مدیر بهداشت حرفه‌ای، ایمنی و محیط‌زیست: شیرین‌ترین دستاوردها عدم وقوع حادثه بر ای همكاران است
در زمان‌های دور و پیش از اختراع دستگاه بخار و برق، ابزارها و ماشین‌های مورداستفاده انسان‌ها در محیط کار به کمک نیروی برق به حرکت درمی‌آمد و بیشتر حوادث و خطرات محیط مربوط به سقوط افراد از ارتفاعات، مجروح شدن با ابزارهای دستی یا مسموم شدن در اثر تماس یا استنشاق مواد و بخارات سمی بود، ولی پیشرفت علم و تکنولوژی با افزایش خطرات و بیماری‌ها و در پی آن با افزایش حوادث همراه بود و مشخص شد این‌ها به‌گونه‌ای به هم متصل‌اند.
تریتا نیوز – قانون کار در سال ۱۹۷۰ تصویب شد و بخشی تحت عنوان «حق دانستن» در آن گنجانده شد؛ با این شرح که کارگران و کارکنان حق دارند از خطرات و مشکلات محیط کارشان آگاه باشند و این موارد باید توسط کارفرمایان به آگاهی کارکنان برسد. با توجه به رقابت کشورهای صنعتی در دهه‌های اخیر، پرداختن به موضوعات ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست به یکی از اولویت‌های اصلی در کسب‌وکارهای امروزی تبدیل شده است و توجه به نیروی انسانی به‌عنوان سرمایه یک سازمان با هدف بهبود فرایندهای کاری در زمره اصلی‌ترین مسائل مدیریت‌های اقتصادی قرار گرفته است. در سال‌های اخیر، تلاش‌های فراوانی جهت شناخت دلایل بهوجودآورنده سوانح در صنایع مختلف صورت گرفته است. پیش از این اعتقاد بر این بوده که بیشتر حوادث ناشی از بی‌دقتی یا بی‌کفایتی افراد در انجام کارهاست، اما این استدلال درستی نیست.
نتایج تحقیقات نشان می‌دهد انسان فقط آخرین حلقه از زنجیره‌ای است که باعث ایجاد حادثه می‌شود. نمی‌توان با تغییر دادن افراد از سوانح جلوگیری کرد، تنها می‌توان با شناسایی عوامل بهوجودآورنده یک سانحه از آن پیشگیری کرد. ازآنجاکه بزرگ‌ترین تهدیدهای ایمنی از مسائل سازمانی سرچشمه می‌گیرند، ایمن‌سازی سیستم نیازمند عملکرد سازمانی است. ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست از مهم‌ترین مسائلی است که هر فرد در محیط کار و زندگی خود باید به آن توجه کند.
حسین مدرسی‌فر مدیر بهداشت حرفه‌ای، ایمنی و محیط‌زیست (HSE) فولاد مبارکه در برنامه این هفته برنامه رادیو فولاد به تشریح اهمیت ایمنی و برخی دستاوردهای فولاد مبارکه در این زمینه پرداخته است که با هم پی می‌گیریم:
در شرایط فعلی فولاد مبارکه از جهت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای و محیط‌زیست نسبت به بقیه رقبای خود در ایران و جهانی چه شرایطی دارد؟
نیروی انسانی بزرگ‌ترین سرمایه هر سازمان است و این یک شعار نیست. موضوعات مربوط به ایمنی کارکنان طبق قوانین ماده ۸۹ و ۹۰ کار صراحتاً ابلاغ شده و ما خود را در قبال آن مسئول می‌دانیم. جهت نیل به این هدف و رعایت این قوانین و مقررات، در هر سازمان طی فرایندی، واحدها و افرادی هستند که مسئول این حوزه را بر عهده دارند.
در فولاد مبارکه این مأموریت بر عهده واحد HSE است. در این راستا، ما در فولاد مبارکه مقررات خاصی را برای اجرای این دستورالعمل و پایش آن عملیاتی کرده‌ایم. جهت رسیدن به هدف فقط تدوین مقررات کافی نیست و باید دید این مقررات چقدر در سازمان نهادینه می‌شود و چقدر به آن عمل می‌گردد. ما تقریباً ۱۵ سال است برنامه‌هایی داریم که طبق آن عمل می‌کنیم و امسال سال دوم برنامه پنج‌سالۀ سوم ماست، با نیم‌نگاهی به اینکه بدانیم بقیه رقبای ما چه فعالیت‌هایی در این زمینه انجام داده‌اند و برای بهبود آن چه برنامه‌هایی دارند.
فولاد مبارکه عضو انجمن جهانی فولاد است و برنامه‌های خود را در این زمینه براساس الگوهای جهانی و نوآوری‌هایی که بر اساس مقتضیات شرکت لازم‌الاجرا می‌داند انجام می‌دهد.
برنامه‌ها و اقدامات شرکت در این زمینه طی سال‌های قبل همواره رو به بهبود و تعالی بوده و نتایج خوبی در پی داشته است. از شیرین‌ترین دستاوردها عدم وقوع حادثه برای همکاران است. در میان اعضای این انجمن، فولاد مبارکه تقریباً یک رکورد بی‌سابقه در شدت حوادث دارد. منظور حوادث ناتوان‌کننده است. در سال ۹۳ ما رقم ۰.۰۱ درصد را در این زمینه به دست آوردیم که تقریباً یکی از کمترین ضریب شدت‌ها در دنیاست و تابه‌حال هم حفظ شده است. سال گذشته این عدد نزدیک ۰.۰۱۸ بود و یکی از سال‌های موفق در زمینه ایمنی بود. شاخص دیگر، ضریب تکرار حوادث است که نشان می‌دهد در فولاد مبارکه چقدر حادثه اتفاق می‌افتد. در این بخش نیز به عدد ۰.۸۹ رسیده‌ایم که کمتر از سایر فولادسازان و بسیار خوب است. این دستاورد در تاریخ بهره‌برداری فولاد مبارکه کمترین عدد به حساب می‌آید. حفظ و ارتقای این اعداد و نهایتاً رسیدن به حادثه صفر از اهداف ماست.
