بیماری‌های اثرگذار بر تعادل بدن انسان
اگرچه تعادل بدن انسان با افزایش سن به تدریج افت می‌کند، برخی بیماری‌ها و شرایط سلامت نیز وجود دارند که می‌توانند تأثیر منفی بر تعادل انسان داشته باشند زیرا سیستم‌هایی از بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهند که به حفظ ثبات مطلوب کمک می‌کنند. در ادامه با برخی از مهم‌ترین آن‌ها بیشتر آشنا می‌شویم.
دیابت
دیابت کنترل نشده می‌تواند بر اندام‌های مختلف بدن تأثیرگذار بوده و موجب مشکلات بینایی، عملکرد نامناسب کلیه‌ها، آسیب عصبی، مشکلات دهان و دندان، و دشواری در حفظ تعادل شود. بی ثباتی معمولاً در نتیجه ترکیبی از فقدان حواس، یا آسیب عصبی، و جریان خون ناکافی به قسمت پایینی پاها شکل می‌گیرد. متأسفانه، دیابت کنترل نشده موجب آسیب شدید رگ‌های خونی و/یا عصبی می‌شود که در نهایت به مشکلات شدید پا و قطع عضو منجر می‌شود.
مسائل مربوط به گوش داخلی
دستگاه دهلیزی، ساختار استخوانی در گوش، می‌تواند بر بینایی و تعادل انسان تأثیرگذار باشد. به گفته انجمن اختلالات دهلیزی آمریکا، دستگاه دهلیزی مسئول اطلاعات حسی مرتبط با حرکت، تعادل، و جهت‌یابی فضایی است. بر همین اساس، یک عفونت گوش ساده نیز می‌تواند موجب سرگیجه شود.
شایع‌ترین مشکل گوش داخلی که بر تعادل تأثیرگذار است، سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم (BPPV) نام دارد و زمانی رخ می‌دهد که بلورهای کلسیم در گوش داخلی که به کنترل تعادل کمک می‌کنند از موقعیت عادی خود خارج شده و به هر قسمت دیگر گوش داخلی می‌روند. به گفته کلینیک مایو، این شایع‌ترین دلیل سرگیجه در بزرگسالان است.
میگرن
اگر از افرادی باشید که به میگرن مبتلا هستند، با دردی که به واسطه حساسیت شدید به به نور و صدا می‌تواند موجب بیماری حرکت، مشکلات بینایی و اختلال در تعادل شود، آشنا هستید. سرگیجه معمولاً زمانی رخ می‌دهد که سیستم اطلاعات دیداری بدن در پردازش درست محرک‌های بیرونی از طریق مغز که برای حفظ تعادل درست نیاز است، ناتوان عمل می‌کند.
نتایج پژوهشی که در نشریه Journal of Vestibular Research منتشر شد، نشان داد که سرگیجه مرتبط با میگرن موجب اسپاسم، شل شدن رگ‌های خونی، و تغییر در جریان خون به سمت مغز می‌شود. سرگیجه مرتبط با میگرن به بخش‌های مسئول تعادل در مغز حمله می‌کند که بی ثباتی را به همراه دارد.
پا درد و بیماری‌های پا
یکی از دلایل آشکار مشکلات تعادل می‌تواند یک سری از بیماری‌ها و شرایط مرتبط با پاها باشد. مشکلات پا از پینه و میخچه تا انحراف انگشت شست پا و پا درد می‌توانند تأثیر منفی بر تعادل انسان داشته باشند.
شایع‌ترین مشکل گوش داخلی که بر تعادل تأثیرگذار است، سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم (BPPV) نام دارد و زمانی رخ می‌دهد که بلورهای کلسیم در گوش داخلی که به کنترل تعادل کمک می‌کنند از موقعیت عادی خود خارج شده و به هر قسمت دیگر گوش داخلی می‌روند
فشارخون پایین
افت فشار خون ارتواستاتیک زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به مغز کاهش یافته و این می‌تواند موجب افت فشار خون شود. این شرایط فشار خون در شریان‌ها را کاهش داده و مغز از دریافت خون سرشار از اکسیژن محروم می‌شود. نتیجه این شرایط سبکی سر، آگاهی فضایی مختل شده، سرگیجه و حتی غش، در صورت نشستن یا برخاستن خیلی سریع، است. به طور معمول، افرادی که دارای فشار خون کمتر از ۹۰ روی ۶۰ هستند، به عنوان افراد دارای فشار خون پایین در نظر گرفته می‌شود.
بیماری ام‌اس
مولتیپل اسکلروزیس یک بیماری خودایمنی است که کل سیستم عصبی، از جمله مغز و نخاع را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری به میلین، پوشش محافظ اعصاب، حمله کرده و موجب التهاب و اغلب آسیب‌دیدگی میلین می‌شود. میلین مسئولیت انتقال تکانه‌ها از طریق الیاف عصبی را بر عهده دارد و هرگونه آسیب‌دیدگی آن می‌تواند اثر بزرگی را موجب شود. به طور خاص، هرگونه آسیب دیدگی مخچه، یکی از بخش‌های مهم مغز، می‌تواند بر تعادل فرد اثرگذار بوده و به بی ثباتی یا ناتوانی در کنترل اندام‌ها منجر شود. یکی از نخستین نشانه‌های بیماری ام‌اس از دست دادن تعادل یا بی‌حسی در یک سمت از بدن است.
