غلظت خون را چگونه درمان کنیم؟

افزایش تعداد گلبول های قرمز خون در واحد حجم را غلظت خون می گویند. میزان هموگلوبین خون در زنان باید بین ۱۲ تا ۱۴ گرم در دسی لیتر و در مردان بین ۱۴ تا ۱۶ گرم در دسی لیتر باشد و اگر این عدد در زنان از ۱۶ و در مردان از ۱۸ بالاتر برود، بیماری غلظت خون محسوب می‌شود. بعد از سن بلوغ، وجود هورمون‌هایی در مردان تحریکاتی در سیستم خونسازی بدن ایجاد می‌کند که موجب می‌شود میزان غلظت خون در مردان دو گرم نسبت به زنان بالاتر رود.

بیماری غلظت خون به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می شود که در بیماری غلظت خون اولیه، تولید گلبول‌های قرمز خون توسط سیستم خون ساز بدن به صورت خودکار بالاست. در غلظت خون ثانویه، سیستم خون ساز بدن سالم است ولی بیماری‌هایی مانند بیماری‌های مزمن ریوی، کلیوی و قلبی و یا تومورها، کاهش اکسیژن رسانی بافتی، بودن در ارتفاعات، سیگار کشیدن و زندگی در هوای آلوده موجب افزایش غلظت خون می شوند.

از علائم بالینی بیماری غلظت خون می‌توان به برافروختگی پوست صورت، قرمزی چشم‌ها، اختلالات هوشیاری، منگی، سردرد، خواب آلودگی و گزگز دست و پا اشاره کرد.

چرا خون غلیظ می‌‌شود؟

تنها راهی ‌که نشان می‌‌دهد فردی غلظت خون دارد یا نه، دادن آزمایش خون و اندازه‌گیری (اچ.تی.سی) هماتوکریت است. بعد از اینکه جواب آماده شد، پزشک دو دسته علت اولیه و ثانویه پیش رو دارد:

۱٫ علت اولیه: مغز استخوان بدون هیچ محرکی از بیرون، خود به خود رفتار آنارشیستی نشان داده و شروع به تولید گلبول قرمز می‌‌کند که به آن پلیستمی می‌‌گویند و افزایش غلظت اولیه نامیده می‌‌شود بدون وجود علت ثانویه. درصد کمی از غلظت خون شامل علت اولیه می‌‌شود.

۲٫ علت ثانویه: بین ۹۵-۹۰درصد از کسانی‌که با غلظت خون به متخصص مراجعه می‌‌کنند، افرادی هستند که غلظت خون ثانویه دارند و این موضوع زمانی اتفاق می‌‌افتد که اکسیژن کافی به بافت‌‌های بدن نرسد. با کمبود اکسیژن در بدن، هورمونی به‌نام اریتروپویتین از کلیه ترشح می‌‌شود که این هورمون، مغز استخوان را برای ساخت بیشتر گلبول قرمز تحریک می‌‌کند تا بتواند کمبود اکسیژن‌رسانی به بافت‌‌های بدن را با افزایش تولید گلبول قرمز جبران کند. نمونه کسانی‌که با این مشکل مواجه می‌‌شوند، افرادی هستند که در ارتفاعات بلند و کوهستانی زندگی می‌‌کنند و چون با کمبود اکسیژن روبه‌رو هستند، دچار بیماری غلظت خون می‌‌شوند.

گاهی اوقات اکسیژن محیط مناسب است، اما به دلیل مشکلات ریوی، فرد دچار غلظت خون می‌‌شود یا ممکن است اکسیژن از ریه وارد خون شود، اما به‌دلیل مشکلات خونی، بین خون شریانی و وریدی، مشکلی وجود داشته باشد و خونی که در ریه پر از اکسیژن شده، بلافاصله با خون کم اکسیژن مخلوط شده و همین مساله سبب بروز غلظت خون شود.

علت بعدی، هموگلوبین مادرزادی است که در آن افراد فامیل پرخون هستند و به علل مختلفی، مغز استخوان به گلبول‌سازی تحریک شود. یکی دیگر از علل مهم غلظت خون، کشیدن سیگار و مسمومیت با مونوکسیدکربن است که در نتیجه آنها اکسیژن‌رسانی به خون کم شده و غلظت خون ثانویه ایجاد می‌‌شود.

مصرف دخانیات یکی از علت‌‌های جدی درکنار مسائل قلبی است که هم باعث بروز سرطان شده و هم سبب غلیظ شدن خون فرد می‌‌شود. فرض کنید فردی مدام سردرد دارد و جریان خونش سیالیت و روانی لازم را ندارد و مرتب در خواب، خواب‌زده می‌‌شود.

