نگرانی از کمبود و نایابی داروهای روانپزشکی 

تریتا نیوز -سمیه جاهدعطائیان ،روز نامه نگار،زنی برای تهیه آمپول تزریقی « فلوانکسول» ۲۰ میلی گرمی به چند داروخانه مراجعه کرده و تا برای اختلال خواب و پرخاشگری همسرش آمپول را که تجویز پزشک بوده، تهیه کند. اما این آمپول در داروخانه ها به ندرت پیدا می شود. یک داروخانه دار شماره تماس او را گرفته تا اگر دارو موجود شد، اطلاع دهد. این زن که از تلاش برای پیدا کردن داروی مورد نیازش به ستوه آمده به شرق می گوید: « این آمپول را تا سال پیش به راحتی تهیه می کردیم اما حالا یکبار دارو را در شرق تهران و دفعه دیگر خیلی اتفاقی در شهرستان پیدا کردیم. تکلیفمان را نمی دانیم. پیدا نشدن آمپول از یک طرف، هزینه های سر سام آور رفت و آمد در تهران هم از طرف دیگر. مساله فقط نایابی دارو نیست. این استرس و نگرانی همیشه با ما همراه است که این ماه دارو پیدا شد، ماه دیگر چه می شود؟

دختر جوانی حدود ۶ ماه است که قرص «ویاس» ۳۰ میلی گرمی مصرف می کند. تا امروز چندین داروخانه سراغ داروی ویاس را گرفته اما هنوز موفق به تهیه آن نشده است. برای تهیه این دارو باید کپی کارت ملی و کپی نسخه پزشک را به داروخانه تحویل دهد. او می گوید: «این دارو را طی یک سال گذشته با قیمتهای متفاوتی تهیه کرده است؛ « اختلال پرخوری عصبی و تمرکز داشتم که پزشک این  دارو را تجویز کرد. در کنار آن برای درمان اختلال استرس و افسردگی ام کپسول «ونلافاکسین» ۷۵ مصرف می کنم که روی هم رفته هر ۲ ماه یکبار باید حدود ۵۵۰ هزار تومان برای دارو هزینه کنم که این میزان در کنار هزینه ویزیت ۲۸۰ هزارتومانی پزشک و مبلغ نوار مغزی که هر بار در مطب گرفته می شود، مبلغ زیادی است. هر بار که به منشی متخصص اعصاب و روان اعتراض می کنم که چرا باید هر ماه هزینه نورا مغز بدهم با اکراه پاسخ می دهد که حتما دکتر لازم می داند.»

«قرص «مادوپار» و «یاسنال» برای درمان و کنترل علایم بیماری پارکینسون و آلزایمر بسیار کمیاب شده است و بیمارانی که به امید و هدف تهیه این دارو به داروخانه ها مراجعه می کنند، نا امید و دست خالی بر می گردند.» این نکته را یک رزیدنت داروخانه به خبرنگار شرق می گوید؛ «کمبودها در حوزه داروهای روانپزشکی بسیار زیاد شده است. بیماران نه تنها با مراجعه به داروخانه بلکه با تماس های تلفنی مکرر از کمبود دارو در بسیاری از زمینه ها از جمله حوزه روان درمانی ابراز نگرانی می کنند.» او می افزاید: « قرص «پیموزاید» ایرانی و نمونه خارجی آن در داروخانه ها کمیاب و حتی نایاب شده است. شربت ریسپریدون، لیسکانتین، اپیلیم و … نایاب است. قرص پرفنازین ایرانی به سختی پیدا می شود. قطره هالوپریدول که بسیار قطره و داروی مهمی است درداروخانه ها موجود نیست.

قرص «دپاکین» متقاضی زیادی دارد اما پیدا نمی شود. نمونه ایرانی هم موجود است اما تقاضا برای نمونه خارجی آن بسیار زیاد است. بسته ۳۰ عددی این قرص در حال حاضر ۱۴۰ هزار تومان است که البته قیمت مشخصی ندارد و طبق اعلام تعدادی از داروخانه داران قیمت این دارو به حدود ۴۰۰ هزار تومان در آینده نزدیک خواهد رسید.

