مسجد کبود ؛ یادگار هنر ایرانی در ارمنستان
مسجد کبود ایروان، در پایتخت ارمنستان بزرگترین مسجد در جنوب قفقاز است که ساخت آن به دو قرن و نیم پیش باز می‌گردد.
معماری این مسجد ملهم از مسجد کبود تبریز است و سبک آن معماری صفوی-قاجاری است. این بنای تاریخی در سال ۱۱۷۹ هجری قمری یا ۱۷۶۴ میلادی به دست حسین‌علی خان ایروانی بنا شد.
این مسجد نمونه‌ای ارزشمند از یک مسجد چهار ایوانی است. گنبد این بنا دو پوسته بوده و منارهٔ آجری آن ۲۴ متر بلندی دارد. کتیبه‌های سنگی این مسجد از اصفهان آورده شده‌اند.
مسجد کبود ایروان که از آن به نام های مسجد پارسی، مسجد گک جامی و مسجد آبی آسمانی نیز یاد می شود، در قرن هجدهم میلادی ساخته شد. مسجدی زیبا که گفته می شود با معماری ساده و بدون هیچ یک از عناصر شکوه و تجمل به دستور حسین علی خان، فرمانروای محلی در دوران نادرشاه افشار بنا گردید. ساخت و ساز بنای آن در سال ۱۷۶۰ شروع شد و در فواصل بین سال های ۱۷۶۴ تا ۱۷۶۸ به پایان رسید.
مسجد کبود ایروان سه محراب دارد که نشانگر حضور پیروان مذاهب مختلف اسلام در شهر بوده است.
مسجد کبود ایروان در سال ۱۳۷۴ تا ۱۳۷۹ با هزینه بنیاد مستضعفان و نظارت سازمان میراث فرهنگی ایران مرمت شد. این مسجد در یکی از خیابان‌های اصلی پایتخت ارمنستان واقع شده است.
در طراحی داخلی آن سبک مینیمالیسم یا ساده گرایی غالب است و هیچ آثاری از هنر کاشی کاری و خوشنویسی های اسلامی یافت نمی شود.
دولت ارمنستان در سال ۱۳۹۴ با تصویب طرحی حق ادارهٔ این مسجد را برای مدت ۹۹ سال به ایران واگذار کرد تا از ساختمان این مسجد به عنوان مرکزی فرهنگی استفاده شود. مالکیت مسجد کبود و زمین‌های پیرامون آن همچنان از آن ارمنستان خواهد بود.
گرچه مسجد ایروان چندان چشمگیر و منحصربه فرد نیست و به عنوان یک شاهکار اسلامی به شمار نمی رود اما وجودش برای جذابیت بیشتر ایروان لازم خواهد بود. این مکان تاریخی جاییست که قطعا ارزش دیدن را دارد.
اکنون در مسجد کبود ایروان زبان فارسی به علاقمندان تدریس می‌شود. همچنین در ارمنستان تمبر و پاكت پستی با تصویر این مسجد نیز منتشر شده است.
