روزهای خوشبختی برای عمارت دوره پهلوی در همدان

«حسین زندی»، فعال میراث‌ فرهنگی همدان از نخستین کسانی بود که با وضعیت نابسامان عمارت بدیع‌الحکما مواجه شد و با بیان اتفاقاتی که در طول چند سال گذشته برای این بنای تاریخی رخ داده بود، پس از پیگیری‌های اداره کل میراث فرهنگی استان و دوستداران این حوزه در همدان توانست آن را نجات دهد.

وی در این‌باره می‌گوید: خوشبختانه درخواستِ دو سال گذشته برای ایجاد موزه‌ی علوم پزشکی در این بنای تاریخی با هدف نمایش آثار خانوادگی و شخصی «صفاءالحق؛ شاعر، نقاش، پزشک و معمم» پهلوی نتیجه داد و به زودی این موزه افتتاح می‌شود.

او با بیان این‌که صفاءالحق جزو معدود پزشکان همدان و تحصیل کرده‌ در هند است، ادامه می‌دهد: امیرشهاب رضویان، کارگردان سینما و دوستدار میراث‌فرهنگی همدان و از نوادگان «صفاءالحق» با دیگر نوادگان «صفاءالحق» به تفاهم رسیده‌اند که اگر جای مناسب و امنی برای نمایش آثار باقیمانده از وی پیدا شد، این آثار را پس از بستن یک قرارداد با میراث فرهنگی به این نهاد در استان هدیه دهند، تا در موزه‌ای به نمایش درآید که پس از دادن پیشنهاد به آن‌ها درباره‌ی خانه‌ی «بدیع‌الحکما» و بررسی جوانب، با این اتفاق موافقت شد و حالا این لوازم علاوه‌بر این‌که پایه‌ی یک موزه هستند و باعث حفظ یک بنای تاریخی نیز باشد،‌ مکانی فرهنگی و تاریخی به مکان‌های شهر اضافه کرده است.

او که از ابتدای بحث تخریب بناهای تاریخی “ذوالریاستین” و عمارت جواهری و بدیع‌الحکما همراه با رسانه‌ها بود، نتیجه تلاش خود برای این بناهای تاریخی موجود در همدان را فقط در عمارت «بدیع‌الحکما» می‌بیند و می‌گوید: اواخر دهه ۸۰ از طریق یک دوست به این باغ رفتم و متوجه تصمیم‌هایی که برای آن گرفته بودند شدم، در واقع قصد داشتند باغ را پس از تفکیک، تبدیل به ساختمان و برج کنند.

«زندی» با بیان این که از اوایل دهه ۹۰ دیگر رسانه‌ها و فعالان مدنی زنجیره انسانی تشکیل دادند و همراه هنرمندان نامه اعتراضی به مسئولان نوشتند، نتیجه‌ی این اقدامات برای حفظ باغ‌های بدیع‌الحکما، ذوالریاستین و جواهری را فقط در عمارت بدیع‌الحکما می‌داند و ادامه می‌دهد: این روزها اگرچه باغ ۶۲ هزار متری بدیع‌الحکما نابود شده، اما عمارت بدیع با تلاش فعالان مدنی، نویسندگان، هنرمندان و نیز همراهی مردم همدان پابرجا مانده و به زودی تبدیل به موزه پزشکی می‌شود.

وی بیان کرد: روزی که همراه با امیرشهاب رضویان پیشنهاد موزه پزشکی را با دکتر حبیب‌اله موسوی بهار، رئیس دانشگاه علوم پزشکی همدان مطرح کردیم، هرگز فکر نمی‌کردیم او تا این اندازه پیگیر این دغدغه باشد و روزی این اتفاق بزرگ و آرزوی مهم به ثمر برسد.

زندی با اشاره به این‌که عمارت «بدیع‌الحکما» از مالک و با اعتبار اختصاصی وزارت بهداشت خریداری شده و به زودی موزه پزشک بدیع‌الحکما در آن راه‌اندازی می‌شود، ادامه داد: به نظرم اهمیت این اتفاق کمتر از تأسیس یک بیمارستان بزرگ نیست. هرچند افراد زیادی برای حفظ این بنای تاریخی تلاش زیادی کردند، اما تیر آخر را علوم پزشکی به هدف زد که باعث ماندگاری این میراث گرانبها برای همدان شد.