*تشدید علایم بیماری های اعصاب و روان با کمیابی دارو

«حمید یوسفی»، روانپزشک از مشکلات کمیابی، گرانی یا سختی در تهیه داروهای روانپزشکی و اعصاب که با سلامت روان جامعه سروکار داشته با اشاره به لیست کمیابی های دارویی در بخش روانپزشکی به خبرنگار شرق می گوید:« همانطور که انجمن علمی روانپزشکان با انتشار نامه ای ابراز نگرانی کردند،ما پزشکان در مطب و بیمارستان ها نیز با نگرانی هایی بیشماری در حوزه دارو روبه رو هستیم. بخش عمده ای از درمان های ما برای کنترل استرس، اضطراب، بیماریهای اعصاب و روان شدید پزشکی و برای اینکه شخص بتواند عملکرد و کارکرد نسبتا قابل قبولی در زندگی فردی، خانوادگی، اجتماعی و … داشته باشد در کنار رفتار درمانی و خدمات روانشناسی به خدمات دارویی و روانپزشکی نیازمند است. این درحالی است که متاسفانه در حوزه مهم دارو و دسترسی به آن با مشکلات متعدد و شرایط ناپایداری روبه رو هستیم. که در این شرایط کودکانی که به دارو درمانی وابسته هستند، بیشتر از سایر افراد از نظر امنیت روانی در معرض آسیب قرار دارند.»

به گفته «یوسفی» بیماران در حوزه روانپزشکی به یک محرک، انگیزه و تشویق بیرونی برای مصرف دارو نیاز دارند که وقتی شرایط دسترسی به دارو دشوار و محرک بیرونی از بین می رود، می تواند زمینه ساز عود و شدت علایم بیماری شود. در حال حاضر شاهد رواج همین معضل در میان بیمارانمان هستیم که در کنار سرگردانی شان برای تهیه دارو، با افزایش علایم بیماری و مشکلات ناشی از آن دست و پنجه نرم می کنند.

* دشواری در تهیه داروهای اعصاب و روان

این روانپزشک از حساسیت داروهای روانی مختص کودکان و بزرگسالان می گوید؛ «با شیوع کرونا و و آلودگی هوا که کلاسهای درس و آموزشی به صورت مجازی برگزار شده، مشکلات عدم توجه، اختلالات یادگیری در مدارس مشکلات بیشماری را برای بسیاری از خانواده ها به وجود آورده در عین حال دسترسی به داروهای مورد نیاز در این بخش نیز به شدت دستخوش چالش شده است. بسیاری از داروهای آنتی سایکوز که در اصطلاح برای بیماری های شدید روانپزشکی مثل اختلالات دو قطبی، اسکیزوفرنی و … کاربرد دارد کمیاب شده و این محدویت ها باعث ایجاد استیصال در بیمارانی می شود که به این دارو ها نیاز روزانه دارند.»

داروی «ریتالین» یکی از این موارد مهم است که برای تهیه آن مشکلات زیادی وجود دارد؛ «ریتالین» و مشابه آن که از دسته آمفتاین ها هستند از جمله داروهای مهم و اصلی برای کنترل عدم توجه و بیش فعالی در حوزه سنی کودکان و نوجوانان است که حتی گاهی برای افراد بالغ هم تجویز می شود. این دارو در چند سال اخیر بسیار کمیاب بوده و مراجعان از نبود آن نگران و سرگردان شده اند. بیمارانی که توان مالی دارند دارو را از کشورهای دیگر و یا بازار آزاد به قیمت های متغیر و نجومی تهیه می کنند. اما بیماران زیادی در تهیه آن ناتوان هستند. تهیه داروهای روان درمانی گروه بزرگسالان مثل «الانزاپین» و « بوپروپیون» برای کنترل یا درمان اختلال افسردگی نیز که عوارض به نسبت کمتری دارند نیز کمیاب شده است.»

* کمبود پژوهش در حوزه اثر بخشی داروهای خارجی و ایرانی

این فعال حوزه بیماری های روانپزشکی به این سوال که تایید می کنید، «مطابق با اظهارات بیماران، رضایت قطعی و کافی از تاثیر داروهای ایرانی وجود نداشته و بیماران برای تهیه داروهای خارجی تمایل بیشتری دارند» پاسخ می دهد؛ «این دیدگاه در مورد هر دارو متفاوت است. و البته از نظر اثرات درمانی هم تفاوت

چندانی میان نمونه ایرانی با خارجی وجود ندارد؛ با آنکه بیماران عموما داروی خارجی را در اولویت قرار می دهند اما تمایل پزشکان در مطب ها این است که به عنوان نمونه برای کنترل اضطراب، افسردگی و اختلالات دیگر از داروهای ایرانی استفاده شود تا هزینه های درمانی بیماران بالا نرود. مورد مهم داروی ریتالین است که بیماران از نمونه ایرانی آن ناراضی بوده و تمام تلاششان برای تهیه نمونه خارجی و کمیاب آن است.»

