با فهرست میراث جهانی یونسکو در ایران آشنا شوید
تاریخ و تمدن ایران در جهان بی‌مثال است و ظرفیت‌های گردشگری خیره‌کننده در گوشه و کنار این کشور پهناور مصداق این ادعاست
غنای فرهنگی و تاریخی ایران چیزی نیست که بتوان بی‌اعتنا از کنار آن رد شد. از شمال تا جنوب این کشور مملو از آثار دیدنی و جاذبه‌های باستانی و فرهنگی و طبیعی است که چشم از دیدنشان سیر نمی‌شود.
ایران هزاران سال قدمت دارد و همین امر باعث شده تا جاذبه‌های گردشگری بی‌نظیری هم داشته باشد که بعضی از آنها در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند و سالانه گردشگران بسیاری را از سراسر جهان به سمت کشور عزیزمان جذب می‌کند.
میراث جهانی یونسکو در ایران شامل ۲۳ مکان است که به‌طور رسمی در این سازمان به ثبت رسیده‌اند. این فهرست شامل ۲۲ میراث فرهنگی و یک اثر طبیعی است.
میراث جهانی یونسکو نام عهدنامه‌ای بین‌المللی است که در تاریخ ۱۶ نوامبر ۱۹۷۲ میلادی به تصویب کنفرانس عمومی یونسکو رسید. موضوع آن حفظ آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بشر است که اهمیت جهانی دارند و متعلق به تمام انسان‌های زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص، می‌باشند. بر پایه این کنوانسیون کشورهای عضو یونسکو، می‌توانند آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی کشور خود را نامزد ثبت به عنوان میراث جهانی کنند. حفاظت از این آثار پس از ثبت در عین باقی ماندن در حیطه حاکمیت کشور مربوطه، به عهده تمام کشورهای عضو خواهد بود.
مکان‌های میراث جهانی ثبت‌شده در سازمان یونسکو، مکان‌هایی مانند جنگل، کوه، آبگیر، صحرا، بقعه، ساختمان، مجموعه یا شهر هستند.
ایران سه سال پس از تصویب کنفرانس عمومی یونسکو در تاریخ چهارشنبه ،۲۶ فوریه سال ۱۹۷۵ به کنوانسیون میراث جهانی یونسکو پیوست.
در سال ۱۹۷۹ چغازنبیل با معیارهای (iii, iv)، تخت جمشید با معیارهای (i, iii, vi) و میدان نقش جهان با معیارهای (i, v، vi) نخستین مکان‌هایی بودند که در ایران به فهرست میراث جهانی یونسکو اضافه شدند.
در این مطلب سه قسمتی، روزیاتو به طور خلاصه نگاهی دارد به ۲۳ میراث جهانی یونسکو در ایران. از شما دعوت می‌کنیم برای آشنایی با این آثار تا انتهای مطلب همراهمان باشید.
۱- چغازنبیل
- نام: چغازنبیل
- مکان: استان خوزستان
- تاریخ ثبت: ۱۹۷۹
- تاریخ ثبت ملی: ۱ دی ۱۳۴۸
- شماره ثبت: ۱۱۳
- معیارهای ثبت اثر در یونسکو:
۱- «نمونه ای برجسته از نوعی بنا یا مجموعه معماری یا فن آوری یا منظره که نمایانگر مرحله یا مراحلی در سرگذشت انسان باشد»
۲-«نمونه ای برجسته از یک سکونتگاه سنتی بشری یا استفاده از زمین، که معرف یک یا چند فرهنگ است، باشد. به ویژه مواقعی که تحت تأثیر تغییرات برگشت‌ناپذیر شده‌است»
چغازنبیل
- توضیحات: چغازنبیل نیایشگاهی باستانی‌است که در زمان عیلامی‌ها و در حدود ۱۲۵۰ پیش از میلاد ساخته شده‌است. چغازنبیل بخش به‌جامانده از شهر دوراونتش است.
چغازنبیل در جنوب غربی ایران، در استان خوزستان و در شهرستان شوش واقع شده‌است. این سازه در ۴۰ کیلومتری جنوب شرقی شوش (شهر باستانی) و ۳۵ کیلومتری غرب شهر باستانی شوشتر واقع است، اما به دلیل واقع شدن در غرب رودخانه دز، مرز این دو شهرستان، در تقسیمات کشوری جزء شهرستان شوش محسوب می‌گردد.
