فاجعه‌ای بزرگ در انتظار صنعت دارو
رئیس انجمن داروسازان ایران با اشاره به مشکلات دارویی کشور گفت: «اگر در آینده تحریم‌ها ادامه پیدا کند و وضعیت خرید مواد اولیه دارویی مدیریت نشده و مشکل تامین نقدینگی صنعت داروسازی، شرکت‌های توزیع دارو و داروخانه‌ها حل نشود یک فاجعه‌ای بزرگ در پیش خواهیم داشت.»
محمدباقر ضیا اظهار داشت: «این طبیعی است در هر جا که برای اجرای طرح‌ها و برنامه‌های سازمان‌های مختلف از نظرات مشورتی کارشناسان همان حوزه استفاده و تصمیم‌گیری شده با موفقیت همراه بوده است. ولی اگر تصمیم‌های مهم در پشت درهای بسته و به‌وسیله یک یا دو نفر گرفته شد نتیجه آن همین چیزی می‌شود که متاسفانه اکنون در حوزه دارو با آن مواجه هستیم.»
وی در واکنش به اینکه مسئولان وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو اعتقادی به بروز مشکلات در حوزه دارو ندارند و کمبودهای دارویی را ناشی از احتکار و ذخیره دارو از سوی مردم و شرکت‌های دارویی می‌دانند، گفت: «این بسیار بد است که سازمان غذا و دارو علت کمبود دارو را احتکار آن از سوی مردم می‌داند. در تمام دنیا این مسئله طبیعی است و وقتی مردم احساس خطر کنند به دلیل اینکه این مسئله به جان آنها مرتبط است ممکن است به ذخیره دارو روی بیاورند. فردی که بیماری قلبی یا مغزی دارد باید از دارویی مثل وارفارین استفاده کند و زمانی که بیمار بعد از مراجعه به داروخانه متوجه کمبود این دارو می‌شود معلوم است که تلاش می‌کند حداقل ذخیره دارویی برای مدت کوتاهی داشته باشد.»
ضیا خاطرنشان کرد: «دارو مانند خودرو نیست که اگر گران شد مردم بگویند نمی‌خریم، بیماران به دلیل نگرانی از سلامتی خود سعی می‌کنند مصرف دو سه ماه آینده خود را تامین کنند. البته اگر دارویی در بازار باشد و تازه قدرت مالی هم داشته باشند، بیمه‌ها هم امکان تهیه انبوه دارو را به بیمار نمی‌دهند. بنده معتقد نیستم که تمامی بیماران داروهای مورد نیازشان را ذخیره می‌کنند چون اغلب مردم ما افراد فرهیخته‌ای هستند و در موارد سخت نشان داده‌اند که تنها به خودشان فکر نمی‌کنند این دید مسئولان است که دلیل کمبودهای دارو را ذخیره آن از سوی مردم می‌دانند که به آن انتقاد دارم.»
مگر سازمان غذا و دارو مسئول نیست؟
رئیس انجمن داروسازان ایران در ادامه درباره کمبود دارو در بازار به دلیل احتکار از سوی شرکت‌های دارویی، گفت: «ادعا شده کمبود داروها به دلیل احتکار از سوی شرکت‌های دارویی است درصورتی‌که باید پرسید مگر سازمان غذا و دارو مسئول نظارت بر تولید و واردات و توزیع داروها نیست؟ شرکت‌های توزیعی دارویی از کارخانه‌ها و واردکننده‌های دارو که شناسنامه مشخصی هم دارند داروها را تهیه می‌کنند و به داروخانه‌ها توزیع می‌نمایند. بنابراین ره‌گیری این مسئله اصلاً مشکل نیست و سازمان غذا و دارو می‌تواند با یک نظارت درست مانع از انباشت احتمالی در شرکت‌های دارویی شود. ممکن است در مواردی محدود چنین اتفاقی بیفتد ولی نمی‌توان گفت که دلیل کمبودهای دارویی، شرکت‌های دارویی هستند.»
وی گفت: «سازمان غذا و دارو در یک دوره‌ای به‌صورت غیرقابل‌توجیهی مجوز تاسیس شرکت‌های پخش دارو را داد. این شرکت‌ها، شرکت‌های اقتصادی هستند و سازمان باید در آن دوره به این مسئله توجه می‌کرد که سپردن توزیع داروها به این ۶۵ شرکت پخش دارو آن‌هم در سیستم دارویی کنونی، ممکن است با مشکل مواجه شود.»
ضیا با هشدار نسبت به اثرات تحریم‌ها بر حوزه دارو گفت: «اگر در آینده تحریم‌ها ادامه پیدا کند و وضعیت موجود برای خرید مواد اولیه دارویی مدیریت نشود و بیش از سه ماه طول بکشد و مشکل تامین نقدینگی صنعت داروسازی، شرکت‌های توزیع دارو و داروخانه‌ها حل نشود یک فاجعه‌ای بزرگ را در پیش رو خواهیم داشت.»
ضیا با اشاره به بدهی طولانی‌مدت بیمه‌ها به داروخانه‌ها، گفت: «تغییرات قیمتی در مواد اولیه دارو و دارو به وجود آمده و سازمان می‌خواهد به‌اجبار قیمت داروها را ثابت نگه دارد که این ثابت ماندن قیمت داروها از یک طرف و کمبود نقدینگی داروخانه‌ها و شرکت‌های دارویی و صنعت دارو به دلیل بدهی بیمه‌ها باعث بروز مشکلات در حوزه دارو شده است.»
