بیماری دیابت

دیابت یا بیماری قند یک اختلال سوخت و سازی (متابولیک) در بدن است. در این بیماری توانایی تولید هورمون انسولین در بدن از بین می‌رود و یا بدن در برابر انسولین مقاوم شده و بنابراین انسولین تولیدی نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را انجام دهد.

بیماری دیابت

نقش اصلی انسولین پایین آوردن قند خون توسط سازوکارهای مختلف است. دیابت دو نوع اصلی دارد. در دیابت نوع یک، تخریب سلول‌های بتا در پانکراس منجر به نقص تولید انسولین می‌شود و در نوع دو، مقاومت پیش رونده بدن به انسولین وجود دارد که در نهایت ممکن است به تخریب سلول‌های بتای پانکراس و نقص کامل تولید انسولین منجر شود.

در دیابت نوع دو مشخص است که عوامل ژنتیکی، چاقی و کم‌تحرکی نقش مهمی در ابتلای فرد دارند.

در دیابت، سرعت و توانایی بدن در استفاده و سوخت و ساز کامل گلوکز کاهش می‌یابد از این‌رو میزان قند خون افزایش یافته که به‌آن هایپرگلیسمی می‌گویند. وقتی این افزایش قند در دراز مدت در بدن وجود داشته باشد، سبب تخریب رگ‌های بسیار ریز در بدن می‌شود که می‌تواند اعضای مختلف بدن همچون کلیه، چشم و اعصاب را درگیر کند.

همچنین دیابت با افزایش ریسک بیماری‌های قلبی عروقی ارتباط مستقیمی دارد؛ لذا غربالگری و تشخیص زودرس این بیماری در افراد با ریسک بالا می‌تواند در پیشگیری از این عوارض مؤثر باشد. تشخیص و همچنین غربالگری دیابت با انجام آزمایش قند خون میسر است.

انواع دیابت

دیابت نوع یک

دیابت ناشی از واکنش ایمنی
دیابت ایدیوپاتیک
دیابت نوع دو
دیابت بارداری

انواع دیگر:

نواقص ژنتیکی سلول‌های بتا
اختلال ژنتیکی عملکرد انسولین
بیماری‌های پانکراس برون‌ریز
اختلالات غدد درون‌ریز
دیابت در اثر داروها یا مواد شیمیایی

انواع نادر

عفونت‌ها
انواع ناشی از ایمنی نادر
سایر سندرم‌های ژنتیکی

علائم و نشانه‌ها

در مراحل ابتدایی ممکن است دیابت بدون علامت باشد. بسیاری از بیماران به طور اتفاقی در یک آزمایش یا در حین غربالگری شناسایی می‌شوند. با بالاتر رفتن قند خون، علائم دیابت آشکارتر می‌شوند. پرادراری، پرنوشی، پرخوری، کاهش وزن با وجود اشتهای زیاد، خستگی و تاری دید از علایم اولیه شایع دیابت است. بسیاری از بیماران در هنگام تشخیص بیماری چندین سال دیابت داشته‌اند و حتی دچار عوارض دیابت شده‌اند.

در کودکان دچار دیابت نوع یک علایم معمولاً ناگهانی بارز می‌شوند، این افراد معمولاً قبلاً سالم بوده و چاق نبوده‌اند. در بزرگسالان این علایم معمولاً تدریجی‌تر بارز می‌شوند. عارضه کتواسیدوز می‌تواند به عنوان علامت شروع کننده بیماری هم در دیابت نوع یک بارز شود. در دیابت نوع دو معمولاً فرد تا سال‌ها بدون علامت است.

علایم معمولاً خفیف هستند و به طور تدریجی بدتر می‌شوند. در نهایت فرد دچار خستگی مفرط و تاری دید شده و ممکن است دچار دهیدراتاسیون شود. در این بیماران عارضه کتواسیدوز به علت تولید انسولین اندک کمتر دیده می‌شود. با این حال قند خون می‌تواند به مقادیر بسیار بالایی افزایش یابد و فرد دچار عارضه شوک هایپراوسمولار شود.

نتیجه یک مطالعه نشان می‌دهد که استرس و افسردگی، احتمال سکته مغزی و مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی را در بیماران مبتلا به دیابت بیش از دو برابر افزایش می‌دهد.