ارتفاع اولیه آن ۵۲ متر و ۵ طبقه بوده‌است. امروزه ارتفاع آن ۲۵ متر و تنها ۲ طبقه و نیم از آن باقی مانده‌است. زیر بنای چغازنبیل یک مربع ۱۰۵/۲۰ × ۱۰۵/۲۰ متر است، یعنی دو برابر یک زمین فوتبال
- نشانی: خوزستان – شوش ۴۰ کیلومتری جنوب شرقی شوش و ۳۵ کیلومتری غرب شهر باستانی شوشتر
- زمان بازدید: ۸ الی ۱۷
- تعطیلی هفته: ندارد.
- تعطیلات سالانه: ۹ و۱۰ محرم، ۲۸ صفر، ۲۱ رمضان، ۲۵ شوال، ۱۴ خرداد
- بلیط ورودی: ۳۰۰۰۰
- بلیط اتباع خارجی: ۲۰۰۰۰۰
۲- تخت جمشید
- نام: تخت جمشید
- مکان: استان فارس
- تاریخ ثبت: ۱۹۷۹
- تاریخ ثبت ملی: ۲۴ شهریور ۱۳۱۰
- شماره ثبت: ۱۱۴
- توضیحات: تخت جمشید یا پارسه که در شهرستان مرودشت در شمال استان فارس واقع است، نام یکی از شهرهای باستانی ایران است. در این شهر باستانی، مجموعه کاخ‌هایی به نام تخت جمشید وجود دارد که در دوران زمامداری داریوش بزرگ، خشایارشا و اردشیر اول بنا شده‌است.
در فاصلهٔ ۶ و نیم کیلومتری از تخت جمشید نقش رستم قرار دارد. در نقش رستم آرامگاه‌های شاهنشاهانی مانند داریوش بزرگ، خشایارشا، اردشیر یکم و داریوش دوم واقع است.
- مجموعه کاخهای تخت جمشید، در سال ۳۳۰ پیش از میلاد به دست اسکندر مقدونی به آتش کشیده شد و تمام بناهای آن به صورت ویرانه درآمد.
تخت جمشید در نزد ایرانیان دارای جایگاه والایی است به‌گونه‌ای که ایرانیان این نگاره‌ها را در کاربردهای گوناگون به کار می‌گیرند. برای نمونه نشان هواپیمایی ملی ایران (هما – ایران ایر) سر یک پرنده هما است، همچنین نشان بانک پارسیان از نگاره‌های تخت جمشید الهام گرفته شده‌است. باشگاه پرهوادار پرسپولیس تهران افزون بر نام غربی – یونانی تخت جمشید، دارای نشان پرنده همای پارسه است.
- نشانی: فارس – مرودشت ۵۰ کیلومتری مرکز شهر
- زمان بازدید: ۸ الی ۱۸:۳۰ بهار و تابستان ها – ۸ الی ۱۸ پاییز و زمستان ها
- تعطیلی هفته: ندارد.
- تعطیلات سالانه: ۹ و۱۰ محرم، ۲۸ صفر، ۲۱ رمضان، ۲۵ شوال، ۱۴ خرداد
- بلیط ورودی: ۳۰۰۰۰
- بلیط اتباع خارجی: ۲۰۰۰۰۰
۳- میدان نقش جهان
- نام: میدان نقش جهان
- مکان: استان اصفهان
- تاریخ ثبت: ۱۹۷۹
- شماره ثبت: ۱۱۵
- تاریخ ثبت ملی: ۱۵ دی ۱۳۱۰
- توضیحات: میدان نقش جهان میدان بزرگ مستطیل شکلی در شهر اصفهان ایران است که به‌وسیلهٔ بناهایی از دورهٔ صفوی محصور شده‌است. میدان نقش جهان به شکل امروزین در دوره سلطنت شاه عباس صفوی پایه‌گذاری شده‌است.
بناهای تاریخی موجود در چهار طرف میدان نقش جهان شامل عالی‌قاپو، مسجد شاه (مسجد امام)، مسجد شیخ لطف‌الله و سردر قیصریه است.
میدان نقش جهان، میدانی مستطیل شکل درازای ۵۶۰ متر و پهنای ۱۶۰ متر (طول ۴۴۰ قدم و عرض ۱۶۰ قدم) در مرکز شهر اصفهان است.
پیرامون میدان دویست حجره دو طبقه قرار دارد.
