مراقبت از زیبایی پوست دست
دست‌ها یکی از اولین قسمت‌هایی هستند که علائم هشداردهنده روند پیری را آشکار می‌کنند بنابراین مراقبت از پوست دست‌ها به اندازه رسیدگی به پوست صورت حائز اهمیت است و نباید آن را نادیده گرفت اما اینکه پوست دست دچار چه مشکلاتی می‌شود و چگونه می‌توان از آن مراقبت کرد، عنوان گفت‌وگویی است که با دکتر منصور نصیری کاشانی، متخصص پوست و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران داشته‌ایم.
آقای دکتر! مهم‌ترین عوامل مؤثر در بروز بدشکلی دست‌ها کدامند؟
بدشکلی دست‌ها علل مختلفی مانند علل شغلی، بیماری‌ها، ژنتیک، نور مستقیم خورشید و نیز استعمال دخانیات دارد. ژنتیک از جمله عوامل مهمی است که مانند دیگر اندام‌ها، در زیبایی دست‌ها نقش دارد. به عبارت دیگر، مشکلات دست و ناخن به صورت ژنتیکی از فردی به فرد دیگر در خانواده منتقل می‌شود و موجب بدشکلی دست‌ها خواهد شد. علاوه بر ژنتیک، کار زیاد با دست‌ها نیز می‌تواند باعث بدشکلی آن‌ها شود. لاغری هم ممکن است در زیبایی دست‌ها تأثیرگذار باشد، به طوری که بافت نرم دست کاهش می‌یابد و به استخوانی شدن دست‌ها و بدشکلی آن‌ها منجر می‌شود. همچنین از بین رفتن بافت نرم پوست و عضلات آن می‌تواند سبب بیرون‌زدگی عروق و بدشکلی دست‌ها شود. ترک‌های پوست دست از دیگر مشکلاتی هستند که معمولاً در فصول سرد سال ایجاد می‌شوند و شامل زخم‌های کوچک ناخوشایند و دردناک هستند. برای پیشگیری از این زخم‌ها باید از تماس طولانی‌مدت دست با آب و سرما اجتناب کرد، از دستکش مناسب برای شستشو و بیرون از خانه استفاده کرد و از مرطوب‌کننده‌های مناسب برای مرطوب کردن پوست دست کمک گرفت.
ارتباط نور خورشید و استعمال دخانیات با زیبایی دست‌ها چیست؟
تابش مستقیم نور خورشید و مصرف دخانیات ارتباط مستقیم با زیبایی پوست و ناخن‌ها دارد و با ایجاد چین‌وچروک باعث بدشکلی دست‌ها می‌شود، در حالی که باید برای همه نواحی در معرض نور خورشید از جمله صورت و دست‌ها از کرم ضدآفتاب استفاده شود ولی متأسفانه شاهد کم‌توجهی و بی‌توجهی افراد نسبت به استفاده از کرم ضدآفتاب برای پشت دست‌ها هستیم. این مسئله موجب بروز زودهنگام تغییرات رنگدانه‌ای، چین‌وچروک و پیری زودرس دست‌ها می‌شود. دخانیات نیز در تغییر رنگ و خشکی ناخن‌ها و افزایش چروک پوست دست‌ها نقش پررنگی دارد.
چین‌وچروک و پیری پوست در چه سنی غیرطبیعی خواهد بود؟
به‌طور کلی چین‌وچروک پوست در همه سنین می‌تواند غیرقابل پذیرش تلقی شود ولی هیچ‌کس نمی‌تواند قبول کند که قبل از دهه پنجم یا ششم زندگی دچار چین‌وچروک دست شود. برخی افراد برای درمان رفع چین‌وچروک صورت به کلینیک‌های پوست و زیبایی مراجعه می‌کنند، در حالی که توجهی به چروک و پیری پشت دستشان ندارند. به هر حال باید به چروک دست‌ها نیز به اندازه چین‌وچروک صورت توجه شود چرا که در صورت درمان هر یک از این موارد به تنهایی، وضعیت غیرطبیعی خواهد بود.
با افزایش سن، پوست دست‌ها از نظر زیبایی با چه مشکلاتی مواجه می‌شود؟
با افزایش سن پوست دست‌ها ممکن است دچار مشکل رنگدانه‌ای شامل تغییر رنگ یکنواخت پوست یا تغییر رنگ به شکل لکه‌لکه شود و به صورت سفید و قهوه‌ای درآید. تغییر رنگدانه‌ها به شکلی که گفته شد، معمولاً در دهه‌های ششم و هفتم زندگی اتفاق می‌افتد. ظهور چروک‌هایی در پوست پشت دست از دیگر مشکلات زیبایی دست در سنین بالاست. چروک‌های دست معمولاً زودتر از چهره یا همزمان با چروک صورت اتفاق می‌افتد و همسنی بین چروک‌های صورت و پشت دست ایجاد می‌شود. از این رو، به تناسب اقدام درمانی برای پوست صورت، باید به فکر درمان چروک پوست پشت دست نیز بود. گاهی رگ‌های موجود در پشت دست‌ها به صورت ژنتیکی، کار زیاد یا در ورزشکاران برای خون‌رسانی بهتر به عضلات برجسته می‌شوند رگ‌های برجسته شده در سنین بالا به صورت گشادشده باقی می‌مانند و موجب بدشکلی دست‌ها می‌شوند.
