نوشیدن چای داغ چه بر سرتان می آورد؟

شاید عجیب باشد اما واقعیت این است که مصرف بیش‌از‌حد آب هم می‌تواند بر سلامت بدن اثر بگذارد‌، چای که جای خود دارد! واقعیتی که بر اهمیت پرهیز از مصرف بیش ازحدهرگونه مواد غذایی تاکید می‌کند و ازضرورت رعایت اعتدال می‌گوید؛این موضوعی است که درباره نوشیدن چای در فرهنگ ما ایرانی‌ها هم صدق می‌کنداما تمایل عجیب به این نوشیدنی گرم در هر فصلی از سال، چه تأثیرات خوشایند و ناخوشایندی بر سلامت بدن‌مان دارد؟ به‌نظر می‌رسد که لازم است نکات بیشتری درباره چای بدانیم!

چای؟ ولرم و کمرنگ!
لیوان چای آن‌قدر داغ است که آن را نمی‌توانیم به‌راحتی در دست بگیریم اما هستند کسانی که همین چای داغ را می‌نوشند. این درحالی است که یکی از جدی‌ترین خطراتی که نوشیدن چای داغ برای بدن دارد، تخریب مخاط و دستگاه گوارش بدن است‌؛ اتفاقی که می‌تواند احتمال بروز سرطان‌های دستگاه گوارش را به همراه داشته باشد. موضوعی که دکتر منصور رضایی، متخصص علوم تغذیه و عضو هیأت علمی دانشکده علوم پزشکی شهید بهشتی بر آن تاکید دارد. او به جام‌جم می‌گوید: «البته که بروز بیماری‌های این چنینی، یکی از خطرناک‌ترین عارضه‌های نوشیدن چای داغ است‌؛ در این بین بدیهی‌ترین تأثیر منفی چای داغ، مصرف قند بیشتر همراه با آن است که هم اثرات مثبت چای را از بین می‌برد و هم می‌تواند باعث بروز بیماری دیابت شود.»
دکتر رضایی معتقد است که هرچه چای داغ‌تر و البته پررنگ‌تر باشد، احساس نیاز به یک ماده شیرین در کنار آن بیشتر حس می‌شود: «احساس نکرده‌اید وقتی چای ولرم است، تمایل کمتری به خوردن قند داریم؟ یا حتی وقتی چای کمرنگ است؟» برای همین تاکید می‌شود که بهترین چای، یک چای کمرنگ با دمای معمول و ولرم است‌؛ آن‌وقت است که می‌توانیم مطمئن باشیم نه مخاط‌ دستگاه گوارش تخریب می‌شود و نه گرایش زیادی به مصرف قند بیشتر پیدا خواهیم کرد. آن‌طور که عضو هیأت‌علمی دانشکده علوم پزشکی شهید بهشتی می‌گوید، چای داغ و پررنگ، احتمال بروز یبوست را هم بیشتر می‌کند و به‌طور کلی، نظم سیستم گوارشی را بر‌هم می‌زند.

بهترین زمان مصرف چای
 شاید اغراق نباشد اگر بگوییم در فرهنگ، آداب و رسوم ایرانی‌ها، بدون توجه به تأثیرات چای در بدن، این نوشیدنی را در هر وقت و هر موقعیتی مصرف می‌کنند‌؛ صبح زود، آخر شب، میانه روز، وقت خستگی، قبل از غذا، بعد از غذا و…! در سبک زندگی بسیاری از افراد هر وقت و هر زمان، چای می‌تواند اولین گزینه انتخابی‌شان باشد‌؛ در صورتی که مدت‌ها است متخصصان تغذیه، چنین روشی را رد کرده و از تعداد و زمان مناسب مصرف چای در یک روز می‌گویند: «تحقیقات نشان داده نوشیدن چای، یک ساعت پیش ازمصرف غذا و یک ساعت پس ازمصرف غذا، مانع جذب آهن، به‌ویژه آهن به‌دست‌آمده از منابع گیاهی مانند حبوبات و… می‌شود.» این را دکتر رضایی می‌گوید و توضیح می‌دهد که مصرف چای در این دو زمان مشخص‌شده، علاوه بر اختلال در جذب آهن، روند هضم پروتئین در بدن را نیز بر‌هم می‌زند. علاوه بر آن، نوشیدن چای بعد از خوردن وعده‌های غذایی، می‌تواند موجب شل‌شدن عضلات فوقانی معده و در نتیجه رفلاکس و برگشت غذا شود: «به‌خصوص در افرادی که سابقه رفلاکس دارند، تحت هیچ عنوانی نباید در فاصله زمانی نزدیک به مصرف وعده‌های غذایی، چای بنوشند.» به‌طور کلی، بین دو تا سه فنجان چای در طول روز و با فاصله یک‌ساعته از وعده‌های غذایی، ایده‌آل‌ترین برنامه برای مصرف این نوشیدنی محبوب است. البته چه‌بهتر که همین تعداد را هم تا پیش از غروب آفتاب و با فاصله از خواب شب مصرف کنیم تا موجب بدخوابی‌مان نشود.

زیاده‌روی ممنوع
نوشیدن به‌اندازه و معقول چای می‌تواند به آرامش ذهنی، کارکرد بهتر سیستم تنفسی، بهبود دستگاه گوارش و از همه مهم‌تر، جریان‌داشتن خاصیت آنتی‌اکسیدانی چای در بدن کمک کند اما مصرف مفرط چای هم عوارض ناخوشایندی برای بدن به‌همراه خواهد داشت؛ به‌طوری‌که به‌عقیده عضو هیأت‌علمی دانشکده علوم پزشکی شهید بهشتی، تپش قلب و اضطراب از بدیهی‌ترین عوارض این رویکرد است: «درست شبیه همین کاری که مصرف زیاد شکلات و قهوه با بدن می‌کند!» از طرف دیگر، چای خاصیت ادرارآوری بالایی دارد و مصرف بیش از اندازه آن، باعث می‌شود که میزان آب و املاح در بدن، به شدت محسوسی کاهش پیدا کرده و بدن با کمبود مواجه شود.

دم‌کشیده و تازه
بین سه تا پنج دقیقه زمان کافی است برای دم‌کشیدن یک چای ایده‌آل؛ به‌گفته متخصصان، چای سیاه نیاز به دم‌کشیدن با آب جوش، یعنی ۱۰۰ درجه سانتیگراد دارد اما برای چای سبز و سفید، دمای ۷۰ تا ۸۰ درجه سانتیگراد هم برای دم‌کشیدن آن کافی است: «اما آنچه اهمیت دارد، تازه‌دم‌بودن چای و پرهیز از مصرف چای کهنه است‌؛ چرا که چای کهنه باعث می‌شود مواد مؤثر چای به غلظت بسیار بالایی برسد و تأثیرات مهمی در افت کیفیت سلامت بدن داشته باشد، از جمله یبوست، بروز سنگ‌های کلیوی به‌دلیل اُگزالات (Oxalate) موجود در چای، سوء‌جذب آهن و پروتئین و…» این موضوعی است که دکتر رضایی بر آن تاکید دارد و از ضرورت رعایت موارد استاندارد برای نوشیدن یک چای با خاصیت بالا می‌گوید: «ضمن این‌که اگر قرار باشد از خواص چای بهره برده و از عوارض منفی‌اش دور بمانیم، لازم است دور چای کیسه‌ای را هم خط بکشیم که شاید عارضه چشمگیری نداشته باشد ولی به‌جز رنگ، هیچ دستاورد دیگری برای بدن ندارد!»

منبع : جام جم