- نشانی: اصفهان، ميدان امام حسين(ع)، خيابان سپاه
- زمان بازدید: آزاد
- تعطیلی هفته: مسجد امام در روزهای جمعه و مسجد شیخ لطف الله هر روز در مواقع نماز ظهر تعطیل است.
- تعطیلات سالانه: تمام بناهای تاریخی میدان نقش جهان در ایام سوگواری تعطیل هستند.
- بلیط ورودی: رایگان
- بلیط اتباع خارجی: رایگان
۴- تخت سلیمان
- نام: تخت سلیمان
- مکان: استان آذربایجان غربی
- تاریخ ثبت: ۲۰۰۳
- شماره ثبت: ۱۰۷۷
- تاریخ ثبت ملی: ۲۹ آذر ۱۳۱۶
- توضیحات: تخت سلیمان نام محوطهٔ تاریخی بزرگی، در نزدیکی تکاب و روستای تخت سلیمان در استان آذربایجان غربی است.
مجموعه بناهای تاریخی در تخت سلیمان در اطراف دریاچه‌ای طبیعی ساخته شده‌است. آثار بناهای دوره‌های اشکانیان و ساسانی و ایلخانان در این محل یافت شده‌است. مهمترین آثار بجا مانده آن آتشکده و تالارهای دوره ساسانی است.
مجموعه بناهای تاریخی در تخت سلیمان در اطراف چشمه رسوبی ساخته شده‌است. آب این چشمه که از عمق بیش از ۱۲۰ متری از درون زمین به سطح می‌آید و به زمین‌های اطراف می‌ریزد دارای املاح زیادی است که آن را برای آشامیدن و کشاورزی نامناسب کرده‌است.
نشانی: آذربایجان غربی، ۴۵ کیلومتری شمال شرقی تکاب٬ روستای نصرت آباد
- زمان بازدید: ۸ الی ۲۰ بهار و تابستان ها – ۸ الی ۱۷:۳۰ پاییز و زمستان ها
- تعطیلی هفته: ندارد.
- تعطیلات سالانه: ۹ و۱۰ محرم، ۲۸ صفر، ۲۱ رمضان، ۲۵ شوال، ۱۴ خرداد
- بلیط ورودی: ۳۰۰۰۰
- بلیط اتباع خارجی: ۲۰۰۰۰۰
با تخت سلیمان تکاب و چمن متحرک چملی آشنا شوید
تخت سلیمان؛ چهارمین اثر جهانی ایران در میراث یونسکو
۵- بم و منظر فرهنگی آن
- نام: بم و فضای فرهنگی آن
- مکان: استان کرمان
- تاریخ ثبت: ۲۰۰۴
- شماره ثبت: ۱۲۰۸
- توضیحات: ارگ بم در گوشه شمال شرقی و چسبیده به شهر بم در استان کرمان و در مجاورت جادهٔ ابریشم قرار دارد و بنا به روایات متعدد، مربوط به دوران اشکانی یا هخامنشی است.
تا اواخر دوره قاجار، ارگ بم همچنان مسکونی بوده‌است. این بنایی مشهور تاریخی در زمین‌لرزه بم، به شدت ۶٫۶ ریشتر که در ساعت ۵:۲۶ بامداد ۵ دی ۱۳۸۲ شهر بم را لرزاند ویران شد.
ارگ تاریخی و شهر بم در صدر مراکز گردشگری استان کرمان و منطقه جنوبشرق کشور قرار گرفته و به قلب تپنده جذب مسافر و پایتخت گردشگری جنوبشرق تبدیل شده‌است.
نشانی: استان کرمان قسمت شرقی شهرستان بم
سفر به «بزرگترین شهر خشتی جهان» در پاریس ایران
۶- پاسارگاد
- نام: پاسارگاد
- مکان: استان فارس
- تاریخ ثبت: ۲۰۰۴
- شماره ثبت: ۱۱۰۶
- تاریخ ثبت ملی: ۲۴ شهریور ۱۳۱۰
- معیارهای ثبت اثر در یونسکو: پاسارگاد اولین پایتخت سلسله‌ای امپراتوری هخامنشی بود که توسط کوروش دوم در قرن ششم قبل از میلاد ساخته شد. کاخهای آن، طرح باغها، هم چنین آرامگاه کوروش نمونه‌های برجسته‌ای از اولین مرحلهٔ تکامل هنر و معماری سلطنتی هخامنشیان هستند، و یک گواهی استثنایی از تمدن ایرانی است
- توضیحات: مجموعه میراث جهانی پاسارگاد مجموعه‌ای از آثار باستانی برجای‌مانده از دوران هخامنشیان است که در شهرستان پاسارگاد در استان فارس واقع شده‌است.
