رونمایی از “اینترنت ملی”؛ خداحافظی با “اینترنت حجمی”

روز یکشنبه در صنعت آی تی کشور دو اتفاق مهم رخ داد، اولی رونمایی از فاز سوم «شبکه ملی اطلاعات» یا همان اینترنت ملی و دومی هم تصویب مدل جدید فروش اینترنت به صورت نامحدود بود. بد نیست در شرایط کنونی، این دو اتفاق مهم و تاثیرات آن را بر فضای اینترنت کشور بررسی کنیم.

ابتدا بیایید بدون پیش زمینه اینترنت ملی را بررسی کوتاهی داشته باشیم تا اندکی روشن شود که در اصل این امکان، راهی برای محدود کردن کاربر است یا برای راحتی دسترسی به اطلاعات، کاهش هزینه و افزایش امنیت.

در سرتاسر کشور وبسایت های مختلفی فعال هستند که با موضوعات و محتواهای مختلفی بروز می شوند. اگر بخواهیم به زبان ساده توضیح دهیم و از بکارگیری اصطلاحات تخصصی دوری کنیم، اگر محل ذخیره داده های یک سایت در کشور دیگری باشد کاربر برای دسترسی به این اطلاعات و دانلود آنها به یک کشور دوم ارجاع داده می شود.

این اتفاق هم از نظر هزینه ای به نفع دو طرف نیست و همچنین میتواند امنیت اطلاعات را تحت تاثیر قرار دهد. از این رو، در اینترنت ملی سایت هایی که محل ذخیره داده هایشان را به داخل کشور منتقل می کنند، برای مخاطب سهل الوصول و کم هزینه خواهند بود و حجم مصرفی کاربر در بازدید از آنها به شکل قابل توجهی کاهش می یابد و در ضمن، اطلاعات نیز از کشور خارج نمی شود.

به همین خاطر است که دولت اصرار به ایجاد اینترنت ملی دارد، باید توجه داشت که این موضوع هیچ ارتباطی با محدودیت مراجعه به سایت های خارجی یا فیلتر شدن آنها ندارد. همچنین از طریق شبکه ملی اطلاعات می توان به راحتی اینترانت بسیار امن و کاملا خصوصی ایجاد نمود.

ایران نیز تنها کشوری نیست که برای تحقق چنین طرحی تلاش میکند بلکه حتی سالها از قافله عقب هستیم. به طور مثال، آمریکا و کره جنوبی در دهه ۹۰ میلادی اقدام به تاسیس شبکه ملی اطلاعات کردند و بستری را برای اینترنت پرسرعت در کشور خود تدارک دیدند.
با توجه به افزایش سرعت دستیابی به داده، پس از اجرای اینترنت ملی، بسیاری از سایت ها که محتوای چندرسانه ای تولید و منتشر می کنند، کاربران را به مصرف بیش از اندازه حجم سوق می دهند و باعث «حجم خوری» می شوند.

با این اوصاف واضح است که اینترنت حجمی در کنار اینکه مغایر با شبکه ملی اطلاعات است و می تواند دسترسی به اطلاعات را برای کاربر محدود کند، توجیه اقتصادی نیز برای مصرف کننده اینترنت ندارد و با توجه به سرعت بالا کاربر از بیم مصرف ناگهانی حجم, مراجعه به سایت ها و استفاده از داده آنها را کاهش می دهد.

دولت برای رسیدن به این مهم و حذف اینترنت حجمی دست به کار شد و دیروز مدل جدید فروش اینترنت به صورت نامحدود در جلسه کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات به تصویب رسید. خبری که قطعا باعث خوشحالی کاربران اینترنت در کشور خواهد شد و موجب نزدیک تر شدن سطح کیفی صنعت آی تی ایران به استانداردهای بین المللی می گردد. اما چندان هم خوشحال نباشید! در مدل اینترنت جدید که در گزارشات قبلی به آن پرداختیم تقریبا چیزی به نام «اینترنت نامحدود» وجود ندارد و این لفظ بیشتر شبیه یک شوخی است.

هرچند در سرتاسر دنیا اینترنت های ثابت در منازل و ادارات به صورت کاملا نامحدود و با سرعت مورد نیاز مشتری به فروش می رسد ولی احتمالا در ایران خبری از این اتفاق خوشایند نخواهد بود. در مدل جدیدی که دولت پیش بینی کرده، شما باید برای بازدید از سایت های خارجی دو برابر هزینه کنید یعنی اگر مثلا هزینه هر گیگ دانلود از یک سایت ایرانی که سرورهای داخل کشور دارد ۳ هزار تومان باشد، شما برای دانلود همین میزان از یک سایت خارجی باید ۶ هزار تومان هزینه کنید.

در واقع اینترنت بین المللی برای کاربر هزینه ای دوبرابر اینترنت ملی در بر دارد. از طرفی، اصولا اینترنت دریافتی شما نامحدود نخواهد بود، یعنی سقفی به عنوان «مصرف منصفانه» در نظر گرفته می شود که نمی توانید بیش از آن مقدار دریافت اطلاعات داشته باشید. حجمی که به نظر می رسد چندان هم زیاد در نظر گرفته نشود. این اینترنت که دولت مردان با خوشحالی از آن نام می برند همین الان هم که هنوز قانون جدید به اجرا نرسیده، در دسترس است.

به عنوان مثل، برخی اپراتورهای وب، اینترنت غیرحجمی را به شیوه ای عجیب عرضه می کنند. در این شیوه شما برای یک ماه اشتراک اینترنت با سرعت 1Mbps باید مبلغ ۲۵ هزار تومان بپردازید. این درحالی است که در همین سرویس غیرحجمی، شما با محدودیت حجمی ۱۷ گیگ در ماه مواجه خواهید بود که این با نام سرویس مورد نظر کاملا در تناقض است.

بگذارید مثال دیگری از یکی از اپراتور های دیگر بزنیم. شرکت ایرانسل، اخیرا بسته ای را تحت عنوان نامحدود شبانه به بسته های قابل خرید اینترنت همراه خود افزوده است. برای این سرویس به اصطلاح نامحدود، شما تنها حق مصرف حدود ۶۰ گیگ را خواهید داشت هرچند مبلغی که می پردازید در مقابل ۶۰ گیگ اصلا دیده نمی شود و بسیار ارزان قیمت خواهد بود.

در هر صورت همانطور که پیش از این گفتیم که اینترنت نامحدود در ایران غیرقابل اجرا خواهد بود، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با صحبت هایش در مورد اینکه «سقف مصرفی» هم برای اینترنت نامحدود در نظر گرفته شده مهر تاییدی برا این موضوع زد.بازهم باید تاکید کرد که اجرای چنین طرحی نیاز به اقناع اپراتورهای ارائه دهنده اینترنت و همچنین برآورد هزینه های مالی تحمیل شده به آنها دارد و نمی توان بدون جلب نظر آنها، مجبور به حذف بخش زیادی از درآمدشان شوند.