گاهی هم به دلیل ابتلا به بیماری‌هایی مانند آرتریت روماتوئید شاهد تغییراتی در مفاصل و استخوان‌های دست هستیم که این تغییرات می‌توانند به بدشکلی دست‌ها منجر شوند.
ناخن‌ها چه تأثیری در زیبایی دست‌ها دارند و معمولاً دچار چه مشکلاتی می‌شوند؟
به‌طور کلی زیبایی دست، شامل سلامت و زیبایی پوست پشت دست و ناخن‌هاست. طبیعتاً تغییر شکل ناخن‌ها که بر اثر افزایش سن یا بیماری اتفاق می‌افتد در زیبایی دست‌ها نقش دارد. بیماری‌هایی مانند پسوریازیس، قارچ‌های ناخن یا لیکن‌پلان که ممکن است تغییرات غیرقابل بازگشتی در ناخن‌ها ایجاد کنند نقش بسیار مهمی در زیبایی دست‌ها دارند.
راه‌های پیشگیری از چین‌وچروک و پیری دست چیست؟
مهم‌ترین عوامل قابل پیشگیری از چین‌وچروک پوست شامل اجتناب از نور خورشید عدم استعمال دخانیات، استفاده از ضدآفتاب و پوشش مناسب شامل دستکش مناسب هر فصل، استفاده از مواد آنتی‌اکسیدان مثل مصرف میوه، به‌خصوص میوه‌های قرمز که آنتی‌اکسیدان بیشتری دارند و همچنین ماساژ دست با برخی میوه‌ها مانند لیمو، آناناس و انگور است که حاوی اسیدهای مفیدی برای جلوگیری از چروک پشت دست هستند. این اقدامات در پیشگیری از چروک دست کمک کننده‌اند.
روش‌های زیباسازی و جوان‌سازی دست‌ها در مطب شامل چه مواردی است؟
برای زیباسازی دست‌ها با توجه به مشکلاتی که در پوست ایجاد شده، روش‌های متعددی وجود دارد. برای از بین بردن لکه‌های قهوه‌ای پشت دست‌ها می‌توان از درمان با گاز ازت یا لیزرهای Q سوئیچ و لیزرهای ۲Co یا ارییوم استفاده کرد که دو لیزر اخیر در درمان چروک‌های ظریف پشت دست نیز اثر قابل قبولی دارند. برای از بین بردن چروک پوست پشت دست‌ها معمولاً به عمق آن‌ها توجه می‌شود. اگر چروک‌ها سطحی باشند، با کمک لیزرهای جوان‌ساز مانند ۲Co یا ارییوم بهبود می‌یابند ولی برای چروک‌های عمیق‌تر معمولاً از فیلرها استفاده می‌شود وقتی بافت پوست دچار مشکل شده و به اندازه کافی پر نباشد یا وقتی رگ‌های پوست بیش از اندازه بیرون زده باشد، از پرکننده‌ها استفاده می‌شود. گاهی با توجه به شرایط بیمار از چربی خود فرد به عنوان پرکننده استفاده می‌شود، به این شکل که چربی از قسمت‌های مختلفی از بدن ساکشن شده و بعد از طی مراحلی به پشت دست فرد تزریق می‌شود. در مواردی هم از فیلرهای آماده شامل هیالورونیک اسید و نیز کلسیم هیدروکسی آپانیت استفاده می‌شود. RF از دیگر روش‌های کمک‌کننده در این زمینه است ولی معمولاً برای بهبود شرایط پشت دست به ندرت به کارهای تهاجمی از جمله جراحی‌های زیبایی نیاز خواهد بود. فقط در مواردی که بدشکلی به علت سوختگی ایجاد شده باشد نیاز به انجام جراحی پلاستیک و لیزر و… الزامی است.
لازم به ذکر است از دهه‌های پنجم و ششم زندگی به بعد احتمال بروز بدشکلی در دست‌ها بیشتر است. به همین علت می‌توان تا رسیدن به این سنین مداخلات تهاجمی‌تر را به تأخیر انداخت و از کرم‌های ضدلک و ضدچروک و نیز مرطوب‌کننده‌ها و ضدآفتاب‌ها برای کاهش چروک و افزایش زیبایی پوست پشت دست بهره برد.
چه کنیم تا دستان زیبای داشته باشیم؟
استفاده از کرم‌های ضدآفتاب و مرطوب‌کننده‌های مناسب، داشتن تغذیه مناسب و بهره‌مندی از ویتامین‌ها و مکمل‌های مورد نیاز، شستشوی دست‌ها برای مقابله با ویروس‌ها و عفونت‌ها، پاک‌سازی، استفاده از شوینده‌های مناسب پوست و نه هر ماده شوینده‌ای مثل مایع ظرف‌شویی و… ماساژ پوست، لایه‌برداری پوست، استفاده از دستکش هنگام کار، رسیدگی به ناخن‌ها، کوتاه نگه داشتن ناخن‌ها، استفاده نکردن مکرر و دائم از انواع لاک‌ها و لاک‌پاک‌کن‌ها و… از جمله کارهایی هستند که برای برخورداری از دستانی زیبا نقش مؤثری دارند.
حرف آخر؟
در عرصه زیبایی با یک فرمول نمی‌توان همه را قضاوت و برای همه یک کار ثابت تجویز کرد، بلکه در هر مورد خاص، باید با لحاظ همه اصول زیبایی‌شناسی، شرایط اجتماعی، فرهنگی و سایر موارد راهکار مناسب را انتخاب کرد.