در حال حاضر، درمانی برای بیماری ام‌اس وجود ندارد، اما آگاهی درباره آن نسبت به گذشته بیشتر شده است زیرا افراد بسیاری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. پیشرفت‌های پزشکی نیز ما را هرچه بیشتر به یافتن راه‌حلی برای این شرایط نزدیک کرده است. تشخیص زودهنگام بیماری ام‌اس بهترین گزینه برای مدیریت علائم آن محسوب می‌شود.
برخی داروها
در شرایطی که بیشتر داروها برای کمک به بهبود ما تجویز می‌شوند، اما بسیاری از آن‌ها می‌توانند دارای عوارض جانبی باشند که اثری منفی بر تعادل بدن می‌گذارند. به عنوان مثال، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا به برخی از داروهای آرام‌بخش، ضدافسردگی، آنتی‌هیستامین‌ها و فشار خون اشاره داشته است که با مشکلات بینایی، خواب آلودگی، سرگیجه، و آسیب دیدگی گوش داخلی (مرکز تعادل ما) مرتبط هستند.
بیماری‌های چشم
پیش‌تر اشاره شد که برخی شرایط می‌توانند در بینایی ما مشکل ایجاد کرده و به بروز مشکلات تعادلی منجر شوند (به عنوان مثال، دیابت). با این وجود، در صورت مختل شدن بینایی، چشم‌ها خود می‌توانند دروازه‌ای برای سرگیجه و فقدان تعادل باشند. در صورت بروز مشکل در بینایی یا حتی تمرکز ممکن است به راحتی تعادل خود را از دست بدهید. گاهی اوقات راه‌حل به سادگی استفاده از عینکی جدید است، اما در موارد دیگر ممکن است مسئله‌ای جدی‌تر، مانند بیماری چشم دلیل اصلی بروز مشکل باشد. آزمایش سالانه چشم‌ها برای تشخیص و پیشگیری از مسئله‌ساز شدن بیماری‌هایی مانند آب سیاه و آب مروارید توصیه شده است. در بیشتر موارد، تشخیص زودهنگام به درمان موفقیت آمیز منتج می‌شود.
آسیب عصبی
نوروپاتی محیطی یک آسیب عصبی است که در بیماران مبتلا به دیابت رایج بوده، اما می‌تواند به واسطه عفونت، اعتیاد به الکل، یا صدمات دیگر که موجب آسیب عصبی می‌شوند نیز شکل بگیرد. زمانی که اعصاب کنترل‌کننده حرکت یا ماهیچه‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرند، این شرایط می‌تواند به از دست رفتن هماهنگی یا تعادل منجر شود.
از دیگر نشانه‌های نوروپاتی محیطی می‌توان به درد تیز، سرگیجه، ضعف ماهیچه‌ای، مشکلات معده، بی‌حسی در دست‌ها و پاها، تعریق بیش از حد، و حساسیت به لمس اشاره کرد. در شرایطی که آسیب عصبی تقریباً همواره برگشت‌ناپذیر است، تشخیص زودهنگام می‌تواند به درمان علائم کمک کند.
بیشتر بخوانید
۱۱ راه غلبه بر سرگیجه
چه عواملی باعث سرگیجه می‌شوند؟
چگونه از سرگیجه خلاص شویم؟
بیماری پارکینسون
مسائلی که در سیستم ایمنی بدن ایجاد می‌شوند می‌توانند دلیل اصلی بسیاری از مشکلات تعادلی و وضع اندامی انسان باشند. به عنوان مثال، بیماری پارکینسون، بیماری ام‌اس، سکته مغزی، یا اختلالات مرتبط با آتاکسی (آتروفی سلول‌های مخچه مغز) اغلب با ناتوانی در کنترل ماهیچه در پاها و دست‌ها همراه هستند که به از دست رفتن تعادل، دشواری در راه رفتن، و کاهش هماهنگی منجر می‌شود.
بیماری پارکینسون اثر چشمگیری بر تعادل و هماهنگی انسان دارد زیرا ناحیه از مغز که وظیفه تولید دوپامین را بر عهده دارد، تحت تأثیر قرار می‌دهد. این ماده امکان انجام حرکات روان و هماهنگی حرکات ماهیچه‌ای را فراهم می‌کند. افراد مبتلا به بیماری پارکینسون مرگ تدریجی سلول‌های این بخش از مغز را تجربه کرده و این شرایط به کاهش سطوح دوپامین منجر می‌شود. افت ۶۰ تا ۸۰ درصدی تولید دوپامین با آغاز علائم بیماری پارکینسون همراه است.
تومور مغزی
مغز یکی از مهم‌ترین اندام‌ها در زمینه عملکرد بدن محسوب می‌شود زیرا با سیستم عصبی مرکزی ما پیوند خورده است. بخش‌هایی مشخص از مغز مسئول حرکت و هماهنگی هستند، از این رو، اگر یک تومور در این بخش‌ها تشکیل شود می‌تواند بر تعادل و سرگیجه اثرگذار باشد.
سندرم رمزی هانت
علائم سندرم رمزی هانت (هرپس زوستر اتیکوس) شبیه به زونا بوده و شامل راش‌های پوستی، ضعف، افت شنوایی، و گوش درد می‌شود. این شرایط می‌تواند بر اعصاب صورت، شنوایی و دهلیزی در نزدیکی یکی از گوش‌های شما اثرگذار باشد. سندرم رمزی هانت می‌تواند اثر چشمگیری بر تعادل انسان داشته و موجب سرگیجه یا وزوز گوش شود.
