خطرات لاغریِ بیش‌ازحد
این روز‌ها همه جا صحبت از خطرات چاق بودن یا اضافه وزن داشتن است. کمپانی‌های سازنده‌ی انواع مکمل‌ها و برند‌های ورزشی با ارائه‌ی تصاویری از لاغری و ربط دادن آن به سالم و خوش اندام بودن و القاء این باور که اگر می‌خواهید سالم و خوش اندام باشید پس باید لاغر شوید، نقش پُررنگی در این میان دارند.
زنان و مردان زیادی در جدال و تلاش برای لاغر شدن و اصطلاحا «فیت» به نظر رسیدن، دست به هر کاری می‌زنند، اما بیشتر این شعار‌ها و باور‌ها فریبی بیش نیستند. زیاد لاغر بودن، خطراتی دارد که باید همه به آن آگاه باشند، چه افرادی که با رژیم غذایی و ورزش تلاش می‌کنند لاغر و لاغرتر شوند و چه افرادی که به طور طبیعی لاغر هستند.
به چه کسی لاغر می‌گویند؟
شاخص توده بدنی کمتر از ۱۸.۵ بسیار لاغر تلقی می‌شود، یعنی فرد کمبود وزن دارد.
شاخص توده بدنی ۱۸.۵ تا ۲۴.۹، نرمال و سالم تلقی می‌شود.
شاخص توده بدنی ۲۵ تا ۲۹ دارای اضافه وزن تلقی می‌شود.
شاخص توده بدنی ۳۰ یا بالاتر نیز چاق تلقی می‌شود.
آیا لاغر بودن به معنی سالم بودن است؟
اگر شاخص توده بدنی خانمی کمتر از ۱۸.۵ باشد، احتمال اینکه دچار بیماری‌های گوناگون و عوارض مزمن شود بسیار زیاد است و حتی احتمال مرگ در اثر لاغری زیاد را نیز می‌توان مطرح کرد. لاغر بودن همیشه هم به معنی سالم بودن نیست؛ بنابراین اگر به دوست بسیار لاغرتان حسودی می‌کنید که هر چه دوست دارد می‌خورد و از هیچ هله هوله‌ای هم چشم پوشی نمی‌کند و از همه مهمتر ورزش هم نمی‌کند، اما همچنان لاغر است، بهتر است دوباره فکر کنید، چون مطمئن باشید بدون مشکل نیست و به زودی عوارضش بروز خواهند کرد.
شاید پای یک ژن در میان باشد
یک نکته‌ی مهم دیگر که باید بدانید این است که افرادی که می‌توانند هر چه می‌خواهند بخورند و هرگز هم ورزش نکنند، اما همچنان لاغر بمانند، ممکن است نسبت به سایر افراد دچار یک مشکل ژنتیکی باشند که باعث می‌شود مواد مغذی را به سختی جذب کنند. به عبارتی دیگر، این افراد زیاد می‌خورند، اما بدن‌شان نمی‌تواند چیز‌هایی را که نیاز دارد از اینهمه غذا دریافت کند، بنابراین در وضعیتی قرار می‌گیرند که مستعد مشکلات زیادی در سلامتی هستند.
ضمنا یک گونه‌ی ژنتیکی نیز وجود دارد که باعث می‌شود برخی از افراد لاغر، چربی بیشتری دقیقا در اطراف ارگان‌های داخلی‌شان ذخیره کنند. در نتیجه این اشخاص ظاهرا سالمند در حالیکه بسیار مستعد بیماری قلبی و مشکلاتی در اندام‌های داخلی‌شان هستند.
مطالعه‌ای جدید نشان داده لاغر بودن، تضمین نمی‌کند که سالم باشید. در یک بررسی ژنتیکی که شامل بیش از ۷۵۰۰۰ نفر می‌شد، گروهی از دانشمندان دریافتند افراد لاغری که دارای گونه‌ی ژنتیکی بخصوصی بودند، با وجود کم بودن درصد چربی بدن‌شان، بیشتر در معرض ابتلا به دیابت نوع دوم و بیماری قلبی قرار داشتند.
خطرات لاغری زیاد چیست؟
رژیم‌های غذایی کم کالری موجب کاهش تراکم استخوان می‌شوند، زیرا مواد مغذی لازم برای تولید استروژن را به اندازه‌ی کافی برای بدن تامین نمی‌کنند. وقتی استروژن به میزان قابل توجهی افت می‌کند، استخوان‌ها شکننده شده و تراکم‌شان کاهش می‌یابد. همچنین اگر کسی تحت رژیم غذایی کم کالری باشد به این امید که لاغر شود، به احتمال زیاد تمایلی به انجام تمرینات بدنسازی ندارد، چون می‌ترسد عضلاتش حجیم شوند. اما واقعیت این است که تمرینات قدرتی و بدنسازی کمک می‌کنند از کاهش تراکم استخوان پیشگیری شود، ضمنا تمرینات بدنسازی، عضلات خانم‌ها را مانند عضلات آقایان حجیم نمی‌کنند.