عوارض

تیز

کتواسیدوز دیابتی: این عارضه با سه مشخصه بیوشیمیایی کتوز، اسیدوز و هایپرگلیسمی متمایز می‌شود. کتواسیدوز دیابتی می‌تواند به عنوان علامت اولیه در دیابت نوع یک بارز شود ولی معمولاً در بیماران تشخیص داده شده دیابت در موقعیت‌هایی که میزان انسولین خون کمتر از نیاز بدن است ایجاد می‌شود،

همچون فراموش کردن دوز انسولین و یا افزایش ناکافی دوز انسولین در وضعیت‌های استرس همچون بیماری و جراحی. کتواسیدوز دیابتی با علایم تنفس کاسمال، نفس با بوی کتون، تهوع و استفراغ، دهیدراتاسیون و درد شکم و یا کاهش سطح هوشیاری خود را نشان می‌دهد. درمان این وضعیت درمانی تخصصی است که معمولاً نیاز به بستری اورژانس در بخش مراقبت‌های ویژه دارد.

رکن اصلی درمان هیدراتاسیون و کنترل قند و اسیدوز است.

سندرم هایپراسمولار هیپرگلیسمیک که قبلاً شوک یا کومای هایپراوسمولار نامیده می‌شد: مشخصه اصلی این عارضه هایپراوسمولاریتی خون است. این وضعیت شباهت‌هایی با کتواسیدوز دیابتی دارد با این تفاوت که وجود انسولین مانع از ایجاد کتون‌ها و اسیدوز شدید می‌شود. در این وضعیت هایپرگلایسمی می‌تواند بسیار شدید و گاه بالای ۱۰۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد.

این وضعیت معمولاً در بیماران دیابت نوع دو دیده می‌شود، و معمولاً با وجود مقادیر بالای قند و نبود کتوز قابل توجه در حضور سایر علایم بالینی تشخیص داده می‌شود. در این بیماران دهیدراتاسیون شدیدتر است و متناسب با افزایش اوسمولاریته پلاسما سطح هوشیاری کاهش پیدا می‌کند.

در این عارضه علایم عصبی شامل تشنج و وضعیتی شبیه سکته مغزی مشاهده می‌شود که با تصحیح اوسمولاریتی بهبود می‌یابد. درمان این وضعیت مرگبار باید تهاجمی باشد و شامل تجویز مایعات و انسولین است.

هیپوگلیسمی یا افت گلوکز خون: افت قند به مقادیر کمتر از مقادیر طبیعی (۳٫۳ میلی مول در لیتر) که در واقع عارضه ناشی از داروهای کاهش دهنده قند خون است. این عارضه می‌تواند در پی افزایش مصرف گلوکز در موقعیت‌هایی همچون ورزش زیاده از حد، کمبود دریافت غذایی و یا مصرف مشروبات الکلی ایجاد شود،

این وضعیت می‌تواند شدید باشد و به کما یا تشنج منجر شود. وجود احتمال بروز این عارضه پایین آوردن انتظارات درمانی برای کنترل گلوکز خون را الزامی می‌کند. همچنین بروز آن باعث ایجاد ترس در بیمار نسبت به تکرار عارضه و بی‌توجهی به کنترل قند می‌شود؛ لذا در درمان دیابت توجه جدی می‌شود که از این عارضه پیشگیری شود.

در صورت بروز درمان بسته به شدت علایم می‌تواند با مصرف خوراکی یا تزریقی قند و انجام اقدامات تشخیصی و تعیین قند خون صورت گیرد.

مزمن

عوارض دیابت بطور عمده به دو دسته تقسیم می‌شود:

عوارض میکروواسکولار

شامل رتینوپاتی (نابینایی)، نفروپاتی (آسیب‌های گلومرول و دفع آلبومین) و نوروپاتی (کاهش یا ازدست دادن حس درد) است.

نفروپاتی دیابتی و بیماری‌های کلیه: بیماری‌های کلیه از یافته‌های شایع در دیابتی‌ها است. حدود نیمی از بیماران دیابتی در طول عمر خود علایم صدمه کلیوی را نشان می‌دهند. بیماری کلیه عارضه جدی است که می‌تواند منجر با کاهش طول و کیفیت عمر شود. نفروپاتی دیابتی شایعترین عارضه کلیوی دیابت است.

نفروپاتی دیابتی به افزایش پیشرونده دفع پروتئین از ادرار (پروتئینوری) گفته می‌شود که در بیماران مزمن دیابتی دیده شده و منجر به کاهش عملکرد کلیه و در نهایت نارسایی کلیه می‌شود. عوامل خطر نفروپاتی دیابتی عبارت است از: طول مدت ابتلا به دیابت، کنترل قند ضعیف، فشار خون بالا، جنسیت مذکر، چاقی و مصرف سیگار. نفروپاتی مراحلی دارد که برای غربالگری، تشخیص و تعیین پروگنوز بیماری کاربرد دارد.

