علت سوزش و گزگز کف پا چیست؟

پارستزی،یک اصطلاح درمانی است که برای احساس گرما و درد، و نیز احساس سوزن سوزن شدن پا یا مورمور شدن مورد استفاده می شود.این احساس می تواند از سطح ملایم تا شدید در افراد مختلف مشاهده شود و نیز امکان ایجاد آن به صورت حاد (کوتاه مدت) یا مزمن (بلند مدت) بطور طبیعی وجود دارد.

علت سوزش کف پا متعدد و مختلف می باشد و می تواند از یک خستگی ساده تا شرایط جدی تر همچون وارد شدن آسیب به اعصاب، ناهنجاری ستون فقرات، یا مشکلات چرخش خون را شامل شوند. بنابراین، هنگام مشاهده این شرایط باید دلیل اصلی مشکل در اسرع وقت تشخیص داده شود تا به این ترتیب بتوان از وارد شدن آسیب بلند مدت و گسترش احتمالی بیماری جلوگیری کرد.

سوزش و داغ شدن کف پا و حتی بی حسی دست و پا می تواند بیماران را در همه گروه سنی تحت تاثیر خود قرار دهد، هر چند به نظر می رسد بیماران بالای ۵۰ سال بیشتر از بقیه به علت داغ شدن کف پا به مطب پزشک به خاطر این مشکل مراجعه می کنند. در این رابطه مشکلات سیستمیک بدن همچون ابتلا به بیماری دیابت و آسیب های وارد شده به اعصاب در ناحیه کمر می تواند.

باعث نوروپاتی یا از دست دادن احساس در پاها شود و این شرایط اغلب باعث می گردد سر انگشتان دست و پا احساس سوزش داشته باشند. در نتیجه این شرایط، افرادی که از سندروم سوزن سوزن شدن رنج می برند، ممکن است بطور هم زمان با مشکلاتی در سایر نقاط بدن خود نیز مواجه باشند.

علل سوزش پا

در اکثر موارد، نوروپاتی علت سوختن پا است رشته های عصبی آسیب دیده اند و اعصاب آسیب دیده حتی اگر هیچ زخم یا آسیبی وجود نداشته باشد سیگنال های درد را به مغز ارسال می کنند.

در اغلب افراد مبتلا به نوروپاتی، اعصاب پا برای اولین بار آسیب دیده اند. این افراد اغلب احساس سوزن سوزن شدن و بی حسی در پاها را نیز دارند. بسیاری از مردم شکایت دارند که پای آنها بیش از حد به لمس (hyperesthesia) حساس است و می توانند درجات مختلفی از سوختن درد را داشته باشند. این سوختن می تواند از خفیف تا ناتوان کننده باشد.

دیابت و سوء استفاده از الکل به مراتب شایع ترین علل نوروپاتی در پاها می باشد. بسیاری از شرایط دیگر که می توانند سبب نوروپاتی و یا حس سوزش در پاها شوند عبارتند از:

بیماری مزمن کلیوی ( اورمی )
نوروپاتی فیبر کوچک
کمبود ویتامین ( ویتامین B12 و گاهی اوقات ویتامین B6 )
سوء استفاده از الکل
سطح پایین هورمون تیروئید ( هیپوتیروئیدیسم )
بیماری لایم
بیماری ایدز
پلی نوروپاتی آمیلوئید
عوارض جانبی دارو
از جمله داروهای شیمی درمانی، مصرف بیش از حد ویتامین B6، داروهای HIV، ایزونیازید، آمیودارون، متفورمین و غیره می باشد.
اریتروملازیا
مسمومیت با فلزات سنگین ( سرب، جیوه، آرسنیک )
واسکولیت ( التهاب رگ های خونی )
سارکوئیدوز
نشانگان گیلن باره
ادم یا احتباس مایعات
چاقی
Enkers
قرار گرفتن در معرض مواد سمی یا مواد شیمیایی
اختلالات خون
فشار خون

علاوه بر نوروپاتی، عفونت و التهاب پاها نیز می تواند سبب احساس سوزش شود. شایع ترین آن پای ورزشکاران در اثر عفونت پوستی ناشی از قارچ است. بیماری عروق محیطی (PAD) نیز معمولاً باعث سوزش پا است. گردش خون ضعیف پا اغلب ممکن است باعث درد، سوزن سوزن شدن و سوختن پا به خصوص هنگام راه رفتن شود.

هفته ها یا ماه ها پس از عمل جراحی بای پس معده، برخی از مردم احساس سوختن پا را تجربه می کنند. جذب ضعیف ویتامین B پس از بای پس معده می تواند سبب نوروپاتی در پاها و احساس سوزش پا شود.