او تاکید می کند که لازم است میزان اثر بخشی داروهای ایرانی با داروهای برند و خارجی مورد بررسی دقیق قرار گیرد؛ «در زمینه علت اصلی تمایل بیماران به استفاده از داروهای خارجی اطلاعات دقیق و موثقی نداریم که لازم است در این حوزه به صورت دقیق کارشناسی و آسیب شناسی شود چرا که در مطبها، بیمارستانها و مراکز درمانی می شنویم که بیماران از استفاده و عوارض احتمالی داروهای ایرانی نگرانی دارند.»

*خودداری از مراجعه به روانپزشک با شدت کمبودهای دارویی

«یوسفی» متخصص اعصاب و روان از مشکلات متعدد بیماران حوزه روان درمانی و روانپزشکی و نیز اولویت درمانی آنها سخن می گوید؛ «عموم بیماران با شیوع مشکلات اقتصادی و کاهش توان خرید، با چالش های فراوان و هراس هایی در مورد آینده روبه رو شدند و در طول روز فشارهایی روانی زیادی را تحمل می کنند وبه دنبال استرس های روزانه، در معرض افسردگی و اضطراب هستند. همکاران حوزه روانپزشکی که مراجعانی از شهرهای دیگر دارند نیز نسبت به مشکلات متعدد حوزه روان درمانی در میان این بیماران اشراف داشته و نگرانی هایی دارند؛ بسیاری از این هراس ها با مراجعه بیمار به مطب های روانپزشکی و تهیه دارو کنترل می شود اما تصور و نگرانی در حوزه دارو، نایابی و گرانی ها، در کنار هزینه های ویزیت می تواند بسیار خطرناک باشد. مساله اصلی این است که این بیماران به احتمال قوی از مراجعه به روانپزشک و مطرح کردن مشکلاتشان خودداری کرده و نمی خواهند خود یا خانواده را درگیر سختی های دارویی کنند. کمبود دارویی برای بیمارانی که درگیر افسردگی و اختلالات استرس هستند بسیار غیر قابل پذیرش و دشوار بوده و آنها نسبت به بیماران دیگر واکنششان چندین برابر است که این از تبعات منفی و خطرناک کمیابی دارو های حوزه روانپزشکی مشاهده شده است.»

*ناچاری و اجبار روانپزشکان برای جایگزینی داروهای کمیاب

او جایگزینی دارو در صورت نایابی یا کمیابی یک داروی اصلی را همراه با عوارض متعددی می داند و نسبت به ضرورت تنوع دارویی در بخش های روانپزشکی تاکید می کند؛ «شاید برای برخی از بیماران بتوان داروهای جایگزینی تجویز کرد اما در بیماریهای حوزه روانپزشکی، اختلالات خاص، تنها داروی خاصی جواب داده و در صورت نایابی دارو، نمی توان به راحتی نمونه مشابهی را جایگزین کرد که گرچه حالا بسیاری از پزشکان در صورت ناچاری چنین تصمیمی می گیرند که تبعات خودش را دارد. تنوع دارویی در زمینه بیماریهای روانپزشکی بسیار اهمیت دارد تا داروهای پر مصرف و مورد نیاز بیماران تامین شده و مشکلات رفتاری، اختلالات افسردگی، اضطرابی هر چه سریعتر شناسایی و درمان شوند.»

به جز مراجعه کنندگانی که بیماری شان با دارو درمانی یا رفتار درمانی کنترل شده است، بیماران جدیدی هم در مطب ها مراجعه می کنند که نیازمند دارو و تجویزمناسب هستند درحالیکه کمبود دارویی انتخاب پزشکان برای درمان یکپارچه را محدود کرده و علایم بیماری را تشدید خواهد کرد. با این کمبودها و سختی در تهیه دارو، بسیاری از داروهای معمول و شناخته شده روانشناسی که عموما نتیجه مثبتی از آنها گرفته می شد، کنار گذاشته شده و داروهای رده دوم و سوم دیگری تجویز می شوند که احتمالا تاثیر چندانی ندارند. این نکات را «حمید یوسفی» روانپزشک عنوان کرده و ادامه می دهد؛ «درمان یکپارچه و کنترل علایم بیماری مراجعان، آرزوی بزرگی است که انتظار می رود تحقق آن از سوی مسئولان در وزارت بهداشت به دغدغه تبدیل شود. چرا که درگیری افراد یک جامعه با بیماری، علایم و اختلالات روانپزشکی علاوه بر خود فرد، خانواده و جامعه را نیز درگیر می کند.