در ابتدا بیماران دیابتی دفع طبیعی آلبومین دارند. در مراحل اولیه بروز نفروپاتی دفع پروتئین آلبومین در مقادیر اندک (میکروآلبومینوری) از ادرار ایجاد می‌شود. میزان دفع به تدریج افزایش می‌یابد تا در طی پیشرفت نفروپاتی به دفع واضح پروتئین از ادرار منجر شود. عبور از هر یک از این مراحل حدود پنج سال به طول می‌انجامد.

در اواخر این روند سرعت افت عملکرد کلیه افزایش می‌یابد و لذا نارسایی کلیه در مراحل آخر بیماری آشکار می‌شود.

علاوه بر نفروپاتی دیابتی، این بیماران ممکن است سایر بیماری‌های کلیه همچون نفروپاتی ناشی از فشار خون و نفروپاتی ایسکمیک را دچار شوند. این بیماری‌ها به طور مستقل یا همزمان با نفروپاتی دیابتی اتفاق می‌افتند. بعضی مطالعات مطرح کرده‌اند که در نیمی از بیماران دیابتی دچار نارسایی کلیوی آلبومینوری وجود ندارد.

این مسئله اهمیت توجه به سایر ارزیابی‌های عملکرد کلیه علاوه بر آلبومین ادرار را مطرح می‌کند.

رتینوپاتی دیابتی: دیابت می‌تواند باعث نابینایی شود، رتینوپاتی دیابتی شایعترین علت موارد جدید نابینایی در افراد مسن رتینوپاتی دیابتی است. کاهش بینایی همچنین با عوارض دیگری شامل افتادن، شکستگی استخوان ران و افزایش چهار برابر مرگ و میر همراه است.

به طور کلی رتینوپاتی دیابتی به سه شکل دیده می‌شود: ۱-آدم ماکولا (نشت عروقی منتشر و یا موضعی در ماکولا) ۲-تجمع پیشرونده عروقی (میکروآنوریسم، خونریزی‌های داخل شبکیه، خمیدگی عروقی، مالفورماسیون‌های عروقی (رتینوپاتی دیابتی غیر پرولیفراتیو) و ۳-انسداد شریانی شبکیه در مراحل آخر.

نوروپاتی دیابتی: بیماران دیابتی ممکن است دچار طیف گسترده‌ای از اختلالات چندگانه اعصاب شوند که انواع اعصاب مختلف حسی و حرکتی را می‌تواند درگیر کند.

این عارضه معمولاً طی ۱۰ سال از بروز بیماری در ۴۰ تا ۵۰۰ درصد از دیابتی‌ها مشاهده می‌شود. افراد مبتلا شده به دیابت نوع یک تا پنج سال پس از بروز بیماری ممکن است دچار نوروپاتی نشوند اما در دیابت نوع دو ممکن است این عوارض از همان ابتدا وجود داشته باشند.

فاکتورهای خطری که ریسک بروز نوروپاتی را در دیابتی‌ها افزایش می‌دهند عبارتند از: افزایش میزان قند خون، افزایش تری‌گلیسیرید خون، شاخص توده بدنی بالا، مصرف سیگار و فشار خون بالا. زخم پای دیابتی تا حدود زیادی وابسته به نقص حسی ناشی از نوروپاتی دیابتی است که خود عارضه جدی است و می‌تواند منجر به قطع عضو شود.

از مشکلات دیگر در نوروپاتی دیابتی دردهای نوروپاتیک است که ناشی از اختلال در اعصاب سمپاتیک است و می‌تواند مشکلات بسیاری برای بیمار و درمانگر ایجاد کند که شامل انواع پلی نوروپاتی یا مونونوروپاتی می‌باشد. از پلی نوروپاتی‌ها می‌توان به پلی نوروپاتی دیستال متقارن، پلی رادیکولوپاتی اشاره کرد. تشخیص زودرس نوروپاتی اهمیت زیادی در پیشگیری از عارضه‌های آن دارد.

عوارض ماکروسکولار

بیماران دیابتی از افزایش قابل توجه ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی آترواسکلروزی رنج می‌برند. این شامل سکته مغزی، بیماری عروق کرونر و بیماری‌های عروق محیطی است. ریسک این بیماری‌ها در هر دو نوع اصلی دیابت و حتی در سنین پایین افزایش یافته است. مشخص شده است که در افراد دیابتی جوان ریسک بروز سکته زودرس بیشتر از افراد سالم است.

