاوی هورمون) مصرف میکنید. چرخه قاعدگی شما معمولاً با قطع مصرف قرص به حالت عادی برمیگردد. اما ممکن است بلافاصله به حالت عادی برنگردد.
اگر مصرف قرصهای ضدبارداری را قطع کنید و برای چند ماه پریود نشوید، ممکن است دچار آمنوره پس ازمصرف قرص شوید. این اتفاق به این دلیل میافتد که هورمونهای موجود در قرص ضدبارداری چرخه قاعدگی منظم شما را مختل میکنند. ممکن است مدتی طول بکشد تا بدن شما به آن عادت کند.
چه علائم دیگری ممکن است با آمنوره همراه باشد؟
بزرگترین علامت، قطع شدن قاعدگی است. اتفاقات دیگری نیز میتواند با آمنوره رخ دهد، اما به علت آن بستگی دارد. همچنین ممکن است این علائم رانیز داشته باشید:
موی زائد بدن
آکنه
نازک شدن یا ریزش مو
سردرد
رشد آهسته سینه
ترشح شیری از سینهها
تغییرات بینایی
عدم تخمکگذاری
آمنوره هیپوتالاموس
آمنوره هیپوتالاموس زمانی اتفاق میافتد که پریود شما به دلیل مشکلات هیپوتالاموس متوقف شود. هیپوتالاموس بخشی از مغز است که به کنترل هورمونهای شما، از جمله هورمونهایی که چرخههای قاعدگی شما را مدیریت میکنند، کمک میکند.
چه چیزی باعث آمنوره هیپوتالاموس میشود؟
چند دلیل رایج وجود دارد که ممکن است هیپوتالاموس شما آنطور که باید کار نکند:
ورزش زیاد، تمرینات شدید یا مکرر میتواند هورمونهای شما را به هم بریزد.
استرس، استرس روانی میتواند بر سیگنالهای مغزی که هورمونها را تحریک میکنند، تأثیر بگذارد.
به اندازه کافی غذا نمیخورید، بدن شما برای پشتیبانی از بارداری احتمالی به انرژی نیاز دارد.
اختلال در غذا خوردن. شرایطی مانند بیاشتهایی یا پرخوری میتواند بر پریود شما تأثیر بگذارد.
علائم آمنوره هیپوتالاموس
به غیر از یک دوره فقدان پریود، ممکن است فوراً متوجه علائم آمنوره هیپوتالاموس نشوید. اما میتواند استروژن را کاهش دهد که میتواند منجر به مشکلاتی مانند موارد زیر شود:
احساس افسردگی یا اضطراب
کلسترول یا فشار خون بالا
پوکی استخوان
مشکل در باردار شدن (ناباروری)
اگر آمنوره هیپوتالاموس و استروژن پایین برای ماهها یا سالها درمان نشوند، احتمال ابتلا به مشکلات قلبی و عروقی (بیماری قلبی عروقی) و پوکی استخوان جدی افزایش مییابد
چگونه آمنوره هیپوتالاموس را تشخیص میدهید؟
برای تشخیص آمنوره هیپوتالاموس، پزشک در مورد سابقه پزشکی، عادات سبک زندگی و علائم شما سؤال خواهد کرد. آنها همچنین سایر علل پزشکی احتمالی قطع پریود، مانند موارد زیر را رد میکنند:
بارداری
مشکلات تیروئید
سطح بالای پرولاکتین (هیپرپرولاکتینمی)
نارسایی زودرس تخمدان
سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS)
مشکلات غده هیپوفیز
پزشک شما ممکن است:
برای بررسی سطح هورمونها، مقداری خون بگیرد.
برای بررسی مشکلات تخمدانها یا سایر اندامهای تولید مثل، آزمایشهای تصویربرداری انجام دهد.
در مورد میزان استرس، الگوهای غذایی و عادات ورزشی شما سؤال بپرسد.
