سرگیجه و چرخش دنیا دور سر
دکتر محمود صدوقی: سرگیجه مشکل شایعی است که خیلی‌ها را درگیر می‌کند، اما هر سرگیجه‌ای نشانه بیماری نیست ولی نباید از کنار آن به‌راحتی هم گذشت، به‌خصوص اگر همراه با کاهش شنوایی و وزوز گوش باشد.
سرگیجه و چرخش دنیا دور سر
درواقع سرگیجه یک بیماری نیست بلکه نشانه یک عارضه است. بیشتر مردم تصور می‌کنند سرگیجه نشانه تومور مغزی است در صورتی که چنین نیست و کمتر از ۲۰ درصد علل سرگیجه مربوط به مغز و مخچه است و بیشتر به علت بروز مشکل در سیستم شنوایی است.
به چه حالتی سرگیجه می‌گوییم؟
سرگیجه دَوَرانی یا سرگیجه واقعی حالتی است که فرد احساس می‌کند محیط اطرافش دور سرش در حرکت یا چرخش است یا اینکه محیط اطراف ثابت است اما خودش در حال حرکت یا چرخش است.
درواقع در سرگیجه واقعی فرد هنگامی که چشمانش باز است احساس می‌کند محیط اطراف دور او می‌چرخد و هنگامی که چشمانش را می‌بندد احساس می‌کند خودش دور این محور می‌چرخد. سرگیجه با گیجی، منگی و احساس سبکی سر متفاوت است. در سبکی سر بیمار احساس عدم تعادل می‌کند اما احساس حرکت وجود ندارد. بیمار می‌گوید سرم گیج رفت یا چشم‌هایم سیاهی رفت.
چرا دچار سرگیجه می‌شویم؟
سرگیجه در افراد احساس وحشت ایجاد می‌کند و گمان می‌کنند خطری جدی مثل سکته مغزی یا قلبی آنها را تهدید می‌کند اما سرگیجه دورانی یا واقعی مربوط به گوش داخلی است. علت این نوع سرگیجه‌ها تغییر فشار یا جابه‌جایی مایعات داخل گوش است.
علاوه بر این‌ها کم‌خونی، آلودگی هوا، بی‌خوابی، استرس‌های روزمره، اختلال‌های بینایی، عفونت، حساسیت و تمام بیماری‌های سیستماتیک مانند بیماری‌های کلیوی، ریوی و قلبی می‌تواند زمینه‌ساز ابتلا به سرگیجه همراه با سبکی سر شود. یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر مایعات داخل گوش استرس‌های عصبی است که بیشتر به علت کار زیاد، خستگی و کم‌خوابی اتفاق می‌افتد.
فشار خون بالا، رژیم غذایی پرنمک، ضربه به سر، تصادف و حتی حساسیت به بعضی مواد غذایی مانند قهوه، چای پررنگ یا نوشابه‌های گازدار برخی از علل سرگیجه ناشی از گوش داخلی است. تومورها، غدد خوش‌خیم، مصرف برخی داروها، عفونت‌های مزمن گوش، در صورت تخریب سلول‌های تعادلی گوش و ضربه به گوش هم ممکن است باعث ایجاد سرگیجه شوند.
چگونه درمان می‌شود؟
برای درمان سرگیجه ابتدا باید عامل اصلی ایجادکننده آن تشخیص داده شود و بسته به علل ایجادکننده سعی بر کنترل این عارضه شود. انجام معاینه، بررسی شرح‌حال بیمار، انجام تست‌های خاص شنوایی و گاهی رادیوگرافی یا سی‌تی‌اسکن به متخصصان گوش و حلق و بینی برای تشخیص عارضه و اتخاذ روش درمانی موثر کمک می‌کند.
علائم و علل آن چیست؟
علاوه بر سرگیجه، احساس پری در گوش، احساس سنگینی سر، وزوز گوش همراه با شنیدن صدایی مداوم مانند نجوا، زنگ‌زنگ، همهمه و غرش، کاهش سطح شنوایی، به هم خوردن تعادل و ناتوانی در نشستن و راه رفتن و حالت تهوع و استفراغ در فرد ایجاد می‌شود. مدت زمان هر حمله ۲۰ دقیقه طول می‌کشد.
دلیل ابتلا به این بیماری ناشناخته است اما بعضی پژوهش‌ها نشان می‌دهد.
تغییرات هورمونی، مواد شیمیایی غیرطبیعی واردشده در جریان خون، مواد نامناسب ایجادشده در اثر قرار گرفتن در شرایط عصبی و استرس از عوامل ایجادکننده این بیماری است. از موارد دیگر می‌توان به واکنش‌های حساسیتی، بیماری‌های خودایمنی، سابقه خانوادگی، دیابت، اختلال‌های عروقی مانند میگرن و عفونت‌های ویروسی اشاره کرد.
راهکارهای تغذیه‌ای برای کنترل این عارضه
حداکثر مجاز مصرف نمک ۱.۵ گرم در روز است. رژیم غذایی کم‌نمک و کم‌چربی سبب می‌شود فشار مایع داخل گوش کاهش یابد. سیگار و دخانیات به‌هیچ‌وجه نباید مصرف شود. همچنین از چای و دیگر نوشیدنی‌های کافئین‌دار باید پرهیز کرد. مصرف مواد پروتئینی مشکلی ندارد. در شرایطی که بیمار دچار سرگیجه می‌شود نباید به او آب داد و بهتر است مایعات دیگر هم کم‌مصرف شود.
آیا با جراحی قابل‌درمان است؟
در صورت تکرار نشانه‌ها و کنترل نشدن آن با رعایت نکته‌های تغذیه‌ای، درمان با جراحی پیشنهاد می‌شود. کمتر از ۱۰ درصد بیماران مبتلا به بیماری مینیر نیازمند درمان با جراحی هستند که با مراجعه به پزشک و بررسی نشانه‌ها انجام می‌شود.
