رعایت بهداشت دندان کودکان با توجه این نکات
پس از استفاده از مواد غذایی، پلاک دندانی تشکیل شده و در صورتی که این پلاک میکروبی از روی دندان تمیز نشود، پوسیدگی دندان آغاز خواهد شد و به تدریج پیشرفت می‌کند، از مینا وارد عاج شده و در نهایت عصب دندان را درگیر کرده و حتی می‌تواند منجر به بروز آبسه یا عفونت دندان شود.
وجود پلاک میکروبی حتی باعث ایجاد التهاب لثه و مشکلات لثه‌ای می‌شود. بنابراین لازم است روش‌های تمیز کردن محیط دهان به کودکان آموزش داده شود. استفاده از مواد غذایی شیرین و چسبنده به دندان شدیدا عامل بروز پوسیدگی است. ناخن‌ها و کلوچه‌های چسبنده شیرین به شدت برای دندان مضر هستند. مواد ترش نظیر لیمو و لواشک به خصوص اگر مکیده شوند خیلی شدید محیط دهان و سطح مینای دندان را اسیدی کرده و عامل بروز پوسیدگی در دندان‌ها به شمار می‌رود.
دکتر پریسا مهراشتیاق، دندانپزشک کودک و نوجوان می‌گوید: تعداد وعده‌هایی که کودک از مواد شیرین استفاده می‌کند، مهم‌تر از مقدار مصرف است. به عنوان مثال، خوردن یک عدد شکلات در چند وعده بسیار مخرب‌تر از خوردن تعدادی شکلات در یک وعده است. پس والدین در قدم اول استفاده از مواد شیرین و چسبنده را در کودک محدود کرده و آن را در یک وعده قرار دهند و بلافاصله پس از مصرف نیز از مسواک استفاده شود. در این راستا بهتر است ابتدا دهان را با آب خالی شستشو داد و بعد از گذشت زمانی از مسواک استفاده شود. عامل ایجاد پوسیدگی میکروبی و نوعی باکتری به نام استرپتوکوک موتاسن است که قابل انتقال از دندانی به دندان دیگر و از فردی به فرد دیگر است. اگر دندانی در دهان پوسیده است، باید زودتر روند درمانی آغاز شود، در غیر این صورت این میکروب دندان‌های سالم کودک را هم درگیر خواهد کرد.
وی ادامه می‌دهد: وجود دندان‌های سالم در اطرافیان کودک نیز مهم است، زیرا باکتری موجود در دهان اطرافیان به طرق مختلف به دهان کودک منتقل شده و کودک را در معرض پوسیدگی دندانی قرار می‌دهد. نکته مهم آن که فوت کردن غذای کودک جهت سرد کردن آن باعث انتقال میکروب‌های پوسیدگی‌زا از دهان مادر به کودک می‌شود. بنابراین توصیه بر این است به هیچ عنوان از فوت کردن غذا جهت سریع تر خنک شدن استفاده نشود. پدر و مادر و اطرافیانی که ارتباط نزدیک با کودک دارند هر چه زودتر اقدام به برطرف کردن مشکلات و درمان کنند.
این دندانپزشک تأکید می‌کند که نوشیدنی‌های گازدار مانند نوشابه‌ها عاملی در ایجاد پوسیدگی به شمار می‌روند. عادات تغذیه‌ای مناسب در کودک مانند استفاده از غذاهای سرشار از کلسیم (لبنیات و…) و یا حاوی فلوراید (ماهی، چای، آب آشامیدنی حاوی فلوارید) بسیار مهم است. بنابراین باید سعی شود از مواد تغذیه‌ای طبیعی مانند میوه‌جات، سبزی‌ها، لقمه‌های خانگی و آبمیوه‌های طبیعی و… جهت میان وعده کودکان استفاده شود. میان وعده‌های صنعتی مانند آبمیوه‌های آماده صنعتی، کلوچه، شکلات، کیک، چیپس، پفک و… بسیار مضر و پوسیدگی‌زا هستند و بهتر است از رژیم غذایی کودک حذف شوند. استفاده از شیر شبانه بسیار مخرب است، زیرا حین شب، ترشح بزاق کم شده و شیر دور تا دور دندان‌ها را فراگرفته و موجب ایجاد پوسیدگی‌های وسیع، سریع و پیشرونده در تمام سطوح دندانی و اکثر دندان‌ها می‌شود. در کودکان سالم بالای یک‌سال می توان آب را جایگزین شیر هنگام شب کرد؛ در غیر این صورت وجود این پوسیدگی‌های وسیع امکان ایجاد درد و عفونت را افزایش داده که در این حالت مجبور به درمان دندانپزشکی تحت بیهوشی خواهیم بود. در حالی که با عادت تغذیه‌ای صحیح می‌توان جلوی بروز مشکل را گرفت.