زنانی که شاخص توده بدنی پایینی دارند بیشتر در معرض آمنوره یا بی‌نظمی قاعدگی هستند یعنی یا به طور منظم تخمک گذاری نمی‌کنند و یا ممکن است در دیواره‌ی رحم خود مشکلی داشته باشند. ضمنا، این خانم‌ها بیشتر از بقیه ممکن است سقط جنین کنند. طبق آمار و پژوهش‌ها، زنانی که پیش از بارداری، شاخص توده بدنی پایینی دارند، ۷۲ درصد بیشتر در معرض سقط جنین در سه ماهه اول بارداری خود هستند، اما می‌توانند با مصرف مکمل و خوردن میوه‌ها و سبزیجات تازه، تا حدود زیادی این ریسک را کاهش بدهند.
اگر فکر می‌کنید شاخص توده بدنی پایین فقط برای خانم‌ها دردسرساز است اشتباه می‌کنید. آقایانی که شاخص توده بدنی پایینی دارند، ۲۲ برابر بیشتر از بقیه ممکن است دچار یک اختلال جنسی باشند.
زمانی که فرد به اندازه‌ی کافی مواد مغذی دریافت نمی‌کند، بیشتر مستعد کم خونی می‌شود. آنمی یا کم خونی عارضه‌ای است که به کمبود سلول‌های قرمز خون یا هموگلوبین گفته می‌شود. اگر گلبول‌های قرمز خون به اندازه‌ی کافی آهن، B۱۲ و فولات نداشته باشند تا کارشان را انجام دهند (مثلا اکسیژن را به تمام بدن انتقال دهند و کربن دی اکسید را به ریه‌ها برسانند)، تمام بدن به درد سر خواهد افتاد. علامت کم خونی یا آنمی، کمبود انرژی و احساس خستگی است. پس هر وزنی که دارید، باید مطمئن شوید که بدن‌تان مواد مغذی مهم را دریافت می‌کند.
یکی دیگر از عوارض زیاد لاغر بودن، مشکلات پوست، مو و دندان است. کسی که در رژیم غذایی روزانه‌ی خود به اندازه‌ی کافی مواد مغذی دریافت نمی‌کند، ممکن است دچار علائمی، چون نازک و حساس شدن پوست، ریزش مو، خشکی پوست و یا ضعف سلامت دندان‌ها شود.
کمبود مواد مغذی به دلیل رژیم‌های غذایی کم کالری یا جذب ناکافی مواد مغذی به این معنی است که فرد ممکن است دچار ضعف ایمنی‌اش شود. تامین کافی و یکنواخت مواد مغذی برای بدن کمک می‌کند سلامت روده‌ها و عملکرد ایمنی، پشتیبانی شود. افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند بیشتر در معرض ویروس‌های فصلی و باکتری‌ها قرار می‌گیرند و ضمنا ممکن است مستعد ابتلا به بیماری‌های جدی‌تری مانند سرطان شوند.
ضمنا هستند افرادی که پُرخوری می‌کنند، اما مواد مغذی لازم برای بدن‌شان تامین نمی‌شود، بنابراین ضعف عملکرد ایمنی فقط از پیامد‌های زیاد لاغر بودن نیست، بلکه هر کسی که رژیم غذایی نادرستی دارد می‌تواند دچار افت عملکرد سیستم ایمنی شود. بدن ما به غذا‌های مغذی و تازه و سالم نیاز دارد تا سلامتی و بقاء خود را حفظ کند.
لاغر بودن از جنبه‌ی روانی چه اثری دارد؟
حتما تعجب می‌کنید اگر بدانید ریسک بیماری قلبی و دیابت در افراد بسیار لاغر نیز مانند افراد چاق زیاد است. نکته اینجاست که زیاد لاغر بودن می‌تواند به فرد احساس اشتباهی از اعتماد بنفس در مورد سلامتی‌اش بدهد و باعث شود نسبت به سبک زندگی سالم خود بی‌اهمیت باشد.
برخی از افراد لاغر تصور می‌کنند، چون وزن‌شان کم است سالم هستند و به خوردن غذا‌های ناسالم ادامه می‌دهند، اهل چکاپ‌های لازم نیستند و احتمالا تمایلی هم به باشگاه رفتن ندارند، چون لزومی نمی‌بینند که این مراقبت‌ها را انجام دهند. همه‌ی این‌ها می‌تواند در پشت یک آرامش ظاهری، طوفان به پا کند!
همانطور که می‌بینید زیاد لاغر بودن هم می‌تواند خطراتی به همراه داشته باشد. چیزی که مهم است این است که به جای توجه کردن به جنبه‌های ظاهری سلامتی، به جنبه‌های درونی آن بپردازیم و بدانیم در درون بدن ما چه می‌گذرد. وزن ما فقط یک تکه از پازل سلامتی ماست.