نامه و پیگیری انجمن روانپزشکان بی پاسخ ماند؟

در عین حال علاوه بر کمبودهای دارویی در مطب های روانپزشکی، بخش های بستری بیمارستان های روانپزشکی نیز با مشکلات و چالش های متعددی در حوزه تامین دارو روبه رو شده اند. چنانچه روزهای ابتدایی دی ماه امسال، انجمن روانپزشکان در خصوص کمبودهای داروهای تخصصی روانپزشکی و نگرانی گسترده بیماران و خانواده ها از دسترسی دشوار به داروها نامه ای خطاب به «ابراهیم رییسی» رییس جمهور نوشتند و این نامه را رسانه ای کردند. در این نامه آمده بود که روانپشکان اغلب با مراجعانی روبه رو می شوند که با وجود سلامت کنونی و دسترسی به داروهای مورد نیاز، به دلیل ناپایداری در دسترسی به داروها همواره نگران پایان مجدد دوره دسترسی و در هراس رویارویی دوباره با علایم بیماری هستند که این موضوع نگرانی مشترک بسیاری از خانواده های این بیماران در کشور است.

*اجبار پزشکان به بستن دست بیماران در بخش های روانپزشکی

یک روانپزشک که در یکی از مراکز ارجاع کشور شاغل بوده و با بیماران بستری سرو کار دارد به مشکلات دارویی در یک سال اخیر اشاره کرده و به خبرنگار شرق می گوید: «با بیمارانی سروکار داریم که شرایط بیماری شان با افراد مراجعه کننده در مطب های خصوصی بسیار متفاوت بوده و شرایط حاد و بحرانی تر از بیماران سرپایی دارند. در این شرایط به داروهای آرامبخش به خصوص فرم تزریقی آن نیازمند هستیم که متاسفانه در چند ماه اخیر در زمینه داروهای تزریقی با کمبودهای فراوانی روبه رو هستیم. دارو هایی مثل «هالوپریدول» تزریقی یا «لورازپام» تزریقی به ندرت یافت می شود. این داروها زمانی استفاده می شود که بیماران بسیار تحریک پذیر یا عصبانی هستند و امکان صحبت کردن ندارند تا شرایطشان از سوی پزشک ارزیابی و پزشک بتواند مساله اصلی پیش آمده برای بیمار را ارزیابی کند. با کمبود یا نبود این دارو ها که باید به شکل وریدی مصرف شده و بیمار به سرعت آرام شود، امکان برقراری ارتباط با پزشک نیز فراهم نشده و کادر درمان مجبور می شوند بر خلاف میلشان بیمار را به صورت موقت و دست بسته در اتاق های ایزوله بستری کنند تا بیمار تحریک پذیر در وهله اول آرام شود. این تنها انتخاب پزشکان در صورت اجبار و فشار کاری ناشی از کمبود دارو بوده و انتخاب نهایی پزشکان است چرا که این کار، آخرین انتخاب پزشکان برای آرام کردن اولیه بیمار و افراد تحریک پذیر چه در زمینه مصرف مواد یا بیماری روانپزشکی است که از نظر انسانی نیز قابل قبول نیست.»

*معضل چندین برابری کمبود داروهای روانپزشکی در بیمارستانها

این روانپزشک که تمایلی به مطرح شدن نامش نداشت با بیان اینکه درحال حاضر در تامین داروهای خوراکی در مقایسه با نمونه های تزریقی مورد نیاز بیمارستانی آنها مشکل چندانی وجود ندارد تاکید می کند؛ «در حال حاضر فرم های تزریقی نمونه هایی از داروها مثل «الانزاپین» یا «ریسپریدون» که پزشکان نسبت به تاثیرات درمانی آن بر روی بسیاری از بیماریهای شدید روانپزشکی امیدوار بوده و بیمار نیز مصرف خوراکی آنها را نمی پذیرند، دچار کمیابی و نایابی شدند. در فرم تزریقی این داروها با مشکلات زیادی روبه رو بوده و شرکت های دارویی ایرانی تاکنون نتوانستند جایگزین فرم تزریقی این داروها را ارایه دهند.»