حجامت یا خون دادن؟

برخی پزشکان روش حجامت را نیز برای کاهش غلظت خون پیشنهاد می نمایند. در مورد مقایسه حجامت و خون دادن باید گفت که اگرچه حجامت می تواند به عنوان یک روش درمانی در بعضی بیمارهای خاص مورد استفاده قرار گیرد ولی نمی تواند در این مورد، جای خون دادن را بگیرد. زیرا حجم خونی که در حجامت از بدن خارج می شود زیاد نیست و ما در این مورد نیاز به خارج کردن مقادیری از خون بدن داریم.

تاثیر استرس بر غلظت خون

استرس، کار و فعالیت زیاد بر روی بیماری غلظت خون تاثیری ندارد و تنها عامل بروز غلظت خون کاذب می شوند. برای درمان غلظت خون کاذب از مایعات و در غلظت خون اولیه از خونگیری و داروها استفاده می شود و در نهایت در غلظت خون ثانویه باید بیماری های زمینه ای که موجب بروز غلظت خون شده است، برطرف شود.

نشانه های غلظت خون

بنفش شدن لب ها

وقتی میزان هموگلوبین بدون اکسیژن بیش از حد باشد، مخاط‌‌های بدن مثل لب به رنگ بنفش درمی‌آیند. انگشتان دست و پا و زیر ناخن‌ها بنفش شده، چشم‌‌ها پرخون و پوست صورت نیز بر افروخته می‌‌شود.

سر گیجه

وقتی غلظت هموگلوبین خون زیاد می‌‌شود، سیالیت، روانی و حرکت خون کم شده و فرد دچار سرگیجه و رخوت شده و خون دماغ می‌‌شود. اگر سرگیجه و رخوت بدون هیچ دلیل زمینه‌ای دیگری سراغ شما بیاید و گاه و بی‌گاه بینی‌تان هم خون‌ریزی کند.

نفس‌نفس زدن

کسانی‌که مشکل ریوی دارند، تنگی نفس پیدا می‌‌کنند و نفس‌نفس می‌‌زنند هم ممکن است به‌خاطر غلظت خون‌شان دچار تشدید این علائم شده باشند. پس هر تنگی نفسی را به حساب آلرژی یا آلودگی هوا نگذارید. گذشته از این، افرادی‌که مشکل قلبی دارند و تپش قلب پیدا می‌‌کنند هم می‌‌توانند دچار این مشکل باشند.

توصیه هایی غذایی

در بحث خونساز بودن جگر مردم بسیار اغراق‌آمیز رفتار می‌‌کنند. جگر در اغلب موارد نمی‌‌تواند خونسازی کند، چون غذای غلیظی است، بنابراین جگر برای خون‌سازی مناسب نیست. پسته هم برای کسانی‌که از کم‌خونی رنج می‌‌برند، مفید است. اما کسانی که خون غلیظ دارند، پسته نخورند بهتر است. یعنی اگر به طور قطع پرخون هستند نباید مصرف کنند. اما همان‌طور که گفته شد، گاهی اوقات سلول‌‌های خونی به هم چسبیده و متراکم هستند و به نظر می‌‌آید فرد دچار پرخونی است، درحالی‌که این‌طور نیست و کم‌خون است و خوردن پسته هیچ ضرری برایش ندارد. در مورد اسفناج هم درصورتی‌که در کنار کرفس استفاده شود، خوب است و خونسازی می‌کند. مصرف برخی میوه‌‌ها ازجمله انار و در راس سبزیجات، کاهو در رقیق و تعدیل کردن خونی‌که غلظت بالایی دارد، موثر هستند.

گاهی اوقات خوراکی‌هایی مصرف می‌کنیم که خون غلیظ تولید می‌کنند و ازجمله این خوراکی‌ها، اغلب پروتئین‌های گوشتی هستند که هرقدر این گوشت‌ها تیره‌تر باشند و حیوانی که این گوشت از آن تهیه می‌‌شود، مسن‌ و عظیم‌الجثه‌تر باشد، خون غلیظ‌تری تولید می‌کند. همین‌طور که گوشت شتر نسبت به گوشت گوسفند و گوشت گوسفند نسبت به گوشت مرغ، خون غلیظ‌تری تولید می‌کند، به همین علت بهتر است افراد از تنوع غذایی برخوردار بوده و یکسویه نباشد.

اگر خونتان غلیظ است، خون بدهید

کسانی که غلظت خون دارند می توانند خون دهند. البته خون این افراد پس از اینکه از رگ گرفته می‌‌شود، قابلیت استفاده ندارد و باید دور انداخته شود چراکه کیسه‌‌های جمع‌آوری خون، به میزان استانداردی حاوی ماده ضدانعقاد خون هستند و خون کسانی‌که دچار غلظت خون هستند، در این کیسه‌‌ها به سرعت لخته می‌‌شود و قابل استفاده برای بیمارانی که نیازمند به دریافت خون هستند، نیستند.