این مجموعه دربرگیرندهٔ سازه‌هایی چون آرامگاه کوروش بزرگ، باغ سلطنتی پاسارگاد، کاخ دروازه، پل، کاخ بارعام، کاخ اختصاصی، دو کوشک، آب‌نماهای باغ شاهی، آرامگاه کمبوجیه، استحکامات دفاعی تل تخت، کاروانسرای مظفری، محوطهٔ مقدس و تنگه بلاغی است.
- نشانی: فارس، پاسارگاد
- زمان بازدید: بهار و تابستان: ۲۰:۰۰-۷:۳۰ ، پاییز و زمستان: ۱۸:۰۰-۸:۰۰
- تعطیلات سالانه: روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی، ۲۱ رمضان شهادت امام علی ، ۲۸ صفر رحلت پیامبر ، ۱۴ خرداد رحلت امام خمینی ، ۲۵ شوال شهادت امام جعفر صادق
- بلیط ورودی: ۳۰۰۰۰ ریال
- بلیط اتباع خارجی: ۲۰۰٫۰۰۰ ریال
۷- گنبد سلطانیه
- نام: گنبد سلطانیه
- مکان: استان زنجان
- تاریخ ثبت: ۲۰۰۵
- شماره ثبت: ۱۱۸۸
- تاریخ ثبت ملی: ۱۵ دی ۱۳۱۰
- توضیحات: گنبد سلطانیه مقبرهٔ محمد خدابنده الجایتو است که در ۱۳۰۲ تا ۱۳۱۲ در شهر سلطانیه (پایتخت ایلخانیان) ساخته شد و از آثار مهم معماری ایرانی و اسلامی به‌شمار می‌رود.
- این بنا از حیث معماری و تزیین و بزرگی در دنیا مشهور است. رنگ گنبد آبی است. بر روی این اضلاع گنبد بلندی قرار گرفته که ارتفاع آن را ۱۲۰ گز نوشته‌اند.
این بنا باشکوه‌ترین ساختمان شیوه آذری و شاید کل معماری ایران است.
گنبد دارای ارتفاع ۴۸٫۵ متر و قطر دهانه ۲۵٫۵ متر است.
- نشانی: زنجان٬ سلطانیه٬ ۳۶ کیومتری شرق زنجان
- زمان بازدید: در ایام نوروز از ساعت۸ الی ۲۰ و در شش ماهه دوم سال از ۸ صبح لغایت ۱۸:۳۰ می‌باشد
- تعطیلات سالانه: فقط تعطیلات مهم سال. عاشورای حسینی – وفات پیامبر (ص)
- بلیط ورودی: ۳۰۰۰۰ ریال
- بلیط اتباع خارجی: ۲۰۰٫۰۰۰ ریال
۸- سنگ‌نوشته بیستون
- نام: سنگ‌نوشته بیستون
- مکان: استان کرمانشاه
- تاریخ ثبت: ۲۰۰۶
- شماره ثبت: ۱۲۲۲
- تاریخ ثبت ملی: ۱۵ دی ۱۳۱۰
- توضیحات: سنگ‌نوشته بیستون بزرگترین سنگ‌نبشتهٔ جهان، نخستین متن شناخته شدهٔ ایرانی و از آثار دودمان هخامنشیان (۵۲۰ پ. م) واقع در شهرستان هرسین در سی کیلومتری شهر کرمانشاه بر دامنه کوه بیستون است.
سنگ‌نبشته بیستون یکی از مهمترین و مشهورترین سندهای تاریخ جهان و مهمترین متن تاریخی در زمان هخامنشیان است که شرح پیروزی داریوش بزرگ را بر گوماته مغ و به بند کشیدن یاغیان را نشان می‌دهد.
- ارتفاع کلی کتیبه ۷ متر و ۸۰ سانتی‌متر و طول آن ۲۲ متر است و در مرکز آن ۵ ستون به خط میخی فارسی باستان دیده می‌شود. هر یک از ۴ ستون اولیه قدری کمتر از ۲ متر عرض و ۴ متر ارتفاع دارد. متن فارسی باستان جمعاً ۵۲۵ سطر دارد.
- نشانی: استان کرمانشاه، شهر کرمانشاه، شهر بيستون، محوطه تاریخی بیستون، سنگ نوشته بیستون