بیماری عروق کرونر: علت اصلی مرگ و میر در بیماران دیابتی بیماری‌های قلبی است. ۶۵ تا ۸۰ درصد از دیابتی‌ها در اثر بیماری‌های قلبی می‌میرند. بیماران دیابتی در ریسک بالاتری از بیماری‌های قلبی هستند و این مشکلات در سنین پایینتری ایجاد می‌شود. بیماران دیابتی همچنین ریسک بالاتر ابتلا به ایسکمی قلبی ساکت دارند و یک سوم از سکته‌های قلبی در این بیماران بدون علایم شناخته شده سکته اتفاق می‌افتد.

سکته مغزی: دیابت یکی از ریسک فاکتورهای قابل تغییر مهم در اولین سکته ایسکمی مغزی است.

دیابت ریسک سکته مغزی را در مردان ۲–۳ برابر و در زنان ۲–۵ برابر افزایش می‌دهد. دیابت همچنین ریسک بروز مجدد سکته مغزی را دو برابر افزایش می‌دهد. عوارض سکته مغزی در دیابتی‌ها بدتر از سایر افراد است که این شامل هزینه‌های بیمارستانی، معلولیت‌ها و نواقص عصبی باقی‌مانده، و مرگ و میر در بلندمدت می‌شود.

بیماری عروق محیطی:دیابت اولین علت قطع عضو غیرتروماتیک اندام تحتانی به حساب می‌آید. زخم پا در حدود۱۵٪مبتلایان به دیابت نوع دو ایجاد می‌گردد و شایع‌ترین محل آن شست پا می‌باشد. در جنس مذکر، دیابت طول کشیده بیشتر از ده سال، نوروپاتی محیطی، سیگارکشیدن، بیماری عروق محیطی و سابقه قطع عضو قبلی یا زخم بیشتر مشاهده می‌گردد.

ریسک فاکتورها و غربالگری

دیابت نوع یک

ریسک بروز دیابت یک را می‌توان با بررسی سابقه خانوادگی این بیماری و توجه به سن بروز و جنسیت اعضا درگیر خانواده تخمین زد. همچنین راه‌های دیگری هم برای پیش بینی بروز دیابت نوع یک ارائه شده است ولی از آنجا که هنوز راهی برای پیشگیری یا متوقف کردن روند بیماری وجود ندارد استراتژی‌های مختلفی که برای تشخیص زودرس دیابت نوع یک وجود دارد ارزش زیادی ندارند.

دیابت نوع دو

دیابت نوع دو تشخیص داده نشده یکی از مشکلات رایج در سیستم‌های درمانی است. استفاده از آزمایش‌های ساده قند می‌تواند این افراد را که در معرض دچار شدن به عوارض قابل پیشگیری دیابت هستند تشخیص دهد. آزمون غربالگری مورد استفاده برای تشخیص دیابت آزمون قند ناشتای خون و هموگلوبین A1C است.

در صورتی که میزان قند ناشتا و یا A1C در حد نزدیک به دیابت باشد انجام آزمایش تحمل قند ۷۵ گرمی نیز توصیه می‌شود. افرادی که در پی این آزمایش‌ها قند بالایی داشته باشند ولی هنوز به میزان تشخیصی دیابت نرسیده باشند به عنوان اختلال تحمل گلوکز می‌شوند.

مشخص شده که این افراد هم در معرض عوارض ماکروسکولار دیابت به خصوص در زمینه سندرم متابولیک قرار دارند.

ریسک فاکتورهای دیابت نوع دو
سن بالای ۴۰ سال
فامیل درجه اول مبتلا به دیابت نوع ۲
سابقه اختلالات قند پیش‌دیابتی (اختلال تحمل گلوکز، گلوکز ناشتای مختل)
سابقه دیابت بارداری
سابقه به دنیا آوردن نوزاد ماکروزوم (وزن بالاتر از حد طبیعی)
وجود عوارض انتهایی دیابت روی اعضا بدن
وجود فاکتورهای خطر بیماری‌های قلبی عروقی (همچون چربی خون بالا، فشار خون بالا، چاقی)
وجود بیماری‌های مربوط به دیابت (سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، آکانتوز نیگریکانز، عفونت اچ.آی. وی، برخی اختلالات روانپزشکی همچون شیزوفرنی، افسردگی و اختلال دوقطبی)
مصرف داروهای مربوط به دیابت: کورتیکواستروئیدها، آنتی‌سایکوتیکهای آتیپیک، درمان اچ‌آی‌وی/ایدز و غیره.