وی تاکید کرد: «نقدینگی از داروخانه‌ها به شرکت‌های توزیع دارو و از این شرکت‌ها هم به صنعت دارو منتقل می‌شود. متاسفانه بیمه‌ها به مدت ۷ ماه به داروخانه‌ها بدهی دارند. این مسئله نقدینگی را از سطح سیستم دارویی کشور جمع می‌کند و با این اتفاق صنعت داروسازی، شرکت‌های پخش دارو و درنهایت داروخانه‌ها فلج می‌شوند باید فکر این‌ها را بکنند نه اینکه با افکار عمومی بازی کنیم و کمبود داروها را تقصیر مردم بدانیم، کمبود داروها تقصیر مردم نیست، این توهین به شعور مخاطبان است.»
وی خاطرنشان کرد: «بی‌تردید مشکلات پیش‌آمده در حوزه دارو بی‌تاثیر از مسائل مدیریتی و تصمیم‌گیری‌های متمرکز نبوده است. سازمان غذا و دارو در موضوع آیین‌نامه و ضوابط داروخانه‌ها در دوره‌های مختلف و این دوره از انجمن داروسازان ایران مشورت گرفته است اما این اقدام آنها فقط صوری بوده و این سازمان حتی یک خط از نظرات ما را اعمال نکرده است.»
ضیا افزود: «مدت‌های مدیدی است که انجمن داروسازان ایران اصرار دارد وزارت بهداشت سند توسعه اشتغال داروسازان را تدوین کند تا بدانیم چقدر در کشور تحصیل‌کرده رشته داروسازی و داروساز داریم و در افق ۲۰ الی ۳۰ سال آینده به چه تعداد داروخانه در کشور احتیاج داریم و مراکز اشتغال داروسازان کجاست و مسئول فنی و سیستم صنعت داروسازی ما چه احتیاجاتی دارد؟ اگر می‌خواهیم تعداد داروخانه‌ها را زیاد کنیم بر چه مبنایی قرار است این کار را انجام دهیم؟ اگر می‌خواهیم تعداد داروسازان را افزایش دهیم این کار را بکنیم اما باید بدانیم مبنای این کار چیست آیا باید برای همه تحصیل‌کرده‌های داروسازی در داروخانه‌ها اشتغال‌زایی کنیم؟ این‌ها باید در سند تدوین تا در آینده بر اساس آن تصمیم‌گیری‌های کارشناسی بگیرند.»
نگاه وزارت بهداشت عامل مشکلات دارویی است
وی تاکید کرد: «متاسفانه وزارت بهداشت با تدوین چنین سندی مقاومت می‌کنند حتی باوجودی که از دفتر ریاست جمهوری برای این کار دستور داده‌اند اما این وزارتخانه با تنظیم و تدوین یک سند که به نفع سیستم دارویی کشور است، همراهی نمی‌کند. نگاه تک‌محوری به تصمیمات و عدم مشاوره با NGO ها یکی از عوامل این مشکلات دارویی است.»
وی درباره اینکه در سال‌های ۹۱ و ۹۲ که بحران دارو را داشتیم بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم و انتصاب دکتر هاشمی در وزارت بهداشت، طرح ۱۰۰ روزه‌ای برای رفع بحران دارو ارائه شد چرا با وجود رفع بحران دارو در آن سال‌ها بعد از اجرای طرح تحول سلامت، مجدداً مشکلات دارویی برگشته است، در پاسخ به سلامت‌نیوز گفت:«طرح تحول سلامت به دلیل مفصل بودن آن بحثی کاملاً جداگانه است که اکنون قصد ورود به این بحث را نداریم و نحوه اجرای آن خودش جای بحث دارد و کارشناسان باید به آن بپردازند اما باید گفت حل مشکلات دارویی در سال‌های ۹۱ و ۹۲ ارتباطی به اجرای طرح تحول سلامت نداشته است.»
ضیا در ادامه گفت: «در این سال‌ها با اجرای برجام مشکلات در حوزه دارو نیز برطرف شد. وقتی تحریم اتفاق می‌افتد مجاری تهیه مواد اولیه و واردات دارو دچار مشکل می‌شود. درست است که می‌گویند دارو تحریم نیست اما مشکلات به صنعت دارو هم منتقل می‌شود آن موقع هم که این مسائل بود یک بحران بزرگی داشتیم که می‌رفت به فاجعه‌ای تبدیل شود اما خوشبختانه با تدبیری که البته ربطی به طرح تحول سلامت ندارد و به دلیل اجرای برجام بود، فضا باز شد و ارتباط با جامعه بین‌المللی برقرار شد و ما توانستیم مواد اولیه دارو و دارو را به کشور وارد کنیم.»
وی گفت: «الآن در دنیا کمتر کشوری وجود دارد که از نظر دارویی به خودکفایی رسیده باشد، وزارت بهداشت ادعا می‌کند در تولید دارو خودکفا هستیم اما هنوز بسیاری از مواد اولیه دارویی موردنیازمان را وارد می‌کنیم و با برگشت تحریم‌ها مجدداً دچار مشکل خواهیم شد.»
ضیا در پایان خاطرنشان کرد: «در حال حاضر در سیستم دارویی ما در همین نقطه‌ای که هستیم در شروع بحران قرار دارد که اگر تصمیم‌گیری درستی داشته باشیم و از NGO ها و انجمن‌های علمی و صنفی و دانشگاه‌ها کمک بگیریم می‌توانیم بسیاری از مشکلات احتمالی در آینده را کنترل کنیم و اگر این اعتقاد پیش بیاید می‌تواند راهگشا باشد.»
