حق‌بیمه بیشتر برای رانندگان پرخطر
تریتا نیوز به نقل از جام جم ، بیمه شخص‌ثالث یا همان بیمه اجباری خودرو مشمول تغییرات گسترده‌ای شده که برخی بیمه‌گذاران را نگران کرده‌است. این قانون از شش ماهه دوم سال گذشته در حال اجراست و از بیمه ایران شروع شده و اکنون بیمه‌های دیگر نیز در حال پیوستن به اجرای این قانون هستند. قانونی که از نظر مردم به نفع شرکتهای بیمه است اما آنها می‌گویند این اتفاق برای کاهش ریسک انجام می‌شود و نفعی از این وضعیت نمی‌برند. بیمه مرکزی از سال گذشته سیستم راننده‌محوری را به شرکتهای بیمه ابلاغ کرد و در مورد شخص‌ثالث نیز تغییراتی ایجاد شده‌است. حالا پس از یک‌سال از اجرای این قانون، مشخص شده برخی افرادی که از بیمه ایران برای بخش شخص‌ثالث استفاده می‌کردند اکنون به بیمه‌های دیگر روی آورده‌اند تا بتوانند با همان سیستم خودرو محوری به کار خود ادامه دهند اما واقعیت اینجاست که تا پایان سال این قانون در همه بیمه‌ها اجرا خواهد شد. آنچه در ادامه می‌خوانید جزئیات قوانین جدید بیمه شخص‌ثالث است.
سال گذشته
غلامرضا سلیمانی، رئیس‌کل بیمه مرکزی در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد تخفیف‌های بیمه شخص‌ثالث مربوط به راننده بوده و قابل انتقال برای خودروی بعدی است. این موضوع باعث شد افراد بیش از گذشته احتیاط کنند تا مشمول پرداخت خسارت توسط شرکت بیمه نشوند.
عباس خسروجردی، مدیرکل نظارت بر بیمه‌های غیرزندگی بیمه مرکزی با بیان این که تخفیفات عدم‌خسارت، بیانگر سابقه و ریسک رانندگی هر شخص است، می‌گوید: منطقا نباید تخفیف عدم خسارت یک فرد کم‌ریسک به شخص پرریسک منتقل شود. بنابراین قانون جدید که به مالک اجازه می‌دهد تخفیفات خود را برای مدت نامحدود ذخیره کند، باعث خواهد شد حق بیمه هر مالک خودرو براساس سابقه بیمه‌ای و تخفیفات عدم خسارت خود او محاسبه و دریافت شود. این امر باعث کنترل بهتر ریسک رانندگان است و در نتیجه می‌تواند حتی باعث کاهش حق بیمه گردد. از این‌رو در صورت اطلاع مردم از این مزایا با استقبال دارندگان خودروها به‌ویژه افراد کم‌ریسک مواجه خواهد شد. تخفیف عدم خسارت بیمه شخص‌ثالث یکی از مهم‌ترین موضوعات برای خریداران بیمه شخص‌ثالث است به‌طوری که هنگام خرید و فروش خودرو داشتن تخفیف عدم خسارت با سال‌های زیاد، یک امتیاز محسوب می‌شد چون با انتقال مالکیت خودرو، تخفیف‌های بیمه شخص‌ثالث هم به مالک جدید منتقل می‌شد و مالک جدید می‌توانست بیمه شخص‌ثالث خود را با قیمت کمتری تمدید کند اما در قانون بیمه شخص‌ثالث ۱۴۰۰، شرایط انتقال تخفیف تغییر کرد و دیگر نمی‌توان تخفیف را
در زمان فروش خودرو به مالک جدید
منتقل کرد.
این فرمول شرکتهای بیمه براساس روش راننده‌محور است که البته ابعاد مختلف آن توضیح داده نشده‌است. در قانون جدید بیمه شخص‌ثالث مشابه با قانون قبلی آن، یک شرط دیگر هم برای انتقال تخفیف وجود دارد و آن هم این است که برای انتقال تخفیف به خودروی فرد یا خانواده او، باید کاربری هردو خودرو یکسان باشد؛ یعنی مثلا نمی‌توان تخفیف خودروی سواری را به خودرویی با کاربری تاکسی منتقل کرد.