بسیاری از بیماریهای اضطرابی، افسردگی، مسایل رفتاری خفیف و …به صورت سرپایی یا با درمانهای متنوع روان درمانی، جلسات مشاوره و درمانهای جایگزین دارویی در مطب ها قابل درمان هستند اما وابستگی و تاثیر پذیری دارویی در بیمارانی که باید بستری شده و از درمان روی تخت بیمارستان بهره مند شوند به میزان ۷۰ تا ۸۰ درصد است. به همین دلیل دشواری در تهیه دارو برای هر کدام از بیماران سرپایی در مطبها یا بستری در بیمارستان ها می تواند صدمات جبران ناپذیری به همراه داشته باشد که این آسیب در مورد بیماران نیازمند به بستری شدید تر است.

*دردسرهای ترک اجباری معتادان در بیمارستان های روانپزشکی

رزیدنت سال آخر بیماریهای اعصاب و روان با اشاره به الکترونیکی شدن بیمه ها می گوید: «بسیاری از سازمانهای بیمه گر با تبلیغاتی که راه انداختند اعلام کردند که دسترسی افراد به نسخه ها آسان تر شده است در حالیکه درصد بالایی از افراد بیمه سلامت دارند و در این زمینه با مشکلات متعددی روبه رو شدند. در حالیکه از ابتدا چنین تبیلغ شد که افراد جامعه از این بیمه به صورت رایگان استفاده می کنند اما خدماتی در حوزه درمان به ویژه درمان بیماریهای روانپزشکی داده نمی شود. از آنجایی که بسیاری از افراد شهری وارد سیستم ارجاع شدند، بیماران در شهرها باید ابتدا به پزشک خانواده ای که برایش مشخص شده مراجعه کرده و بعد از آن به پزشک متخصص بروند. این اقدام در حوزه پزشک خانواده در جوامع شهری بدون تعریف زیر ساختها و آماده سازی شرایط انجام شده و بی دلیل هزینه های زیادی را تحمیل می کند.»

این روانپزشک فعال در یکی از بیمارستانهای آموزشی روانپزشکیِ تخصصی ایران با اشاره به مهمترین معضل فعلی بیمارستان های روانپزشکی یادآور می شود: «به دلیل گسترش اعتیاد در کشور و ارجاع اجباری یا خود خواسته افراد درگیر با مواد مخدر توسط سیستم قضایی یا انتظامی، آمار افراد بستری شده در بخش های بیمارستانی رو به افزایش است، به همین دلیل همانطور که در برهه ای از زمان برای تهیه داروهای سرماخوردگی، آنتی بیوتیک و… مشکلاتی وجود داشت و همچنان نیز در این بخش کاستی هایی وجود دارد، در بیمارستان های روانپزشکی نیز تهیه بسیاری از مسکن ها و داروهایی که در زمینه ترک استفاده می شود، با سختی هایی روبه رو هستیم. به خصوص اینکه آمار بیماران یا معتادان متهاجر که به خاطر مسایل قانونی، از روی ناچاری یا اجبار پروسه دردناک و سختی را برای ترک مواد مخدر سپری می کنند و به شکل اجباری به بیمارستان ها منتقل می شوند افزایش یافته است.»

*نایابی دارو و خطرات ترک درمان های روانپزشکی از سوی بیماران

او با اشاره به تبعات منفی کمیابی یا نایابی دارو بر روی زندگی شخصی – خانوادگی یا اجتماعی بیماران می افزاید: «درمان بسیاری از بیماران در حوزه روانپزشکی که تحت درمانهای دارویی به شکل طولانی مدت بوده و در اصطلاح با نام «بیماران مزمن» شناخته می شوند، مثل یک عفونت یا سرماخوردگی ساده نیست که با یکدرمان کوتاه مدت بتوان از آن عبور کرد بلکه این بیماری ها در خوشبینانه ترین موارد، ماه ها به درمان های دارویی نیازمند هستند و وجود یک مشکل یا چالش در حوزه تهیه دارو، نایابی یا افزایش نجومی قیمتهای دارویی می تواند بیمار را حتی به صورت موقت از چرخه درمان خارج سازد. این اتفاق می تواند عواقب ناگواری را برای شخص بیمار به دنبال داشته باشد. روابط یا عملکرد بین فردی، اجتماعی، تحصیلی، شغلی و … را تحت تاثیر قرار داده و یا عواقب منفی آن در بیشتر موارد خانواده فرد بیمار را تحت تاثیر قرار می دهد.»