با در نظر گرفتن کل سلامت روانی و جسمی شما، میتواند تشخیص دهد که برای بازگشت پریودتان به چه درمان و حمایتی نیاز دارید.
کمکاری تیروئید و آمنوره
کمکاری تیروئید زمانی است که غده تیروئید شما به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نمیکند. این غده کوچک در گردن شما نقش مهمی در کنترل هورمونهایی دارد که بر بسیاری از فرآیندهای بدن، مانند متابولیسم، ضربان قلب و چرخه قاعدگی شما تأثیر میگذارند.
وقتی سطح هورمون تیروئید شما پایین است، بدن شما ممکن است پرولاکتین بیشتری تولید کند – هورمونی که به تولید شیر مادر (شیردهی) کمک میکند. سطح بالای آن میتواند در تخمکگذاری – فرآیندی که تخمدانهای شما تخمک آزاد میکنند – اختلال ایجاد کند.
اگر به طور منظم تخمکگذاری نکنید، ممکن است دورههای قاعدگی شما متوقف یا نامنظم شود.
در مورد پرکاری تیروئید و آمنوره چطور؟
از طرف دیگر، پرکاری تیروئید – زمانی که تیروئید شما هورمون زیادی تولید میکند – نیز میتواند باعث مشکلات قاعدگی شود. ممکن است چرخههای شما را سبکتر، نامنظمتر یا کلا قطع کند
تشخیص آمنوره
از آنجایی که عوامل زیادی میتوانند باعث آمنوره شوند، ممکن است یافتن دلیل دقیق قطع پریود شما زمان ببرد.
پزشک شما در مورد سابقه پزشکی شما سؤال میکند و معاینه فیزیکی و لگنی انجام میدهد. اگر از نظر جنسی فعال باشید، احتمالاً برای رد این احتمال، آزمایش بارداری انجام میدهد.
ممکن است از شما سوالاتی مانند موارد زیر بپرسند:
اولین پریودتان چند ساله بودید؟
آیا هیچ یک از اعضای خانواده شما سابقهی پریود نشدن دارند؟
طول معمول چرخهی قاعدگی شما چقدر است؟
آیا اخیراً وزن اضافه یا کم کردهاید؟
آیا زیاد ورزش میکنید؟ آیا ورزشکار هستید؟
آیا تحت استرس زیادی هستید؟
عادات غذایی شما چگونه است؟
ممکن است برای یافتن علت آمنوره به چندین نوع آزمایش نیاز باشد، مانند:
آزمایش خون. این آزمایشها سطح هورمونهایی مانند هورمون تحریککنندهی فولیکول (FSH)، هورمون تحریککنندهی تیروئید، پرولاکتین و آندروژنها را اندازهگیری میکنند. مقدار زیاد یا خیلی کم این هورمونهای جنسی میتواند در چرخهی قاعدگی اختلال ایجاد کند.
آزمایشهای تصویربرداری، سونوگرافی، سیتیاسکن و امآرآی میتوانندمشکلات اندامهای تولید مثلی شما را بررسی کنند یا تومورها را تشخیص دهند.
آزمایش هورمونی ؛پزشک شماداروی هورمونی به شما میدهد.
هیستروسکوپی. پزشک شما یک دوربین کوچک نورانی را از طریق واژن و دهانه رحم شما وارد میکند تا هر چیز غیرمعمولی را در داخل رحم شما بررسی کند.
غربالگری ژنتیکی. این آزمایشها مشکلات ژنتیکی را که میتواند مانع از عملکرد صحیح تخمدانها شود، بررسی میکنند.
آزمایشهای کروموزومی؛ این آزمایشها به دنبال سلولهای از دست رفته، اضافی یا بازآرایی شده در کروموزومهای خاصی هستند که میتوانند علائم شما را توضیح دهند (به عنوان مثال سندرم ترنر).
عوامل خطر آمنوره
موارد خاصی میتوانند احتمال قطع پریود را افزایش دهند، چه آمنوره اولیه باشد و چه ثانویه.