در قانون بیمه شخص‌ثالث ۱۴۰۰، ثبت گواهینامه در زمان خرید بیمه ثالث الزامی است. این قانون هم در راستای راننده‌محور شدن بیمه شخص‌ثالث تصویب شده تا تخفیف عدم خسارت روی گواهینامه رانندگان هر خودرو ثبت شود. البته در حال حاضر این قانون مانعی برای پرداخت خسارت به سایر افراد نیست، یعنی اگر یک فرد با خودرویی تصادف کند و دچار خسارت شود، حتی اگر گواهینامه او در بیمه‌نامه آن خودرو ثبت نشده باشد، می‌تواند از بیمه خسارت بگیرد. همچنین کسانی که قبل از تصویب این قانون بیمه شخص‌ثالث خود را خریده‌اند، نیازی نیست برای ثبت گواهینامه‌های خود اقدام کنند و می‌توانند در زمان سررسید بیمه‌نامه و تمدید آن، ثبت گواهینامه‌ها را انجام دهند. از سوی دیگر تکلیف خودروهای صفر نیز هنوز مشخص نیست که چه وضعیتی دارند و اگر دو راننده قرار است از یک خودروی صفر استفاده کنند ثبت شماره گواهینامه در بیمه‌نامه چگونه خواهد بود.
اجرای راننده‌محوری
جواد سهامیان مقدم، مدیرعامل اسبق بیمه ایران در گفت‌وگویی که با خبرنگار ما داشت به قوانین جدید بیمه شخص ثالث اشاره کرد و توضیح داد ثبت شماره گواهینامه در بیمه ما، بستری است برای این‌که از این پس سیستم راننده‌محوری اجرا شود. اکنون دو روش خودرومحوری و راننده‌محوری وجود دارد. در سیستم خودرومحوری شرایط به گونه‌ای بود که هر کسی که دارای گواهینامه رانندگی بود اجازه داشت با خودرو رانندگی کند و هر اتفاقی که می‌افتاد بیمه باید پرداخت خسارت را انجام می‌داد اما در روش جدید برای این‌که ریسک تصادفات کاهش یابد، شیوه راننده‌محور قرار است اجرا شود.
به گفته سهامیان مقدم، اکنون ضریب خسارت در بیمه شخص ثالث در نقطه سر به سر قرار دارد و از این محل، سودی نصیب شرکتهای بیمه نمی‌شود. به عنوان مثال اگر فردی هیجانی رانندگی کند قطعا با ریسک بالا باید حق بیمه خود را بپردازد و این کار به منظور رعایت حقوق بیمه‌گذاران است. صحبت‌های سهامیان‌مقدم، کارشناس ارشد بیمه در حالی بیان می‌شود که برخی مردم از روش جدید گلایه دارند و می‌گویند نسبت به سال‌های قبل، حق بیمه بیشتری می‌پردازند اما خدمات کمتری دریافت می‌کنند. علی‌اصغر عنایت کارشناس بیمه شخص ثالث نیز در این باره می‌گوید ریسک رانندگی در شرایطی که بیمه خودرو‌محور است بسیار بالاست و به منظور کاهش ریسک این کار انجام می‌شود.
اکنون در برخی کشورهای خارجی سیستم راننده‌محور اجرا شده و این موضوع باعث می‌شود هر کسی اجازه رانندگی با هر خودرویی را نداشته باشد. وی همچنین تاکید کرد یکی دیگر از مزایای تغییرات قانون بیمه شخص ثالث این است که اگر راننده مقصر در یک حادثه رانندگی دچار آسیب بدنی شود، می‌تواند از بیمه شخص ثالث خود غرامت دریافت کند. دریافت غرامت از محل بیمه شخص ثالث برای راننده، به اندازه دیه در ماه‌های غیرحرام است و بنابراین با صدور بیمه شخص‌ثالث، راننده‌مقصر نیز تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد.
تغییر در پرداخت خسارت
در گذشته اگر یک پراید با یک خودروی بنز تصادف می‌کرد علاوه بر پرداخت خسارتی که توسط بیمه انجام می‌شد در صورت شکایت راننده بنز در صورت مقصربودن پراید، راننده پراید موظف بود مابقی خسارت را نیز بپردازد اما این روش هم تغییراتی داشته است. قانون خودروهای نامتعارف از سال ۹۵ تصویب و اجرا شده و در قانون بیمه شخص ثالث ۱۴۰۰ تغییراتی داشته است. طبق قانون، خودروی نامتعارف خودرویی است که قیمت آن بیشتر از نصف دیه ماه حرام باشد.
