بهترین مواد غذایی برای مصدومان سوختگی
یکی از مشکلات و نگرانی‌هایی که بعضی از خانواده‌ها در روزهای پایانی سال با آن مواجه هستند، خطرات ناشی از آتش‌بازی در شب چهارشنبه‌سوری است. گاهی بعضی از افراد به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم دچار سوختگی ناشی از همین آتش‌بازی‌ها می‌شوند. هرچه که سطح و درجه سوختگی بیشتر باشد، بیمار هم به مدت‌زمان بیشتری برای بستری در بیمارستان نیاز دارد و طول روند درمانی او هم طولانی‌تر خواهد شد. یکی از عواملی که می‌تواند در تسریع روند بهبود درمان بیماران مبتلا به سوختگی بسیار موثر باشد، تغذیه مناسب است؛ یعنی اگر ما بتوانیم تغذیه بیمار مبتلا به سوختگی را کنترل کنیم، می‌توانیم روند بهبود زخم‌های او را سرعت ببخشیم و هزینه‌های درمان بیمار را کاهش دهیم. از این‌رو، در ادامه گفت‌وگویی با دکتر حسین ایمانی، متخصص تغذیه و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، انجام داده‌ایم تا بدانیم که بهترین برنامه غذایی برای یک بیمار مبتلا به سوختگی چیست.
اولین و مهم‌ترین نکته تغذیه‌ای که باید درباره بیماران سوختگی در نظر داشت، چیست؟
وقتی که ما با بیمار سوختگی مواجه می‌شویم، ابتدا سطح آلبومین که پروتئین اصلی خون است را اندازه‌گیری می‌کنیم. اگر میزان آلبومین خون بیمار پایین باشد، حتما باید از منابع غنی از پروتئین برای او استفاده کرد. بهتر است بدانید که بیماران سوختگی بسته به سطح و درجه سوختگی خود، مقدار زیادی از آب و بافت پروتئینی (در قسمت سوختگی) بدن خود را از دست می‌دهند. از این‌رو، بسیار مهم است که ما برای بهبود شرایط بیمار، سطح پروتئین بدن او را در حد مناسبی نگه داریم.
یعنی باید بیمار سوختگی هر روز غذاهای پروتئینی بخورد؟
بسته به شرایط بیمار و این‌که آیا می‌تواند تغذیه دهانی داشته باشد یا نه، ما تجویزهایی برای او انجام می‌دهیم. اگر بیمار بتواند غذاهای جامد بجود، اولین و بهترین گزینه از نظر وجود پروتئین باکیفیت برای او، پروتئین وِی است که به وفور در آب پنیر یافت می‌شود. سفیده تخم‌مرغ، گوشت قرمز، مرغ و ماهی، گزینه‌های پیشنهادی بعدی برای بیماران مبتلا به سوختگی هستند. پس از آن‌ها، پروتئین سویا در درجه بعدی قرار می‌گیرد که البته باید این را در نظر داشت که همیشه ارزش پروتئین حیوانی از پروتئین گیاهی بیشتر است.
اگر بیماری توانایی جویدن نداشته باشد، چطور می‌توانیم پروتئین را به بدن او برسانیم؟
گاهی بعضی از بیماران که دچار درجات بالایی از سوختگی هستند یا سوختگی در ناحیه سر و صورت آن‌ها رخ داده است، قادر به جویدن یا بلعیدن غذا نیستند. معمولا برای این بیماران از تغذیه با کمک لوله یا تغذیه وریدی استفاده می‌کنند. این بیماران باید محلول‌های پروتئینی و چربی را از طریق لوله یا سرم دریافت کنند.
کمی هم درباره پیشگیری از کم‌آب شدن بدن بیماران سوختگی می‌گویید؟
یکی از نکات مهم دیگر درباره بیماران سوختگی که معمولا درجه حرارت بدن‌شان هم بالا می‌رود، خطر کم‌آب شدن بدن آن‌ها است. از این‌رو، خانواده بیمار باید حواس‌شان باشد که ابتدا از طریق دهان، مایعات فراوانی به این بیماران برسانند و اگر بیمار قادر به نوشیدن مایعات هم نبود، استفاده از سرم را به صورت روزانه برای او فراموش نکنند.