تشخیص

تجهیزات آزمایش میزان گلوکز خون شامل دستگاه تشخیص، نوار خون و لنست یا نشتر برای سوراخ کردن پوست. بر اساس آخرین معیارهای انجمن دیابت آمریکا تشخیص دیابت با ثبت یکی از موارد زیر قطعی است:

ثبت حداقل یک میزان قند خون تصادفی بالای ۲۰۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر به همراه علایم کلاسیک دیابت (پرنوشی، پرادراری، پرخوری)
قند ناشتای پلاسمای بالاتر یا مساوی ۱۲۶ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر (ناشتا به معنای هشت ساعت عدم مصرف هر نوع کالری قبل انجام آزمایش است)
هموگلوبین A1C بالای ۶٫۵٪
نتیجه آزمایش تحمل قند ۷۵ گرمی خوراکی دو ساعته بالای ۲۰۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر

اختلالات پیش‌دیابتی

اختلال تحمل گلوکز:حالتی است که در آن سطح گلوکز خون افراد بالاتر از حد نرمال بوده ولی مقدار آن به حد دیابت کامل نرسیده‌است. طبق معیارهای تشخیصی سازمان جهانی بهداشت درصورتیکه قند ناشتای پلاسما زیر ۱۲۶ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر باشد و میزان قند دو ساعت بعد مصرف ۷۵ گرم گلوکز (تست تحمل گلوکز) بین ۱۴۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر باشد اختلال تحمل گلوکز تشخیص داده می‌شود.

اختلال قند ناشتا: طبق معیارهای تشخیصی سازمان جهانی بهداشت در صورتیکه قند ناشتا بین ۱۱۰ تا ۱۲۵ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر باشد تشخیص داده می‌شود. همچنین نتیجه تست تحمل گلوکز در صورت انجام باید زیر ۱۴۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر شود.

ورزش و دیابت

ورزش به دیابتی‌ها کمک می‌کند که از شر حمله‌های قلبی و نابینایی و آسیب‌های عصبی در امان باشند.

وقتی که غذا می‌خورید سطح قند خونتان افزایش می‌یابد. هر چه بیشتر سطح خون افزایش یابد قند بیشتری به یاخته‌ها می‌چسبد. وقتی که قند به یاخته بچسبد دیگر نمی‌تواند از آن جدا شود و تبدیل به ماده‌ای زیان‌آور بنام سوربیتول می‌شود که این ماده می‌تواند باعث نابینایی و ناشنوایی و آسیب‌های مغزی و قلبی و نشانگان پاهای سوزان و… گردد.

وقتی که قند وارد بدن شما می‌شود فقط می‌تواند در یاخته‌های کبد و ماهیچه ذخیره گردد. اگر یاخته‌های کبد و ماهیچه از کربوهیدرات اشباع باشند، قندها دیگر جایی برای رفتن ندارند.

اگر ذخیره یاخته‌های ماهیچه در پی ورزش کردن مصرف گردد پس از صرف غذا قندها به وسیله ماهیچه جذب می‌شوند و مقدار آنها در خون افزایش نمی‌یابد؛ بنابراین اگر با یک برنامه ورزشی منظم بتوانیم ذخیره قند ماهیچه‌ها را کاهش دهیم مسلماً می‌توانیم شاهد بهبود همه‌جانبه عوارض بیماری دیابت باشیم.

رژیم غذایی دیابت

بسیاری از افرادی که بعد از سن ۴۰ سالگی دچار دیابت می‌گردند با رعایت یک رژیم غذایی مشتمل بر مصرف سبزیجات، غلات کامل، حبوبات و ماهی و محدود کردن شدید فراورده‌های شیرینی‌پزی و شکر و محدود کردن دریافت کربوهیدرات می‌توانند حال خود را بهبود بخشند.

بسیاری از کسانی که دچار دیابت شده‌اند انسولین مصرف می‌کنند آنها توانایی کافی برای پاسخ دادن به انسولین را ندارند و این امر به علت وزن بالا و مصرف زیاد قندهای تصفیه شده از سوی آنهاست. اولین دستور برای برطرف کردن این حالت استفاده از غلات و دانه‌های کامل به جای فراورده‌های شیرینی و نان‌پزی (آرد سفید) است.