تعامل دانشگاه علوم پزشکی و میراث‌فرهنگی همدان در افتتاح موزه پزشکی

به گزارش ایسنا، علی مالمیر، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان همدان نیز در این زمینه به ایسنا می‌گوید: در چند مناسبت گذشته قرار بود این موزه افتتاح شود که هنوز رخ نداده است، اما در برنامه‌های آینده و به زودی این موزه افتتاح می‌شود. در واقع دانشگاه علوم پزشکی به عنوان متولی این مجموعه، آغازگر پروژه است.

او با تاکید بر این‌که میراث فرهنگی و دانشگاه علوم پزشکی همدان از نظر فنی و مواد قانونی در حوزه میراث فرهنگی با یکدیگر همکاری دارند، ادامه می‌دهد: اداره‌کل میراث فرهنگی و گردشگری استان همدان در تهیه طرح محتوایی و مراحلی که باید طی شود، در کنار دانشگاه علوم پزشکی بوده و خواهد بود.

وی خریداری عمارت بدیع‌الحکما توسط دانشگاه علوم پزشکی همدان و ایجاد موزه طب در این مکان تاریخی را یک حرکت مثبت می‌داند و ادامه می‌دهد: این اقدام پرداختن به بحث موزه‌ها در سطح استان همدان را پررنگ‌تر می کند.

مالمیر اظهار می‌کند: دانشگاه علوم پزشکی همدان یک برند بزرگ در حوزه پزشکی در سراسر کشور است، معتقدم افتتاح این موزه برند این استان را تکمیل‌تر می‌کند.

صفاءالحق که بود؟

امیرشهاب‌ رضویان، کارگردان سینما دو سال گذشته درباره‌ی جَد خود به ایسنا توضیح داد: صفاءالحق جزو معدود پزشکان همدان و تحصیل کرده‌ی هند است که پدرش به درخواست شاهزاده اعتضادالسلطنه در سال ۱۳۰۳ قمری از سنندج به همدان رفت تا ریاست اتاق تجارت همدان را برعهده بگیرد. او در همدان پزشکیِ بوعلی سینا و طبِ علفی را ‌آموخت و او که سال ۱۳۴۰ شمسی فوت کرد، حالا برخی لوازم پزشکی و طبابت او باقی مانده است، که امکان نمایش آن‌ها در یک فضای موزه‌های وجود دارد.

او افزود: «صفالءالحق» مسیر راه‌شاهی را طی کرده و سفرنامه‌ای از آن نوشته است. او از کتیبه‌های بیستون را با طناب بالا رفته و شرح آن‌ها را از سفرنامه ناصرالدین شاه پیاده کرده است. او شخصیتی است که می‌توان آن را از آفرینندگان دوران مدرن نامید. چون از دوران بعد از ناصری به مرور پای افرادی مانند او به خارج از کشور باز شد و آن‌ها اندیشه‌های مدرن را ایجاد کردند.

وی با اشاره به دست نویس‌های «صفاءالحق» که در آن نوشته است،‌ از اولین کسانی است که «سرم تراپی» را به ایران وارد کرده،‌ اظهار می‌کند: در اموال باقی مانده از او موارد جالبی مانند «سرنگ‌های شیشه‌ای با سرسوزن‌های مختلف»، «دستگاه شوک چرخ الماس»، که روسی است اما به نظر می‌رسد از هند ‌آورده شده است، یک‌سری «لوازم دندانپزشکی» و «کتابی درباره‌ زکریای رازی» نوشته‌ی خود او هرچند منبعی از سوی او ذکر نشده، اما به نظر می‌رسد بخشی از آن، از کتاب دیگری استنساخ شده است، وجود دارد.

او همچنین از وجود دست‌نوشته‌هایی درباره‌ی دامپزشکی و دست‌نوشته‌هایی درباره‌ی تعلیم و تربیت از وی و کلاه‌های نمدی و عصایی قدیمی یاد می‌کند و اضافه می‌کند: او در کنار پزشکی و معمم بودن، طبیبی حاذق بود.