برای تسهیل گزارش همکاران به‌منظور کاهش حوادث و ریسک خطر در مدیریت شما چه راهکارهایی وجود دارد؟
ما با الگوبرداری از شرکت‌های خارجی، مقوله جدیدی طرح کرده‌ایم به نام «ایمنی روانی». این کلیدواژه می‌گوید ایمنی صرفاً نداشتن حادثه نیست، ایمنی فضایی است که برای کارکنان ایجاد می‌شود تا بتوانند بدون لکنت و به‌راحتی مشکلات خودشان را مطرح و در زمینه ایمنی با ما مشارکت کنند؛ اینکه کسی نخواهد آن‌ها را شماتت یا بازخواست کند و آن‌ها بدون دغدغه صحبت کنند.
سال گذشته برخی اقدامات زیربنایی برای استقرار این موضوع انجام شد و سال ۱۴۰۲ این سیستم استقرار خواهد یافت و عبارت جدید «ایمنی روانی» در فولاد مبارکه جاری و ساری می‌شود. ما این موضوع را در فولاد مبارکه ارزیابی خواهیم کرد و وضعیت مدیریت‌هایی را که در این زمینه ذی‌نفع هستند گزارش خواهیم داد. به نظر می‌رسد با استقرار این سیستم در زمینه ایمنی و بهداشت، مشارکت فوق‌العاده‌ای بین همکاران ایجاد شود و بتوانیم سال‌های آینده به نتایج خوبی ازجمله بهبود مستمر دست یابیم.
فولاد مبارکه در بسیاری از زمینه‌ها ازجمله تولید و ایمنی به بلوغ رسیده است. امیدواریم با توجه به این بلوغ سازمانی و مشارکت کارکنان در زمینه ایمنی، رویکردهای جدید نیز به نحو احسن در سازمان نهادینه شود.
دستاوردهای حوزه ایمنی فولاد مبارکه در جریان پاندمی کرونا چه بود؟
کووید ۱۹ و مسائل پیرامون آن تجربه‌ای ارزشمند برای فولاد مبارکه بود. قوانین و مقررات در فولاد مبارکه برای همه افرادی است که با فولاد مبارکه همکاری دارند و صرفاً شامل کارکنان نمی‌شود. ابتدا شیفت‌های روز کار در ایام عید تعطیل شدند. در ادامه، رستوران‌ها که محل تجمع کارکنان و پایگاه اصلی انتشار ویروس بود تعطیل شد. پس از آن، برای شناسایی مبتلایان، عملیات تست‌گیری را آغاز کردیم که در نوع خود بی‌نظیر بود، تاجایی‌که طی ۵ روز از حدود ۲۶ هزار نفر تست گرفته شد. خوداظهاری‌ها از حالت دستی به سیستمی ارتقا یافت. هر هفته کمیته بحران تشکیل می‌شد. تجارب ارزشمندی به دست آمد که در قالب کتابچه چاپ و منتشر شد تا نسل‌های آینده هم بدانند فولاد مبارکه در این زمینه چه اقدامات مؤثری انجام داده است. برخی مواقع ۷۰ درصد تست‌ها مثبت می‌شد. به لطف خداوند راهکارهای جدیدی پیاده می‌شد که در نوع خود بی‌نظیر بود. اقدامات و دستاوردهای موفقیت‌آمیز شرکت حتی برای سایر فولادسازان جهانی به الگو تبدیل گردید. در جلسه‌ای که در انجمن جهانی فولاد داشتیم، چندین شرکت به خاطر به اشتراک گذاشتن همین تجارب از فولاد مبارکه قدردانی کردند. به‌عنوان اولین شرکت، فرایند واکسیناسیون را ابتدا برای کارکنان و سپس برای خانواده‌های آن‌ها آغاز کردیم و توانستیم در کنار سایر اقداماتی که در شهرها اجرا شد از این بحران سخت عبور کنیم.
برای پیشگیری از فرسودگی‌های شغلی چه مواردی را پیش‌بینی کرده‌اید؟
آمارهای جهانی نشان می‌دهد بیماری قلبی عروقی و استرس از مهم‌ترین عواملی هستند که زندگی انسان‌ها را به مخاطره می‌اندازند. اضطراب و افسردگی، کاهش بهره‌وری و افول سازمان‌ها را در پی دارد. امسال نظام سلامت در شرکت استقرار می‌یابد و در کنار ایمنی روانی به این مقوله به‌شدت خواهیم پرداخت. برای ارتقای شرایط ایمنیِ روحی و روانی کارکنان برنامه‌های زیادی تدارک دیده شده است که مطمئناً در سلامت همکاران و ارتقای بهره‌وری سازمان مؤثر خواهد بود.
در سال ۱۴۰۱ وضعیت اعداد حوادث به چه صورت بوده است؟
اگر نمودار حوادث فولاد مبارکه را مشاهده کنید، حالت پرت شدن از کوه وجود دارد و یک شیب نزولی خوبی داشته است. اکنون به شرایطی رسیده‌ایم که بهبود دادن واقعاً سخت است. بااین‌حال هر سال نسبت به سال قبل شرایط بهتری داشته‌ایم و اعداد روند نزولی داشته است.