این امر با کمک به احساس سیری و خوردن کمتر باعث محدود کردن دریافت مهم‌ترین منبع دریافت چربی‌ها خواهد گردید. طبق نظر پزشکی گیاهی برای کنترل دیابت می‌توان از عرقیات گیاهی همچون:۱- شنبلیله ۲- برگ زیتون ۳- ماستیک ۴- مارتیغال ۵- دارچین ۶- فلفل قرمز ۷- برگ گردو ۸- گزنه و… استفاده کرد.

برپایه پژوهش‌هایی که در اروپا انجام گرفته‌است نشان داده شده که دریافت مقادیر بسیار زیاد پروتئین به کلیه‌های یک فرد دیابتی آسیب وارد می‌کند بنابراین دیابتی‌ها باید از مقادیر کمتر گوشت و ماکیان و تخم مرغ استفاده نمایند.

همچنین تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که کربوهیدرات‌های تصفیه شده میزان نیاز به انسولین را افزایش و چربی‌های غیر اشباع تک‌پیوندی و چندپیوندی موجود در سبزیجات و چربی‌های امگا-۳ موجود در روغن ماهی و همچنین استفاده از آرد کامل و دانه‌های کامل بجای آرد تصفیه شده نیاز به انسولین را کاهش می‌دهد.

سطح بالای قند خون بعد از صرف غذا موجب می‌شود که قندها به یاخته‌ها چسبیده و تبدیل به ماده‌ای سمی (برای یاخته‌ها) بنام سوربیتول شوند که این ماده به اعصاب و کلیه و رگ‌ها و قلب آسیب خواهد رساند.

مصرف خیار به کاهش قند خون می کند چون این میوه دارای ماده‌ای شبیه انسولین است. متخصص طب سنتی گفت: بیماران دیابتی بهتر است در برنامه غذایی خود مصرف سیر و پیاز را بیشتر کنند چون این سبزیها به دلیل ترکیبات گوگردی قندخون را کم می‌کنند. حمید افراسیابی گفت: بیماران دیابتی بهتر است در برنامه غذایی خود برخی خوراکی ها را داشته باشند تا به کاهش قندخون آنها کمک کند.

مثلا خوردن پیاز و سیر از این نوع است. وی ادامه داد: ترکیبات گوگردی در پیاز و سیر نقش اصلی را در کاهش قندخون دارند به طوری که باعث افزایش میزان انسولین در خون می شوند.

این متخصص طب سنتی افزود: مصرف خیار نیز به کاهش قند خون می کند چون این میوه دارای ماده‌ای شبیه انسولین است. افراسیابی گفت: گیاه شنبلیله نیز برای بیماران دیابتی توصیه می شود. مصرف این گیاه به هنگام صبح موجب کاهش قندخون ناشتا و بعد از غذا می شود. پودر دانه شنبلیله نیز باعث کاهش چربی های خون می شود.

وی ادامه داد: همچنین به بیماران دیابتی توصیه می‌شود سوپ گشنیز، سوپ سبزیجات، ماهی، آبگوشت، خوراک ماهیچه و آلو بخارا، خورشت سیب درختی، کته گشنیز و شوید، شربت آبغوره و رب انار را در برنامه غذایی خود بگنجانند. افراسیابی گفت: مصرف خوراکی عصاره بابونه به کاهش سطح قند خون در بدن کمک می‌کند چراکه این گیاه عوارض دیابت را که کاهش قدرت دید و آسیب‌ به کلیه‌ها است را کاهش می‌دهد.

در مورد انسولین بیشتر بدانید

انسولین یک هورمون با ساختار پپتیدی است (شامل ۵۱ امینو اسید ) که از پانکراس ترشح میشود و ترشح آن بسته به نوع و مقدار غذائی دارد که میل می کنید. هر ماده غذائی که موجب افزایش گلوکز و اسید امینه آلانین، آرژنین و گلیسین در خون شود،

باید انسولین هم ترشح شود. عملکرد انسولین، بهره وری سلولهای عضلانی و کبد از مصرف موثر گلوکز  برای تولید انرژی و انباشته کردن گلوکز به شکل گلیکوژن و در شرایطی به منابع چربی ، است . ترشح انسولین کافی موجب کارائی بهتر سلولهای مغز خصوصا در یادگیری نیز میشود .

افرادی که پانکراس تنبلی دارند و یا سلولهای بدنشان به انسولین حساسیت کمتری دارند دچار بیماری دیابت شده اند، دیابت به دو نوع تقسیم میشود : نوع یک : که فرد ناچار به تزریق انسولین است . نوع ۲ : با مصرف قرص ، موجب تحریک پانکراس جهت تولید انسولین بیشتر می گردد.