تشخیص سوزش پا

در اکثر کسانی که سوزش پا به علت احتمالی مانند (دیابت) دارند برای این افراد، تشخیص سوختن پا به علت نوروپاتی مشخص است و تست های اضافی مورد نیاز نیست.در تعداد کمی از مردم که احساس سوزش ناگهانی و به سرعت در حال بدتر شدن است و یا هیچ علت توجیهی ندارد ممکن است تست های بیشتری برای تشخیص صحیح نیاز باشد این آزمایشات ممکن است شامل:

الکترومیوگرافی (EMG). آزمون عملکرد عضله با استفاده از ضبط فعالیت الکتریکی در داخل عضلات است پروب را ممکن است بر روی پوست قرار داده و یا ممکن است برای آزمون EMG یک سوزن را داخل عضلات نمایند.مطالعه هدایت عصبی .مطالعه هدایت عصبی تست توانایی اعصاب برای انتقال تکانه های عصبی است عصب تحریک می شود و سپس پاسخ در عضله های که عصب آنرا کنترل می کند اندازه گیری می شود.

تست های آزمایشگاهی. گاهی اوقات، آزمایش خون، ادرار و یا مایع نخاعی ممکن است برای کمک به تشخیص علت سوزش پا پیشنهاد شود سطح ویتامین را می توان با یک آزمایش خون ساده بررسی نمودبیوپسی عصب. خیلی به ندرت، ممکن است یک دکتر پیشنهاد برداشتن یک تکه از بافت عصبی و بررسی آن در زیر میکروسکوپ نماید.

چه بیمارانی به علت داغی کف پا و بی حسی کف پا باید زودتر به پزشک خود رجوع کنند؟

بیماران اغلب بی حس شدن دست و خصوصا سرد شدن دست چپ را با شک به اینکه نکند مرتبط با بیماری قلبی باشد ( که اغلب نیست ) جدی می گیرند ، در حالیکه خواب رفتگی دست و پا و بی حس شدن انگشت شست و داغ شدن کف پا را جدی نمی گیرند و به همین دلیل در سنین بالاتر دچار دردهای صعب العلاج و با پاسخ دهی ضعیف به درمان مواجه می شوند.

لذا توصیه می کنیم اگر علایم بی حسی دست و پا و داغی پا و یا سرد شدن پا بیشتر ازیک هفته طول کشید به پزشک متخصص مراجعه کنید.بیمارانی که سابقه درد سیاتیک یا دیسک کمر دارند و در حال حاضر حس داغی کف پا دارند.

اگر گرم شدن کف پا و بی حس شدن انگشتان به صورت ناگهانی ایجاد شد. ( در این زمینه لازم است توضیح دهم که بیماری m.s هرچند ممکن است سبب بی حس شدن انگشتان شود ولی بی حسی انگشتان دست و اصولا بی حس شدن دست و پا معمولا نه جز شایع علائم ام اس می باشد و نه علائم ضعف اعصاب اما نیاز به پیگیری جدی دارد)

بی حس شدن شست پا هم به صورت ناگهانی باید پیگیری شود و از علائم شایع دیسک کمر می باشد و معمولا با سرد شدن پا یا داغی کف پا همراه است.

اگر طی چند هفته مراقبت در خانه سوزش کف پا و داغی کف پا ادامه دارد.

علائم داغ شدن کف پا و یا خارش کف پا پیشرونده باشد .درد کف پا که همزمان با داغی کف پا یا بی حس شدن انگشت شست و یا خارش ساق پا همراه باشد . ( بی حسی شست پا اغلب نشانه درگیری عصب L5 می باشد.)

هرچند علائم ام اس بسیار گسترده است و به طور شایعتر بی حسی شدن دست از علائم آن می باشد اما گاهی ضعف عضلات پا و خواب رفتگی پا ممکن است از علائم ام اس باشد.کارهایی که بیماران می توانند در منزل انجام دهند تا داغ شدن کف پا و گرم شدن پا کم شود.

به صورت درازکش و در شرایطی که یک بالش زیر پایتان قرار دهید تا گردش خون بهتر شود و با خونرسانی بهتر و ارامشی که در ستون فقرات و دیسک کمر ایجاد می شود گرم شدن پا و حتی سرد شدن پا کم شود.

تمام بیماران با داغ شدن پا و درد کف پا و یا ضعف رفتن پا باید توسط متخصص از نظر کف پا و مشکلات آن معاینه شده و در صورت نیاز با اسکن کف پا ، کفی متناسب با مشکل آنها ساخته شود. کفش متناسب با مشکل پای شما نقش به سزایی در درمان داغی کف پا دارد والبته که منظور صرفا کفش طبی و تجاری موجود در داروخانه ها و کفش فروشی ها نیست و کفشی است که با توجه به مشکل شما طراحی و ساخته شود.