این دستیار بیماریهای روانپزشکی از تبعات منفی خارج شدن بیماران از چرخه درمان های دارویی می گوید؛ «شرایط زناشویی ناپایدار، اختلافات خانوادگی، طلاق، خشونت های خانگی، رفتارهای پر آسیب و بیمارگونه مثل آزارهای جنسی، کودک آزاری و… که توسط برخی بیماران اعمال می شود، از تبعات منفی کنترل نشدن یک بیمار روانپزشکی، رها شدن یک فرد بیمار بدون رسیدگی و مراقبت های روان درمانی در خانواده و جامعه است که عواقب آن گریبانگیر جامعه شده است در حالیکه اختلالات رفتاری این فرد بیمار به سادگی با دسترسی آسان یا ارزان به دارو، خدمات و درمان های روانپزشکی می توانست کنترل شود. بسیاری از بیماران از جمله بیماران مبتلا به اختلالات شدید روانپزشکی مثل اسکیزوفرنی، اختلالات افسردگی تک قطبی و دو قطبی، اختلالات رفتاری مثل بیش فعالی کودکان، اختلالات سلوک در دوران نوجوانی، مصرف مواد مخدر و بسیاری از این موارد می توانند با درمان های دارویی به موقع کنترل و مدیریت شوند.»

*خطر رها شدن بیماران روانپزشکی درمان نشده در جامعه

این پزشک در حوزه بیماریهای روانپزشکی ادامه می دهد؛ «عواقب منفی خارج یک فرد بیمار از چرخه درمانهای دارویی تمام جامعه را درگیر و تهدید می کند به طوریکه در سالهای اخیر شاهد تسری بیماری های روانپزشکی از سوی بیمارستان به حوزه قوه قضاییه و پزشکی های قانونی هستیم. اگر چه نمی توان تمام این پدیده تلخ اجتماعی را حاصل کمبود یا دسترسی سخت به دارو و درمان های روانپزشکی قلمداد کرد اما بدون شک با توجه به زمینه زیست شناسی و بیولوژکی بسیاری از بیماریهای روانپزشکی، حوادث اجتماعی خشونت بار در جامعه رو به افزایش است.»

او به این سوال که به نظر می رسد بیماران از مصرف داروهای وارداتی (برند) در حوزه روانپزشکی در مقایسه با داروهای ایرانی (ژنریک) رضایت بیشتری دارند، به عنوان مثال این بازخورد در مورد داروی «ریتالین» دیده شده است آیا داروهای وارداتی نسبت به داروهای داخلی از کیفیت بیشتری برخوردار هستند پاسخ می دهد؛ «نمی توان نظر واحدی در مورد تمام داروها یا شرکت های دارویی ارایه داد. اما «ریتالین» یک داروی وارداتی و از چند کشور از جمله اسپانیا وارد می شد که حدود ۲ سال است که سازمان غذا و دارو برای تهیه این داروی وارداتی با مشکلاتی روبه رو شده است. در این مدت ابتدا یک نوع داروی ایرانی با نام «متیل فنیدیت» جایگزین شد که در ابتدا برای تهیه آن مشکلی برای خانواده ها وجود نداشت اما حالا دسترسی و پیدا کردن این دارو نیز با دشواری هایی از سوی خانواده ها روبه رو شده است.»

*بلاتکلیفی بیماران بهبود یافته در حوزه اعصاب و روان پس از ترخیص

این دستیار بیماریهای روانپزشکی می افزاید: «بیماران نظرات دوگانه ای در زمینه مصرف قرص «ریتالین» داشته و نظرات واحدی ندارند.عده ای از تاثیرات آن در کنترل علایم بیماری به میزان قابل توجهی راضی و خانواده هایی نیز از تاثیرات این داروی ایرانی در مقایسه با ریتالین خارجی ناراضی بودند. مساله دیگر این است که مواد اولیه در تولید بسیاری از داروهای ایرانی نیز وارداتی بوده و اگر قرار باشد که دارو در ایران تولید شود، لازمه اش این است که ایران نیز دسترسی پایداری به تامین کننده های مواد اولیه مثل کشورهای چین یا هند داشته باشد.»