انسولین که در بازار موجود است به سه شکل : گاوی، خوکی، انسانی است که انسولینهای انسانی در آزمایشگاه تولید میشود و دو نوع دیگر از پانکراس حیوان تهیه می شود. انسولین گاوی ، سه اسید امینه متفاوت با انسولین انسان دارد و انسولین خوکی، یک امینو اسید متفاوت ، شایع ترین مصرف انسولین، نوع گاوی آن است برخی معتقدند این انسولین کمتر موجب حساسیت میشود .

انسولین از نظر مدت زمان اثر نیز تقسیم بندی میشود : ۱- انسولین رگولار که بی رنگ است مثل آب و زمان اثرش پس از تزریق ، از ۱۰ دقیقه تا ۲ ساعت ، و حتی تا ۴ ساعت میباشد .۲- انسولین NPH  که شیری رنگ است و زمان اثرش پس از تزریق ، حدود ۸ ساعت است .

نوع تزریق : زیر جلدی – مکان تزریق : زیر پوست شکم و ران (برای ورزشکارن متفاوت است)

داروهای کنترل قند خون : شامل گلیبن کلامید که مدت اثر متوسط دارد و موجب تحریک پانکراس برای تولید انسولین بیشتر میشود ، متفورمین : با مکانیزمی نا مشخص قند خون را کنترل میکند البته دانشمندان حدس میزنند با تاثیر بروی کبد و عدم ترشح گلوکز از کبد ، موجب کنترل قند خون میشود .

گلیبن کلامید اشتها اور است و متفورمین اشتها آور نیست به همین دلیل برای کنترل قند خون افراد چاق و لاغر ، حائز اهمیت است .

انسولین و ورزش:

چندی است در آمریکا تحقیقات گسترده ای در این زمینه انجام شده و سیل مصرف کننده های این هورمون رو به فزونی است. مصرف نادرست این هورمون موجب مرگ می شود لذا باید تحت نظر پزشک ، توصیه و مصرف گردد .

به همین جهت  ، به اندازه مصرف آن نمی پردازیم . در زیر نتایج تحقیقات چندین ساله گروه علمی جباری را می نگاریم : مصرف انسولین برای افرادی که تیپ بدنی اکتو دارند بیشترین تاثیر را دارد و مزومورفها باید انرا با … مصرف کنند و اندو مورفها (افرادی که استعداد چاق شدن دارند) به هیچ عنوان نباید از این هورمون برای اهداف ورزشی استفاده کنند.

زمان مصرف انسولین باید طوری طراحی شود که وقتی تاثیرش به اوج رسید ، …. هم به حداکثر دز سرمی خود برسد ، در این زمان باید فرد در حال استراحت هوشمندانه باشد و …. خون خود را به خوبی فراهم کرده باشد زیرا عدم توجه به این موضوع مهم ، ممکن است موجب اریتمی قلب و ایست قلبی شود .

اکثر دانشمندان تغذیه معتقدند مصرف مواد تولید کننده گلوکز ، قبل تمرین یا قبل مسابقه موجب افت قند خون و عدم کارائی ورزشکار میشود ولی گروه علمی جباری این مسئله را بر اساس اجرای برنامه غذائی و مکملی خاص به روی تیپهای بدنی ، متفاوت و در بعضی موارد سودمند ارزیابی نموده که جای بسی تامل و تحقیقات بیشتر دارد .

گروه علمی جباری، تفاوتهای فردی افراد در مصرف شیرینی ها را مورد برر سی قرار داده و معتقد است کسانی که با خوردن کمی شیرینی ، دلزده می شوند و حتی حالت تهوع پیدا میکنند، مکانیزمی متفاوت نسبت به افرادی دارند که با خوردن شیرینی، تمایل بیشتری به مصرف شیرینی از خود نشان می دهند،

اکثر افرادی که که هنگام بروز عوامل استرس زا، اشتهایشان زیاد می شود چاق هستند و دسته اول، اغلب هنگام استرس، بی اشتها می شوند، لاغر یا اندام متناسب تری دارند. گروه علمی فرزین جباری می گوید مصرف مواد قندی در حین تمرینات و حتی مسابقه برای افراد مختلف، تاثیرات متفاوتی بروی ورزشکار میگذارد و همراه با این حالات بوجود آمده،

مصرف مکملها و …. میتواند موجب تغییرات زیادی در بدن ورزشکار شود . تزریق انسولین نیز نباید در شکم و پا انجام شود، بلکه در روی ….. با رعایت سیستم آسپیره انجام گردد زیرا ما معتقد هستیم تزریق انسولین در شکم موجب تجمع بافت چربی سفید (همان سلولهای چربی که تمایل به ذخیره شدن دارند) میشود .

