بزرگترین تلسکوپ دنیا در ایالت هاوایی آمریکا ساخته خواهد شد
بزرگترین تلسکوپ دنیا که با نام “TMT” هم شناخته می‌شود، به زودی در ایالت هاوایی (Hawaii) آمریکا ساخته خواهد شد؛ با ما در بررسی بخشی از این پروژه همراه باشید.
در طول یک سال گذشته محل قرارگیری بزرگترین تلسکوپ جهان که برخی آن را با اسم «تلسکوپ سی متری» (Thirty Meter Telescope) می‌شناسند، موضوع بحث و جدل فراوانی بوده است، اما در این هفته با حکم کمیته‌ی زمین و منابع طبیعی هاوایی، اجازه احداث این پروژه بزرگ در نزدیک آتشفشان خاموش مونا کیا (Mauna Kea) مجمع‌الجزایر هاوایی صادر شد. از طرف دیگر، فعالان بومی ایالت که مونا کیا را مکانی مقدس قلمداد می‌کنند، همچنان به مخالفت خود با ساخت TMT در مکان تعیین‌شده ادامه خواهند داد.
درگیری‌های ایدئولوژیکی در مورد محل قرارگیری بزرگترین تلسکوپ دنیا که با رزولوشنی ده برابر تلسکوپ فضایی هابل (Hubble Space Telescope)، به عنوان نسل بعدی تجهیزات ستاره شناسی مورداستفاده دانشمندان قرار خواهد گرفت، از چند سال پیش آغاز شد. دلیل انتخاب مونا کیا هم ارتفاع این منطقه است که نمای منحصر به فردی را برای رصد کیهان در نیمکره شمالی، در اختیار ستاره شناسان قرار می‌دهد؛ همچنین، بسیاری از اهالی هاوایی از احداث این پروژه در ایالت خود استقبال کرده‌اند و قرارگیری تلسکوپ TMT را زمینه‌ساز پیشرفت علمی و اقتصادی هاوایی می‌دانند.
اما کوه این منطقه که جایگاه سیزده رصدخانه دیگر است، برای بومیان هاوایی از اهمیتی مذهبی و فرهنگی برخوردار بوده و به اعتقاد مخالفان، احداث بزرگترین تلسکوپ دنیا با ارتفاع تقریبی ۵۵ متر، نوعی بی‌حرمتی به سرزمین‌های مقدس آن‌هاست.
اوج اختلافات به بهار دو سال گذشته و زمانی که مخالفان سد راه گروه ساخت و ساز TMT که برای پی‌ریزی محل احداث این تلسکوپ عازم کوه مونا کیا بودند، بازمی‌گردد؛ کشمکش‌ها بین حمایت‌کنندگان و گروه دیگر ادامه داشت و اعضای تیم پروژه بزرگترین تلسکوپ دنیا هم از آنجایی که به پیروزی خود در احداث رصدخانه در این بخش از هاوایی شک داشتند، مکانی در جزایر قناری اسپانیا را به عنوان گزینه دوم در نظر گرفته بودند. سرانجام با ارسال نامه‌ای از طرف یکی از قاضی‌های سابق ایالت به نام ریکی می آمانو (Riki May Amano) به کمیته زمین و منابع طبیعی هاوایی، اعضای کمیته با رای ۵ به ۲ حکم به ادامه ساخت تلسکوپ TMT دادند.
حکم جدید جزئیات دقیقی را در مورد منابع مورد نیاز برای عملی کردن این پروژه مشخص می‌کند و در همین رابطه، یک از اعضای کمیته زمین و منابع طبیعی ایالت از تصمیم ساخت بزرگترین تلسکوپ جهان بر روی منطقه مشخص‌شده به عنوان یک از سخت‌ترین تصمیمات در تاریخ این کمیته یاد می‌کند. از طرف دیگر، مسئولین پروژه تلسکوپ TMT نسبت به حکم صادرشده ابراز امیدواری کرده و متقابلا به بومیان منطقه ادای احترام کرده‌اند.
نیک سانتزف (Nick Suntzeff) یکی از ستاره شناسان دانشگاه A&M ایالت تگزاس آمریکا می‌گوید که مونا کیا بهترین مکان برای احداث رصدخانه در نیمکره شمالی بوده و قرار دادن بزرگترین تلسکوپ جهان در مکان دیگری چون جزایر اسپانیا، پتانسیل تجهیزات توسعه‌یافته را به میزان زیادی، کاهش می‌دهد. بر طبق صحبت‌های سانتزف، ساخت این رصدخانه و تصمیم اخذشده باعث ناامیدی شدید مردمان بومی هاوایی خواهد شد؛ البته مخالفان ساکن منطقه تا زمانی که میراث گذشتگان و فرهنگ هاوایی را در خطر نابودی ببیند، از اعتراض در مقابل چنین اقداماتی دست‌بردار نخواهند بود.
هنوز مشخص نیست که مخالفان ساخت تلسکوپ TMT چگونه با حکم صادرشده مقابله خواهند کرد و از طرف دیگر، اطلاعاتی در مورد برنامه زمانی مدنظر ستاره شناسان درگیر این پروژه منتشر نشده است.
جالب است بدانید که رصدخانه‌های کوه مونا کیا بخش بزرگی از موتور اقتصادی هاوایی را تشکیل می‌دهند و در سال ۱۳۹۱ گزارش شد که درآمدها و مالیات‌های اخذشده از این قسمت ایالت در حدود ۶۰ میلیون دلار بوده است. با ساخت بزرگترین تلسکوپ دنیا که به عنوان یکی از برجسته‌ترین رصدخانه‌های دهه میلادی پیش رو در نظر گرفته می‌شود، انتظار می‌رود که به واسطه جذب ستاره شناسان بزرگ جهان به دانشگاه هاوایی و سرازیر شدن مشتاقان اکتشاف دنیای خارج از جو زمین به این بخش از آمریکا، وضعیت اقتصادی و شغلی ساکنین ایالت بهبود یابد؛ در حالی که هنوز تلسکوپ TMT ساخته نشده است، مبلغی در حدود ۳.۵ میلیون دلار از طرف تیم مسئول رصدخانه به صندوق‌های حمایتی از تحصیلات در این مجمع‌الجزایر، اهدا شده است.