در سال ۱۴۰۰ دیه ماه حرام ۶۴۰ میلیون تومان است و بر همین اساس خودروهایی که قیمت آنها بیشتر از ۳۲۰ میلیون تومان باشد، خودروی نامتعارف هستند. در شرایط فعلی اگر یک خودرو با یک خودروی یک میلیارد تومانی تصادف کند که هزینه خسارت ۱۰۰ میلیون تومان شود طبق قانون مبلغ پرداخت خسارت ۳۰ میلیون تومان خواهد شد که ۱۶ میلیون آن توسط شرکت بیمه و ۱۴ میلیون تومان بر عهده راننده خواهد بود. این در حالی است که اگر شماره گواهینامه در بیمه‌نامه ثبت نشده باشد باز وضعیت پیچیده‌ای ایجاد خواهد شد. مابقی خسارتی که به خودروی یک میلیارد تومانی خورده، باید از بخش بیمه بدنه دریافت شود.
همچنین قانون بیمه اجباری خسارت وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه، ۲۰ اردیبهشت ۹۵ در مجلس تصویب و منجر به اصلاحات جدی در قانون بیمه شخص ثالث شد. با این حال از آنجا که اجرای برخی بخش‌های این قانون، نیازمند آیین‌نامه اجرایی بود، اجرای آن بخش‌ها تا زمان تصویب آیین‌نامه به تاخیر افتاد. این قانون پس از تصویب آیین‌نامه آن در هیات دولت در اواخر دی ۹۷، برای اجرا به شرکتهای بیمه ابلاغ شده و اجرای آن همواره مورد تاکید بیمه مرکزی بوده است. در ادامه با فراهم‌شدن زیرساخت کنترل سیستمی، اجرای آن طی بخشنامه تاکیدی بیمه مرکزی، در دی ۹۹ به شرکتهای بیمه ابلاغ و کل بخش‌های قانون جدید از سوی شرکتهای بیمه از اسفند ۹۹ اجرا شده است.
پایش ریسک و راننده‌محوری
به نظر می‌رسد تغییر شرایط انتقال تخفیف و ثبت گواهینامه در سال ۱۴۰۰ در راستای همین قانون بوده و قرار است به زودی نحوه رانندگی افراد هم روی نرخ بیمه شخص ثالث آنها تأثیرگذار باشد. به این صورت که نرخ بیمه شخص ثالث برای افراد باسابقه رانندگی پرخطر و دارای نمره منفی بالا با کسانی که سابقه تخلف و نمره منفی کمی دارند، تفاوت پیدا خواهد کرد. این قانون در جهت کاهش تخلفات رانندگی وضع شده و قرار است شرکتهای بیمه هم در کنار ارگان‌های دیگر مثل نیروی انتظامی، به اطلاعات رانندگی افراد دسترسی داشته باشند. این موارد را علی‌اصغر عنایت، کارشناس بیمه شخص ثالث به جام‌جم گفته و معتقد است این کار باعث می‌شود تا ریسک رانندگی در کشور کاهش یابد. در قانون جدید، مقصر حادثه درصورتی‌که به دلیل تخلف از قوانین راهنمایی و رانندگی و یکی از تخلفات حادثه‌ساز (مثل حرکات نمایشی، سبقت غیرمجاز، عبور از چراغ قرمز راهنمایی، انحراف به چپ و …) باعث ایجاد حادثه شده باشد، باید مبلغی را به‌عنوان فرانشیز خسارت به زیان‌دیده پرداخت کند درحالی‌که در بخش خودرو محوری اگر تصادفی انجام می‌شد مبلغ بیمه‌نامه افزایش می‌یافت. فرمول هم بر این اساس است که در اولین حادثه مقصر، ۵/۲ درصد از هزینه خسارت مالی و جانی از او گرفته می‌شود. در دومین حادثه مقصر، ۵درصد از هزینه خسارت مالی و جانی از او گرفته می‌شود و در سومین حادثه و پس از آن، مقصر باید ۱۰درصد از هزینه خسارت مالی و جانی را بپردازد. همچنین باید توجه داشت مطابق قانون بیمه شخص‌ثالث ۱۴۰۰، مبلغ دیه زن و مرد همچنان برابر باقی مانده و این قانون بدون تغییر برقرار است. یکی دیگر از مزایای تغییرات قانون بیمه شخص‌ثالث این است که اگر راننده مقصر در یک حادثه رانندگی دچار آسیب بدنی شود، می‌تواند از بیمه شخص ثالث خود غرامت
دریافت کند. دریافت غرامت از محل بیمه شخص ثالث برای راننده، به اندازه دیه در ماه‌های غیرحرام است و بنابراین با صدور بیمه شخص ثالث، راننده مقصر نیز
تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد.