مصرف انسولین خوراکی توهمی بیش نیست که در میان برخی ورزشکاران متداول شده ، انسولین به سبب ساختار پپتیدی به هیچ عنوان نمیتواند از دستگاه گوارش، سالم عبور کند لذا مصرف تحریک کننده های پانکراس و برخی مکملها (choromiumpicolinat/ ALA/vanadylsulfat ) که بر متابولیسم گلوکز در بدن نقش دارند را به اشتباه انسولین خوراکی تلقی میکنند .

فرزین جباری می گوید : دیابتی ها بدانند که هدف از مصرف انسولین و یا داروهای خوراکی، کنترل بهتر قند خون است ، این بیماران باید از پزشک خود بخواهند که مقدار مصرف انسولین یا داروهای خوراکی را فقط با میزان قند خون این عزیزان تنظیم نکند بلکه مصرف نوع غذاها را هم مورد توجه قرار دهند.

مثلا اگر صبحانه فردی، نان و عسل است، نیازش به دارو با فردی که صبحانه اش فیله مرغ با سبزی خوردن است متفاوت است و اینکه جهت کنترل بهتر، مصرف دارو (چه قرص و چه آمپول) به جای دو بار مصرف در روز، سه بار در روز باشد (حدودا هر ۸ ساعت) با توجه به نکاتی که ذکر کردم، مریض هیچ گاه در طول روز دچار افت قند و در نهایت مصرف مواد غذائی بیشتر (چاقی) نخواهد شد .

اگر این افراد از تکنیکهای آرامش اعصاب (ریلکسیشن) استفاده کنند و یا از عرقیات سنتی آرام بخش استفاده کنند بهتر است. این عزیزان باید به توصیه های ورزشی پزشکان توجه زیادی کنند و رژیم غذائی را انتخاب کنند که نیازشان به دارو کمتر شود، در زیر به رژیم غذائی برای ورزشکاران بدنساز اشاره می کنیم که مشکل دیابت دارند .

صبحانه : نان جو / سفیده ابپز تخم مرغ / گوجه و خیار و لیمو

بین وعده : فیله مرغ کبابی / کمی سبزی خوردن / سیب زمینی ابپز به مقدار کم / روغن زیتون

ناهار : برنج قهوه ای / ماهی یا گوشت بوقلمون یا گوشت شتر / ماست کم چرب

عصرانه : بیسکویت جو / چای سبز همراه با دارچین و کمی لیمو تازه / اجیل خام به مقدار کم

عصرانه دوم : شیر کم چرب یک لیوان / سفیده تخم مرغ آبپز

شام : گوشت (ماهی یا بوقلمون یا شتر یا شتر مرغ ) / نان جو / سالاد بدون سس با روغن زیتون

وقت خواب شب : خیار / سیب درختی / کشک / عرق نعناع به همراه عرق بید مشک

(در وعده ناهار یا شام، دو بار در هفته میتوانید از عدسی و لوبیا آبپز بشکل جایگزین استفاده کنید)

(در هفته یک الی دو روز می توانید رژیم خود را شکسته و با رعایت حجم غذاها، از غذاهای دلخواه استفاده کنید البته باید در این روزها جهت کنترل قند خون، داروی بیشتری هم استفاده کنید)

شما ورزشکاران عزیز با انجام این رژیم و انجام تستهای مکرر قند در منزل به دستور مصرف کلیشه ای از دارو دست پیدا می کنید (جهت کم و زیاد کردن مقدار مصرف داروها ، فقط به دستور پزشک عمل کنید) که متناسب با فعالیت و نوع غذای شما میباشد .(اگر به کنترل قند خون بی اهمیت باشید بعد از چند سال ، دچار نارسائی قلب ، کلیه و کبد خواهید شد)

توجه: توصیه فرزین جباری : برای انجام تست قند که ناشتا صورت میگیرد از پزشک بخواهید که میزان هورمون انسولین چه در حالت ناشتا و چه بعد از ۲ ساعت مصرف صبحانه را در آزمایش شما قرار دهد ، زیرا خیلی مهم است که دکتر بداند قند خون  با ترشح چه مقدار انسولین کنترل شده ، افرادیکه با انسولین زیاد ، قند خون مناسبی دارند در خطر هستند و باید نکاتی را رعایت کنند و …