اگر از گرم شدن پا و داغی کف پا در شب رنج می برید پاهای خود را با آب سرد و به مدت ۲۰ دقیقه بشویید و بعد حتما آنرا خشک کنید.

قند خون خود را کنترل کنید و سعی کنید حتما در حالت ناشتا آنرا زیر ۱۱۰ قرار دهید.

توصیه به دوره مناسبی از مصرف ویتامین های گروه B می شود که جایگاه ان در کلیه بیماران با خواب رفتن دست ، خواب رفتن پا ، داغی کف پا و سرد شدن دست یا سرد شدن پا و ضعف دست وپا می باشد. از جمله غذاهایی که دارای ویتامین گروه B هستند عبارتند از حبوباتی مانند نخود و لوبیا، شیر، ماست و زرده تخم مرغ

به طور جدی مصرف دخانیات و الکل را پایین بیاورید که خود علت ضعف دست وپا و از علل مهم ضعف اعصاب و بی حس شدن دست و پا می باشد.

ماساژ با روغن زیتون و نارگیل به همراه تکنیک های کششی عضلات پشت ساق و ران موجب کاهش علائم داغ شدن کف پا ، بی حسی انگشتان می شود و فرکانس خواب رفتگی دست و پا و بی حس شدن شست پا را کاهش می دهد.

ماساژ پاها و عضلات پشت ساق پاها با پمادهایی که گردش خون را بهبود می دهد .

اگر می دانید علت داغی پا دیسک کمر نیست ورزش و خصوصا ورزش های دینامیک مانند دویدن انجام دهید تا خون را بهتر به گردش درآورید و گره های عضلانی را باز کنید.

توجه کنید که سرد شدن دست چپ و علت خواب رفتن دست چپ را نباید به بیماری های قلبی و یا چربی خون بالا نسبت دهید ، و درگیری اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک و درگیری کارپال تانل و دیسک گردن و آرتروز گردن همه می توانند علت بی حسی انگشتان دست و سرد شدن دست و حتی خارش دست باشند و باید پیگیری شوند.

در کل بدانید گزگز مورمور چه در دست و چه در پاها علامت مهمی است و اگر تا یک هفته و حداکثر دو هفته برطرف نشد باید به پزشک متخصص طب فیزیکی جهت درمان مراجعه کنید.

شرایط خاص سوزش پا و درمان آنها عبارتند از:

کمبود ویتامین. مصرف ویتامین B12 اضافی به صورت خوراکی یا تزریقی می تواند سطوح پایین این ماده مغذی را جایگزین کند.
اعتیاد به الک. توقف نوشیدن الکل، مانع از آسیب عصب و اجازه می دهد تا اعصاب زخمی التیام یابد.
بیماری کلیوی مزمن. دیالیز ممکن است برای از بین بردن سموم عامل نوروپاتی و سوزش پا لازم باشد
کم کاری تیروئید. استفاده از هورمون تیروئید مصنوعی خوراکی سطح پایین هورمون تیروئید را افزایش می دهد.
درمان سوزش پا شامل درمان درد و احساس غیر طبیعی ایجاد شده توسط نوروپاتی است برخی از داروهایی که معمولاً در سوزش پا تجویز می شود عبارتند از:
گاباپنتین ( Neurontin )
آمی تریپتیلین (الاویل)
دزیپرامین ( Norpramin )
کاربامازپین ( Tegretol )
پرگابالین (Lyrica)
دولوکستین ( Cymbalta )
توپیرامات
ونلافاکسین (افکسور XR)
سایر داروهای ضد درد ممکن است در برخی افراد با تجربه سوختن پا برای کاهش ناراحتی شدید لازم باشد داروهای بدون نسخه مانند آسپرین، ناپروکسن، موترین IB برای کنترل درد در بسیاری از مردم با احساس سوزش پا موثر است برای درد های شدید ضد درد تجویزی مانند ترامادول ( Ultram ) و یا مواد مخدر با دوز پایین ممکن است لازم باشد.

برای سوختن پای ناشی از پای ورزشکاران، داروهای ضد قارچ می تواند عفونت قارچی را درمان و سبب تسکین سوزش علایم پا شود داروهای مانند تربینافین ( Lamisil AT ) و یا میکونازول ( Micatin ) باید مورد استفاده قرار گیرد ضد قارچ هایی مانند نفتیفین ( Naftin )، ایتراکونازول ( Sporanox )، و فلوکونازول ( Diflucan ) نیز در دسترس موجود است..