بیماری لکوپلاکیا

لکوپلاکیا یک ترم بالینی است.

بیماری لکوپلاکیا

یک ضایعه پیش سرطانی که به شکل یک پلاک یا پچ سفید رنگ در مخاط  دهان که به هیچ ضایعه یا بیماری خاصی نمی‌توان آن‌ را نسبت داد تعریف می شود.

اتیولوژی

علت اصلی آن نامشخص است.

عوامل مستعد کننده شامل سیگار، الکل، ویروس پاپیلوما انسانی (HPV)، کاندیدا آلبیکنس و ترومای مزمن است.

طبقه‌بندی

سه نوع لکوپلاکیای دهانی وجود دارد.
هموژنوس
منقوط (Speckled)
پرولیفراتیووروکوز

 علائم اصلی کلینیکی

هموژنوس

پلاک یک دست سفید و بدون علامت
سطح صاف یا چروکیده، گهگاهی با شیارها پوشیده می‌شود
احتمال تبدیل به بدخیمی کم (۴-۲%)
شایع‌ترین نوع می‌باشد (۹۶-۹۲%)

منقوط

زمینه قرمز رنگ با ماکولهای کوچک متعدد و سفید
اغلب عفونت کاندیدا آلبیکس وجود دارد
احتمال تبدیل به بدخیمی بالا (۳۰-۲۰%)
نادر

وروکوزپرولیفراتیو

یک ضایعه اگزوفیتیک سفید رنگ با سطح پاپیلری
تمایل به گسترش دارد
احتمال تبدیل به بدخیمی بالا (۴۰-۳۰%)

بسیار نادر

برای مشاهده انواع بیماری های دهان به بخش بیماری های دهان،فک و صورت مراجعه کنید.

درمان

راهنمای اصلی

ارتقاء بهداشت دهان.
قطع استفاده از عوامل مستعدکننده به خصوص سیگار.
قبل از هرگونه درمانی انجام بیوپسی و معاینات هیستوپاتولوژیک جهت بررسی وجود یا عدم وجود دیسپلازی اپی‌تلیال لازم است.
بهتر است بیولوژی مولکولی انجام شود.
جایگاه و اندازه ضایعه در برنامه طرح درمان مهم می‌باشد.
برای پیشگیری از عود، یک برنامه فالوآپ منظم برای بیمار با لکوپلاکیای درمان شده ضروری است. لکوپلاکیا (Leukoplakia)

درمان‌های پیشنهادی

جراحی اصلی‌ترین نحوه درمان لکوپلاکیاست. حذف کامل ضایعه برای لکوپلاکیای هموژنوس با دیسپلازی اپی تلیوم یا بدون دیسپلازی با تظاهر p53، لکوپلاکیای منقوط و لکوپلاکیای پرولیفراتیو وروکوز پیشنهاد می‌شود.
جراحی با لیزر CO2 یک روش جایگزین می‌باشد.
کرایو و الکتروسرجری، روش‌های درمانی با نتایج محدود می‌باشند.
در لکوپلاکیای گسترده یا متعدد دهانی، تجویز ۱۳ سیس رتینوئیک اسید (mg/kg 1 روزانه برای ۳-۲ ماه) ممکن است موفقیت‌های محدودی به دست آورد. به علاوه عوارض جانبی شدید دارو مصرف آن را محدود می‌سازد.
کاربرد موضعی اسیدرتینوئیک (محلول یا در اورابیس یا قرص‌های دولایه با آزادسازی آهسته و چسبنده به مخاط) در درمان بعضی از لکوپلاکیاهای انتخابی با موفقیت محدود، به کار برده می‌شود.
لکوپلاکیای هموژنوسبدون دیسپلازی اپی تلیال، ممکن است به دنبال ترک سیگار طی ۳-۲ ماه خود به خود محو شود به خصوص اگر ضایعه در کف دهان باشد.

چه عللی باعث ایجاد لکوپلاکیای دهان می شود؟

پزشکان هنوز به طور دقیق نمی دانند که چه عللی موجب ایجاد این بیماری می شود. اما به نظر می رسد که تحریک مزمن نقش عمده ای در بسیاری از موارد بازی می کند. آسیب مداوم به بافت های دهان علت بزرگ و ضخیم شدن آن ها است. در این فرایند ماده ای به نام کراتین شکل می گیرد.

کراتین یک پروتئین مفید است که برای سلامت لایه بیرونی پوست بسیار مهم است. کراتین ساختار سلول های پوست را تشکیل داده و آن ها را از آسیب و استرس محافظت می کند. این ماده، پروتئین کلیدی برای ترمیم زخم است.

ایجاد تکه های کوچک و سفید رنگ در دهان در پاسخ به آسیب جزئی بسیار شایع هستند و معمولا نشانه ای از لکوپلاکیا نیستند. مانند بسیاری از بیماری های دیگر، عامل منحصر به فرد یا قطعی برای لکوپلاکیا وجود ندارد. استفاده از تنباکو، بزرگترین عامل موثر در توسعه این بیماری است.

به طور کلی، هر چیزی که باعث آسیب یا استرس به بافت های دهان شود ممکن است یک عامل خطر برای لکوپلاکیا باشد.