آیا در بین غذاهای مختلف، مواد غذایی خاصی وجود دارند که بتوانند به بهبود زخم‌های ناشی از سوختگی کمک کنند؟
از مهم‌ترین نکاتی که اهمیت زیادی برای بیماران سوختگی یا خانواده آن‌ها دارد، این است که چطور می‌توانند روند بهبود زخم را سرعت بخشند. ما در این مورد مصرف ماده معدنی زینک یا همان روی که تاثیر به‌سزایی در ترمیم زخم دارد را توصیه می‌کنیم. از مهم‌ترین منابع روی می‌توان به انواع مغزهای خام مانند پسته، گردو، بادام و فندق یا به ترتیب گوشت‌هایی مانند گوشت قرمز، مرغ و ماهی اشاره کرد. اولویت ما استفاده از غذای کامل از طریق تغذیه دهانی است، اما اگر بیمار قادر به تغذیه دهانی نباشد، مکمل‌های زینک باید با دوز مشخصی توسط متخصص تغذیه برای آن‌ها تجویز شود.
در میان ویتامین‌ها چطور؟ آیا ویتامین خاصی به بهبود سریع‌تر زخم‌ها کمک می‌کند؟
بله؛ خوش‌بختانه ویتامین C که منابع غذایی نسبتا فراوانی دارد، اگر در کنار زینک مصرف شود، می‌تواند تاثیر چشمگیری در بهبود روند درمان زخم‌های ناشی از سوختگی داشته باشد. ویتامین C به وفور در پرتقال، نارنگی، گریپ‌فروت، فلفل دلمه‌ای، گوجه‌فرنگی و بعضی از سبزیجات نشاسته‌ای مانند سیب‌زمینی پیدا می شود. البته به خاطر داشته باشید که هرچه میوه‌ها و سبزی‌های شما تازه‌تر باشند، ویتامین C بیشتری دارند. از این‌رو، بهتر است برای تهیه غذای بیماران سوختگی، از میوه‌ها و سبزی‌های بسیار تازه که در لحظه برای درست کردن غذا آن‌ها را برش می‌زنید، استفاده کنید.
در بعضی از منابع، از ویتامین A به‌عنوان بهبوددهنده زخم یاد شده است. آیا این ویتامین، تاثیری بر بهبود زخم‌های سوختگی هم دارد؟
خوش‌بختانه،بله. ویتامین A به‌عنوان یک ویتامین محلول در چربی، نقش موثری در بهبود انواع زخم، ازجمله زخم‌های سوختگی دارد. منابع حیوانی مختلفی مانند جگر می‌توانند به‌عنوان منبع غنی از ویتامین A مطرح شوند. خوش‌بختانه جگر علاوه بر داشتن ویتامین A، حاوی پروتئین و روی فراوان است و می‌تواند گزینه بسیار خوبی برای بیماران سوختگی باشد. اگر این بیماران قدرت جویدن جگر را نداشته باشند، شما می‌توانید آن را پس از پختن برای بیمار خود به‌صورت پوره دربیاورید. سبزیجات زرد و نارنجی مانند کدو حلوایی، انبه و هویج هم حاوی سطح بالایی از بتاکاروتن به‌عنوان پیش‌ساز ویتامین A در بدن هستند.
در یک کلام اگر بخواهید یک غذای مفید برای بیماران سوختگی مطرح کنید، چه پیشنهادی دارید؟
اطرافیان بیماران مبتلا به سوختگی باید بدانند که هر روز باید تمام این ریزمغذی‌ها و درشت‌مغذی‌هایی که به آن‌ها اشاره کردیم را در برنامه غذایی بیمار خود جای دهند و این‌طور گمان نکنند که یک روز ویتامین A به بیمار خود بدهند و روز دیگر پروتئین! با این حساب، می‌توان گفت که سوپ‌ها به‌عنوان یک غذای نرم که هر روز حاوی یک نوع سبزی مانند هویج، کدو حلوایی، گوجه‌فرنگی، آب مرکبات، سبزی‌های برگ سبز یا فلفل دلمه‌ای در کنار یک نوع پروتئین مانند گوشت قرمز، مرغ یا بوقلمون و مقداری مغزهای پودرشده مانند مغز گردو یا مغز بادام باشند، می‌توانند گزینه خوبی برای بیمار آنان محسوب شوند. بیمارانی که قادر به جویدن غذا نیستند، می‌توانند غذای خود را به‌صورت پوره‌شده و مایع صاف و نرم دریافت کنند تا شرایط جویدن و بلعیدن آن‌ها به مرور زمان فراهم شود.
منبع: سلامتیسم