وی در ادامه سخنانش چنین عنوان می‌کند: مسواک کردن خوب و دقیق از ارکان اساسی بهداشت دهان به شمار می‌رود؛ تا سن ۷سالگی استفاده از مسواک بر عهده والدین است، به گونه‌ای که در هر سنی باید از مسواک مخصوص همان سن استفاده شود. مسواک‌های انگشتی کارآیی لازم را ندارند. از سن بالای ۷ سال می‌توان از مسواک‌های شارژی جهت گسترده‌تر کردن و کارآتر کردن حرکات مسواک استفاده کرد. مسواک های برقی معمولا در کودکان ایجاد انگیزه بیشتری می‌کند و موجب تمیزتر شدن دندان‌ها و افزایش محدوده حرکات می‌شود. مسواک باید تمام قسمت‌های دهان و تمام سطوح دندانی (قسمت بیرونی، داخلی و سطح جونده) را به طور کامل تمیز کند و به صورت لرزشی از ناحیه‌ای که لثه به دندان می‌رسد تا سطح جونده دندان را به طور کامل پوشش داده و تمیز کند. هر ناحیه دندانی حداقل باید ۷ تا ۸ بار تمیز شده و هر وعده مسواک حداقل دو دقیقه طول بکشد و در طول روز حداقل دوبار مسواک زده شود. در صورت استفاده از مواد غذایی چسبناک شیرین مانند کاکائو، کلوچه و شکلات لازم است بلافاصله پس از مصرف مسواک زده شود و در صورت عدم دسترسی به مسواک از مواد غذایی فیبردار که نیاز به جویدن زیاد دارند مانند سیب و هویج استفاده شود. این مواد باعث تحریک ترشح بزاق می‌شوند که به شستشوی نسبی دندان‌ها کمک می‌کند.
مهراشتیاق می‌گوید: والدینی که کودکان آنها مسواک می‌زنند، فقط از حرکات چرخشی برای تمیزکردن سطوح مختلف دندانی استفاده نمایند. در صورتی که کودک قادر به تف کردن کامل خمیردندان نیست از خمیردندان‌های فاقد فلوراید یا مسواک خالی همراه آب استفاده شود، زیرا قورت دادن خمیردندان حاوی فلوراید موجب ایجاد عوارض شدید در اندام‌های حیاتی مانند قلب، کلیه و استخوان‌ها می‌شود. نخ دندان دومین وسیله رعایت بهداشت دهانی است که به اندازه مسواک زدن مهم است و مکمل مسواک می‌باشد. نخ دندان ناحیه تماس بین دندان‌ها را تمیزکرده و مواد غذایی باقی مانده در این نقاط را در می‌آورد. این نقاط به
وسیله مسواک تمیز نمی‌شوند و حتما استفاده از نخ دندان جهت تمیزکردن این نقاط لازم است. تا سن ۱۰ سالگی استفاده از نخ دندان بر عهده والدین می‌باشد. بنابراین بهتر است از نخ دندان‌های دسته دار با کیفیت حاوی فلوراید استفاده شود تا کودک حضو دست والدین را داخل دهانش احساس نکند و حس تهوع در او ایجاد نشود. هر شب قبل از خواب استفاده از نخ دندان بسیار مهم و ضروری است. استفاده از دهانشویه های مخصوص سن در کودکان بالای ۷ سال مفید است. نکته مهم آن که دهانشویه به اندازه ۳۰ثانیه داخل دهان قرقره شده و تا نیم ساعت پس از استفاده آن چیزی خورده نشود. استفاده از فلورایدتراپی و فیشورسیلانت در مطب نیز روش‌های موثری در جهت کاهش پوسیدگی‌ها هستند که با مراجعه به دندانپزشک قابل انجام می‌باشند.
