تولید «داروهای نوین ضد سرطان» از خیار دریایی خلیج‌فارس
پژوهشگران کشور در طرحی خواص زیست فعال عصاره‌های مختلف ۳ گونه خیار دریایی خلیج‌فارس را برای دستیابی به سنجش اثر‌بخشی عصاره این گونه‌ها برای تهیه مواد اولیه داروهای ضد سرطان و آنتی اکسیدانی مورد بررسی قرار دادند.
در عصر حاضر ترکیبات طبیعی نقش بسیار زیادی در علوم پزشکی و دارویی ایفا می‌کنند، در این میان نقش ترکیبات طبیعی با منشأ دریایی در سالهای اخیر بسیار پررنگ شده است.
در این راستا خیارهای دریایی تازه یا خشک شده قرنها است که یک غذای آسیایی لذیذ بوده همچنین در فرمولاسیون داروهای سنتی در شرق آسیا برای درمان آسم، فشار خون بالا، رماتیسم و آنمی استفاده می‌شود.
این کاربردها به دلیل دارا بودن ترکیباتی همچون انواع ویتامینها، مواد معدنی، برخی پروتئینها است.
بنابراین با توجه به ساختار فیزیکی خیار دریایی که فاکتور مناسبی برای دفاع در برابر شکارچی نیست، این موجود متابولیتهای ثانویه‌ای از خود ترشح می‌کند که به عنوان دفاع شیمیایی محسوب می‌شود.
متابولیتهای شیمیایی خیار دارای ترکیباتی با ساختار شیمیایی گلیکوترپنوئید، کندروکتین سولفات، گلوکزآمینوگلیکان، پلیساکارید سولفاته و اسیدهای چرب ضروری هستند که موجب بروز خواص ضد سرطان، سیتوکسیک، آنتی اکسیدانی می‌شود.
از طرفی یکی از بیماریهای شایع و علت اصلی مرگ‌ومیر در کشورهای پیشرفته سرطان است، در سالهای اخیر دانشمندان برای درمان این بیماری تلاشهای بسیاری انجام داده‌اند.
بررسیهای شیمیایی و بیولوژیک، دریاها را منبع غنی از ترکیبات ضدسرطانی نشان داده است.
همچنین بررسی خواص بیولوژیک گونه‌های خیار دریایی برای دستیابی به پیش‌ماده‌های داروهای بیولوژیک، می‌تواند مسیر مناسبی برای توسعه صنعت داروسازی باشد.
در این راستا صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران معاونت علمی پشتیبانی از طرحی با عنوان «بررسی تأثیرات سمیت سلولی و آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی گونه‌های خیار دریایی خلیج‌فارس» را انجام داد که در این تحقیق به بررسی تأثیرات سمیت سلولی و آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی عصاره‌های مختلف (هگزانی-اتیل استاتی و متانلی) اندامهای مختلف مایع سلومیک، دیواره سلولی، لوله‌های cuvierian، لوله‌های گوارشی، درخت تنفسی و گناد سه گونه از خیارهای دریایی خلیج‌فارس (Holothuria parva, Holothuria scabra و Holothuria leucospilata) پرداخته شد.
همچنین بررسی تأثیرات سمیت سلولی آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی عصاره‌های مختلف (هگزانی ـ اتیل استاتی و متانلی) اندامهای مختلف مایع سلومیک، دیواره سلولی، لوله‌های cuvierian، لوله‌های گوارشی، درخت تنفسی و گناد سه گونه از خیارهای دریایی خلیج‌فارس هدف اصلی انجام این طرح بود.
از آنجا که سواحل بندر عباس به علت دارا بودن موقعیت بسیار استراتژیک جهت مطالعات زیست فناوری دریایی باید مورد توجه قرار گیرد و اجرای این طرح در راستای توسعه مطالعات تولید داروهای نوین از منابع دریایی با رویکرد زیست فناوری دریایی انجام شد.
دلیل وجود خواص اثربخش اعم از ضد تومور، تسریع در بهبود زخم، ضد انعقاد، ضد فشار خون، ضد سرطان آنتی اکسیدانی در خیار دریایی را می‌توان به حضور موادی همچون ترکیباتی با ساختار شیمیایی گلیکوترپنوئید (Triterpene glycosides)، کندروکتین سولفات (chondroitin sulfates)، گلوکزآمینوگلیکان (glycosaminoglycan) (GAGs)، پلیساکارید سولفاته (sulfated Polysaccharides)، گلیکوپروتئین (glycoprotein)، گلیکواسفنگولیپید (glycosphingolipids) و اسیدهای چرب ضروری در خیار دریایی نسبت داد.
بنابراین این تحقیق به منظور دستیابی به سنجش اثر بخشی عصاره گونه‌هایی از خیارهای دریایی خلیج فارس برای تهیه مواد اولیه داروهای ضد سرطان، آنتی اکسیدان و نیز خاصیت سیتوتوکسیک پیش‌بینی شده و پایه‌ای برای تولیدات طبیعی علیه بیماریهای شایع در انسان است.
بررسی اثرات آنتی اکسیدانی گونه‌های Holothuria parva, Holothuria scabra و Holothuria leucospilata و نیز بررسی اثرات سیتوتوکسیک گونه‌های Holothuria parva و Holothuria scabra خلیج فارس، برای نخستین بار انجام می‌شود.