این روانپزشک از نبود سیستم های حمایتی کافی و لازم (خانواده-دولت) پس از ترخیص بیماران روی تخت های روانشناختی می گوید: «در بسیاری از موارد حتی زمانی که بیماران روی تخت بیمارستان درمان شده و به شرایط پایدار باز می گردند، از حمایت و همراهی خانواده برخوردار نمی شوند. این دیدگاه و ذهنیت در خانواده ها وجود دارد که بیمارشان همچنان پس از ترخیص نیز مثل یک بمب ساعتی در حال انفجار بوده و برای خانه و خانواده خطرناک هستند. کمبود، گرانی و نایابی دارو ها نیز به این نگرانی و احتمالات دامن زده و خانواده تصور می کند که اگر دستیابی به فلان داروی روان درمانی پس از ترخیص بیمارشان از مرکز درمانی موجود نباشد، چه اتفاقی رخ می دهد. خانواده درگیر نگرانی و هراس می شود به همین دلیل در یکی دو سال اخیر همزمان با تشدید مسایل اقتصادی، گرانی و تورم، کاهش توان خرید مردم و … شاهد افزایش بستری روی تخت های بیمارستانی بوده و از سوی دیگر خانواده ها برای ترخیص بیمارشان که شاید هفته ها یا ماه ها در بخش های بیمارستان های روانپزشکی بستری هستند اقدامی نمی کنند یا زمانیکه اقدام به تحویل بیمار در منزل می کنیم، از پذیرش بیمارشان خودداری می کنند به همین دلیل بیمارستاهای دولتی از این نظر به دلیل کمبود تخت های بیمارستانی به شدت تحت فشار هستند .»

*بیمه ناکارآمد سلامت در حوزه داروهای روانپزشکی

بسیاری ازبیماران حوزه روانپزشکی از نظر مالی شرایط چندان مساعدی ندارند و الکترونیکی شدن نسخه ها باعث آزاد شدن هزینه های ویزیت این بیماران شده و مراکز بیمارستانی و دولتی که پیش از این نیازمند صرف هزینه های کمتری بود، حالا بیماران نه تنها از حق بیمه مختصر سازمان های بیمه گر محروم شدند بلکه در این بخش ها نیز با هزینه های تصاعدی ویزیت و تهیه دارو روبه رو هستند.» این نکات را پزشک فعال در یک مرکز پذیرش بیمارهای روانپزشکی اعلام کرده است؛ «فردی که به خاطر یک بیماری سالها به پزشک مراجعه داشته و حالا تنها تحت پوشش بیمه سلامت است، نمی تواند از ابتدا سراغ متخصص برود و باید ابتدا از پزشک خانواده کد ارجاع الکترونیکی دریافت کند که عموما بیماران به خاطر هزینه های رفت و آمد و اتلاف وقت مجبور هستند که در نهایت نسخه هایشان را به صورت آزاد تهیه کنند در حالیکه پیش از این بیماران به شکل فرم اولیه یعنی دفترچه کاغذی با مشکلات کمتری روبه رو بودند که البته کمبود، نایابی یا گرانی دارو همچنان به عنوان یک معضل اصلی پابرجا بوده است.»

* نتیجه نامه انجمن روانپزشکان در حوزه کمبودهای دارویی چه شد؟

نتیجه نامه رییس انجمن علمی روانپزشکی ایران در حوزه کمبود داروهای روانپزشکی به رییس جمهور همچنان مبهم بوده و در خواست خبرنگار شرق برای مصاحبه با این انجمن در حوزه وضعیت فعلی کمبودهای دارویی در حوزه روانپزشکی و اعصاب و روان نیز پدیرفته نشد. اینکه نتیجه مکاتبات و پیگیری های رسمی و غیر رسمی انجمن نام برده با مسئولان وزارت بهداشت به کجا رسید و دغدغه های فعالان و پزشکان در این حوزه به کجا ختم شد، ابهام و سوال مهمی است که وزارت بهداشت هنوز پاسخ قطعی در این زمینه نداده و گزارش میدانی خبرنگار شرق از روانپزشکان، مطب و کلینیک ها، داروخانه ها و مصاحبه با بیماران نشان می دهد که کمبودهای دارویی همچنان پابرجا بوده و درصورت رفع مشکلات دارویی در برخی نمونه ها، مشکلات و کمبودهای دیگری نیز به وجود آمده است.

منبع : شرق