عوامل که نقشی در این شرایط بازی می کنند عبارتند از:

مصرف دخانیات به مدت طولانی و یا بیش از حد
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، همان ویروسی است که منجر به سرطان دهانه رحم می شود
شرایطی که سیستم ایمنی بدن را تضعیف می کند مانند اچ آی وی، شیمی درمانی و جراحی ارگان ها
شرایطی که باعث زخم می شوند
سوزش شدید یا مکرر دهان بر اثر مصرف مایعات داغ و یا غذاهای تند
استفاده بیش از حد و یا طولانی مدت از محصولات ساینده مانند بلیچینگ دندان ها (سفید کردن دندان ها)
نصب نادرست دندان مصنوعی
دندانه دار و یا زبر بودن سطح دندان
استفاده بیش از حد و یا طولانی مدت از اسپری های استروئیدی بدون شستشوی دهان پس از استفاده از آن
بهداشت نامناسب دهان
گاز گرفتن گونه یا زبان
استفاده بیش از حد از الکل
جویدن آجیل و برگهای خاص، مانند برگ فوفل و دانه آرکا
لکوپلاکیا اغلب با عفونت قارچی ظاهری مشابه داشته بنابراین معمولا با این بیماری اشتباه گرفته می شود.

یک نوع از لکوپلاکیا وجود دارد که به لکوپلاکیا مویی معروف است. این بیماری در میان افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند شایع است. این وضعیت باعث ایجاد تکه لکوپلاکیا می شود که ظاهر کرکی دارند. ضایعات لکوپلاکیا مویی بدون درد است.

این بیماری یک علامت هشدار دهنده از این است که سیستم ایمنی بدن بیش از حد تضعیف شده است. این عارضه می تواند اولین علامت فیزیکی HIV و ایدز باشد. لکوپلاکیا مویی با مونونوکلئوز و یا ویروس Epstein Barr نیز مرتبط است.

تشخیص و درمان این بیماری چگونه است؟

برای تشخیص، معمولا پزشک به یک معاینه فیزیکی و بررسی سابقه بیمار نیاز دارد. اگر به لکوپلاکیا مشکوک شود، برای رد کردن احتمال سرطان، به احتمال زیاد از بیوپسی استفاده می کند. انواع بیوپسی عبارتند از:

بیوپسی برس دهان: برای این آزمایش با یک برس که روی بافت دهان چرخانده می شود، نمونه ای از سلول های لکه دهان برای معاینه برداشته می شود.
بیوپسی حاصله: تکه ای از بافت در طول جراحی یا معاینه برداشته می شود. این کار توسط متخصص گوش، حلق و بینی (ENT) انجام می شود.
اگر سرطان در پوشش دیده نشد، خط اول درمان، برای بیشتر موارد، حذف عوامل موثر، مانند مصرف دخانیات است. رعایت بهداشت دهان و دندان نیز دومین درمانی است که معمولا توصیه می شود. اگر تکه ها بعد از مدتی به خودی خود از بین نرفت، پزشک می تواند آن را در طی جراحی بردارد. بعد از درمان، برای جلوگیری از عود مجدد تکه ها، پیگیری منظم سالانه لازم است. عود تکه های ایجاد شده توسط لکوپلاکیا رایج است.

هنگامی که با بیماری مثل HIV همراه باشد از داروهای ضد ویروس استفاده می شود.

اگر سلول های پیش سرطانی یا سرطانی کشف شوند، تست های اضافی به منظور تعیین میزان بیماری انجام می شود. درمان بر اساس نوع سلول های درگیر در سرطان متفاوت می باشد. حدود ۵ درصد از موارد لکوپلاکیای دهانی، منجر به سرطان دهان می شود.

راه های جلوگیری از این بیماری چیست؟

رعایت بهداشت دهان و دندان و توقف فعالیت هایی که موجب ایحاد آسیب یا استرس بر روی پوشش دهان می شوند، ساده ترین راه برای مدیریت و جلوگیری از لکوپلاکیا هستند.

توصیه می شود راه هایی زیر را برای جلوگیری از لکوپلاکیا و عوارض آن امتحان کنید:

اجتناب از مصرف هر گونه فراورده های توتون و تنباکو
اجتناب از مصرف محصولات استنشاق یا دودی از جمله حشیش، میخک و رزین
کاهش یا توقف مصرف الکل
مراجعه منظم به دندانپزشکی
اجتناب از مصرف محصولات ساینده دهان و دندان، مانند بلیچینگ
حصول اطمینان از نصب درست ابزارهای دندانپزشکی از قبیل دندان مصنوعی
تمیز نگه داشتن زخم دهان
اجتناب از مصرف نوشیدنی های گرم و یا مواد غذایی داغ
اجتناب از مصرف آب نبات یا جویدن محصولاتی که لبه های زبر داشته و یا باعث تحریک دهان می شوند.
رعایت رژیم غذایی سالم و متعادل برای جلوگیری از عدم تعادل مواد مغذی و یا کمبود آن ها در بدن
اجتناب از مصرف غذاهایی که باعث واکنش های آلرژیک می شوند
داشتن رابطه جنسی سالم، با استفاده از کاندوم و یا محافظ دندان در طول مقاربت دهانی