صفر شدن تخفیفات
یکی از اعتراضات رانندگان به قانون قبلی این بود که با یک خسارت، تمام تخفیفات‌شان را از دست می‌دادند؛ ایرادی که در قانون جدید رفع شده و تخفیفات به‌صورت پلکانی و در چند مرحله کسر می‌شود.
طبق این قانون، میزان تخفیف عدم خسارت به ازای هر سال ۵درصد تعیین شده است و حداکثر تا ۷۰ درصد (برای سال چهاردهم) افزایش پیدا خواهد کرد و پس از ۱۴ سال تخفیف عدم خسارت معادل ۷۰درصد ثابت باقی خواهد ماند. زمانی که بیمه براساس خودرو بود، هر فردی با خودرویی دچار تصادف و خسارت می‌شد، طبعا از بیمه خودرو استفاده می‌کرد اما حالا که بیمه راننده محور شده، این نگرانی ایجاد شده که اگر راننده فردی غیر از مالک خودرو باشد و دچار حادثه شود، آیا بیمه به او خسارت می‌دهد؟
طبق این قانون خسارت درصورتی‌که فردی با گواهینامه معتبر رانندگی پشت فرمان باشد – فارغ از این‌که مالک باشد یا خیر- از سوی شرکت بیمه پرداخت می‌شود زیرا این خودرو است که بیمه شده اما در مورد سابقه بیمه و تخفیف آن، با وقوع تصادف اگر مالک، راننده باشد، سابقه تخفیف بیمه وی و درصورتی‌که فرد دیگری رانندگی کند، سابقه بیمه هر دو پاک می‌شود.
همچنین از آنجا که ممکن است بیش از یک نفر به صورت مداوم از یک خودرو استفاده کند، امکان ثبت گواهینامه برای چند نفر در یک پلاک برای سابقه بیمه امکان‌پذیر شده است. اگر خودرو تصادفی نداشته باشد برای تمام این افراد سابقه تخفیف لحاظ خواهد شد و در صورتی که تصادفی رخ دهد و مدارک شناسایی راننده ثبت شده باشد، تنها سابقه تخفیف بیمه آن فرد صفر می‌شود. هرچند بیمه مرکزی در بخشنامه ۱۵ بهمن‌ماه ۹۹، تاکید کرده عدم‌انطباق مشخصات راننده و بیمه‌گذار مانع دریافت خسارت بیمه شخص‌ثالث نمی‌شود اما برخی کارشناسان بر این باورند تا فضایی برای شرکتهای بیمه فراهم شود که بخش بیمه شخص‌ثالث شرکتهای بیمه به سود برسد و پرداختی کمتری داشته باشند.
عنایت، کارشناس بیمه شخص‌ثالث نیز دراین‌باره توضیح داده فرد می‌تواند تخفیفش را به خانواده درجه یک خود یعنی والدین، همسر و فرزندان منتقل کند. امکان انتقال تخفیف بین دو خودرو که به نام یک فرد هستند هم وجود دارد اما برای این انتقال باید پلاک و سند و بیمه‌نامه دو خودرو، همه به نام یک فرد باشند و مبنای محاسبه تخفیف جدید، تخفیف بیشتر است.
برای مثال اگر یک خودرو ۵۰درصد تخفیف داشته باشد و یک خودرو ۲۰درصد، پس از انتقال، تخفیف نهایی همان ۵۰درصد است و تخفیف‌ها با هم جمع نمی‌شوند.
آنچه اکنون توسط نمایندگی‌های شرکتهای بیمه توضیح داده می‌شود این است که اگر شماره گواهینامه فرد در بیمه‌نامه ثبت نشود در زمان بروز خسارت، تعهدی بر عهده شرکت بیمه نیست. همچنین گفته می‌شود حتما خودرو دارای بیمه بدنه باشد به این دلیل که اگر شرایطی پیش بیاید که افراد نتوانند پرداخت خسارتی داشته باشند بتوانند از بیمه بدنه خود دریافت کنند. بررسی خبرنگار ما از چند شرکت بیمه نشان می‌دهد گفته‌ها و راهنمایی توسط اپراتورهای بیمه یکی نیست و بیمه مرکزی باید بر فعالیت زیرمجموعه خود نظارت بیشتری داشته باشد.