اگر موارد زیر را داشته باشید، احتمال ابتلا به آمنوره در شما بیشتر است:
سابقه خانوادگی یائسگی زودرس یا قطع قاعدگی
اقدامات پزشکی گذشته که بر رحم شما تأثیر میگذارند
تفاوتهای ساختاری در رحم، دهانه رحم، تخمدانها یا واژن
تغییر در ژن FMRI (سندرم X شکننده)
سایر عواملی که خطر آمنوره را افزایش میدهند عبارتند از:
فعالیت بدنی شدید، به خصوص اگر برای ورزش تمرین میکنید
مشکلات حفظ وزن سالم (کمبود وزن یا چاقی)
مشکل در مدیریت استرس
سابقه اختلال در خوردن (بیاشتهایی عصبی یا اختلال پرخوری)
سایر عوامل خطر شایع آمنوره عبارتند از:
بارداری یا شیردهی
دوران قبل یا بعد از یائسگی
استفاده مداوم از داروهای ضدبارداری هورمونی، مانند آمپول، ایمپلنت یا دستگاه داخل رحمی (IUD)
داروهای ضد روانپریشی یا ضد افسردگی
درمان سرطان (شیمی درمانی یا پرتودرمانی)
برخی داروهای تجویزی دیگر، مانند داروهای فشار خون یا آلرژی
اگر نگران هستید که در معرض خطر آمنوره باشید، با پزشک خود مشورت کنید. آنها میتوانند خطر شما را ارزیابی کرده و شما را در مورد اقدامات لازم راهنمایی کنند.
درمان آمنوره
درمان جایگزینی هورمون یا قرصهای ضدبارداری میتوانند به شروع مجدد چرخه قاعدگی شما کمک کنند. اختلال تیروئید یا هیپوفیز را میتوان با دارو درمان کرد. ناهنجاریهای جسمی ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند.
اگر مواردی مانند استرس، افزایش یا کاهش وزن یا افسردگی بر چرخه قاعدگی شما تأثیر میگذارد، میتوانید با انجام اقداماتی برای مدیریت آن، نقش فعالی در درمان خود داشته باشید. دوستان، خانواده یا پزشک شما ممکن است بتوانند به شما کمک کنند
شما میتوانید با پیگیری تغییرات در چرخه قاعدگی و علائم خود و به اشتراک گذاشتن این اطلاعات با پزشک، به او در ردیابی علت آمنوره کمک کنید. در مورد داروهای مصرفی و همچنین تغییرات در رژیم غذایی، عادات ورزشی و میزان استرس خود به او بگویید.
عوارض آمنوره
ممکن است با چند دوره قاعدگی از دست رفته مشکلی نداشته باشید. اما آمنوره درمان نشده گاهی اوقات میتواند منجر به مشکلات جدیتری برای سلامتی شود.ازقبیل:
مشکلات باروری. اگر تخمکگذاری (آزادسازی تخمک) نکنید، باردار شدن دشوارتر میشوداز دست دادن استخوان. قطع قاعدگی میتواند استروژن را کاهش دهد که استخوانها را ضعیف میکند.
مشکلات قلبی. کلسترول، فشار خون،و قند خون شما ممکن است در صورت آمنوره به دلیل کمبود استروژن بالا برود. این امر احتمال بیماری قلبی را بیشتر میکند.
مشکلات سلامت روان. استرس در مورد قطع قاعدگی شایع است. عدم تعادل هورمونی همچنین میتواند باعث مشکلات خلقی و فکری مانند افسردگی و اضطراب شود.
درد لگن. برخی از علل آمنوره، مانند مشکلات آناتومیکی، میتوانند باعث درد شوند.
هیپرپلازی آندومتر و سرطان. بدون
قاعدگیهای منظم، پوشش رحم میتواند به دلیل استروژن اضافی بیش از حد ضخیم شود. این وضعیت که هیپرپلازی آندومتر نامیده میشود، گاهی اوقات میتواند منجر به سرطان رحم شود.
