اهم اقدامات گمرک در سال ۱۳۹۹

به گزارش پایگاه خبری تریتا نیوز به نقل از روابط عمومی بانک قرض‌الحسنه مهر ایران به نقل ازشبکه اخبار اقتصادی و دارایي ايران (شادا) دکتر فرهاد دژپسند در اين نامه از استقرار و توسعه گمرک هوشمند، تسهيل تجارت خارجي و حمايت از توليد و مبارزه با قاچاق كالا و مواد مخدر به عنوان اهم اقدامات گمرك در سال ۱۳۹۹ نام برد.

در نامه وزیر اقتصاد می خوانیم:
همان گونه که استحضار دارند، گمرک جمهوری اسلامی ایران به عنوان مرزبان اقتصادی کشور، مسئوليت اعمال حاکميت دولت در اجراي قوانين مختلف مربوط به تجارت خارجي، كنترل و نظارت در تمامي رويه هاي تجاري به ويژه تسهيل صادرات كالا، واردات مواد اوليه و ماشين آلات خط توليد، انجام اقدامات پيشگيرانه در كنترل قاچاق، جمع آوري و تحليل آمار تجارت خارجي و … را بر عهده دارد. لذا اين سازمان در راستاي مأموريت و تكاليف محوله و در چارچوب اسناد بالادستي همچون سياست هاي كلي نظام، سند چشم انداز و ساير قوانين مرتبط به منظور حمايت از توليدات داخلي و بسترسازي در رفع وابستگي هاي اقتصادي كشور همواره برنامه هاي هدفمندي را با رعايت الزامات ملي و بين المللي راهبري نموده است.
با عنایت به نام گذاری سال جاری توسط مقام معظم رهبری با عنوان “توليد، پشتيباني ها و مانع زدايي ها” و ضرورت و اهميت توجه به حمايت از توليد در راستاي جهش توليد در سال گذشته، سبب گرديد تا تمرکز گمرک به اقدامات حمايتي با استفاده از ظرفيت هاي قانوني موجود معطوف شود تا شرايط را براي توانمندسازي و رقابت پذير شدن واحدهاي توليدي در شرايط کنوني و محدوديت هاي ناشي از تحريم ها و پاندومي کرونا فراهم نمايد. لذا به پيوست ضمن تقديم گزارش اهم اقدامات و دستاوردهاي گمرك جمهوري اسلامي ايران و نيز چالش هاي موجود و راهكارهاي پيشنهادي جهت برون رفت از آن چالش ها، خلاصه و اهم مطالب اين گزارش ذيلا براي استحضار تقديم مي گردد:

الف – اقدامات و دستاوردها
– استقرار و توسعه گمرک هوشمند
• “توسعه سامانه جامع امور گمرکی در کلیه رویه ها” اعم از صادرات، واردات، ترانزیت و… به منظور روان سازي تشريفات ترخيص و افزايش دقت در کنترل محموله هاي ورودي و خروجي به کشور و پيشگيري از جعل و تخلف با حذف اسناد كاغذي و كاهش مراجعه حضوري فعالان اقتصادي براي انجام تشريفات گمركي
• توسعه پنجره واحد تجارت فرامرزی و تبادل اطلاعات با بیش از ۴۵ سازمان همجوار، وزارتخانه و سازمان های عملیاتي در حوزه تجارت خارجي و نيز تبادل اطلاعات با سامانه جامع تجارت در ارتباط با اطلاعات اظهار و ترخيص کالا در سطح پروانه و پته گمرکي، ثبت سفارش، شناسه کالا و سامانه جامع انبارها
• توسعه دروازه مشترک مجازی در جهت ایجاد ارتباطات در سطح منطقه ای و بین المللي با گمرکات کشورهاي روسيه، ترکيه، ارمنستان، اوراسيا و پاكستان و ارسال آزمايشي اطلاعات، استقرار پروژه تير الكترونيك ( e – TIR) بين گمركات ايران و كشور تركيه، همچنين در راستاي توسعه پروژه تير الكترونيك ( e – TIR) و كريدور الكترونيك ( e – Corridor) با كشورهاي هدف از جمله آذربايجان، تركيه و گرجستان، روسيه، هند و پاكستان (راه اندازي فاز دوم اين پروژه با كشور آذربايجان در سال ۱۳۹۸ اجرايي گرديده و راه اندازي فاز سوم تير الكترونيك (با برقراري ارتباط بين رويه هاي صادرات و كارنه تير) با كشورهاي تركيه و آذربايجان به صورت سيستمي در سال ۱۳۹۹ پياده سازي شده است.)
• “توسعه مدیریت ریسک هوشمند” امکان تولید خودکار شاخص هاي ريسک از پروفايل هاي موجود با استفاده از ابزارهاي فناورانه كه با به كار گيري مديريت ريسك هوشمند و پويا و نيز اعتبارسنجي و بررسي ريسك اجتماعي و مالي، اظهارنامه هاي مسير سبز به بيش از ۵۱ درصد افزايش يافته است.
• “مجازی سازی هوشمند نظارت های گمرکی” با اجراي ارزش گذاري هوشمند گمرکي، تعيين هوشمند کانتينر براي ارزيابي و سطح بندي هوشمند کارشناسان مجازي
• “توسعه گمرک موبایل و شبکه هوشمند فعالان اقتصادی” و امکان انجام فرآیندهای گمرکي از جمله اظهار گمركي، رصد حامل هاي مرتبط با اظهارنامه هاي گمركي، احراز هويت متمركز (SSO)، بررسي اعتبار تجاري، اطلاع رساني در خصوص بخشنامه ها، دستورالعمل ها و …
• “به کارگیری کنترل های هوشمند و نامحسوس گمرکی”، از جمله به کارگيري پلمب الكترونيك در گمركات اجرايي، طراحي و توليد و به كار گيري آزمايشي پرنده هاي بدون سرنشين به منظور پايش و رصد محموله ها، استفاده از تجهيزات كنترلي پيشرفته و فناوري هاي نوين از جمله ۱۸ دستگاه ايكس ري كاميوني؛ ۶۸ دستگاه ايكس ري چمداني، ۳۵ دستگاه ايكس ري پالتي، ۵ دستگاه ايكس ري خودرويي
• کسب افتخارات و عناوین متعدد داخلی و بین المللی گمرک از جمله انتخاب گمرک ايران به عنوان نمونه برتر جهاني (Best Practice) توسط سازمان جهاني گمرک (WCO) در زمينه راه اندازي سيستم جامع يكپارچه ترخيص گمركي و دستيابي به پنجره واحد و حذف اسناد فيزيكي و مراجعات حضوري با راه اندازي كارشناسي متمركز
* تسهیل تجارت خارجی و حمایت از تولید
• استفاده از ظرفیت قانونی اختیارات ریيس کل گمرک در جهت صدور حکم خروج براي اقلام اساسي، مواد اوليه و ماشين آلات خط توليد مورد نياز (وفق ماده ۴۲ قانون امور گمرکي(
•ترخیص درصدی کالا در راستای مصوبات شورای عالي امنيت ملي و تصميمات اخير کارگروه تنظيم بازار (صدور مجوز ترخيص تا سقف ۹۰ درصد کالاهاي مربوطه پيش از اخذ کد رهگيري بانك) با توجه به ضرورت و فوريت نياز واحدهاي توليدي به مواد اوليه و ماشين آلات خط توليد
• صدور مجوز حمل یکسره کالاهای اساسی و ضروری و نيز ارايه خدمات «حمل يکسره» و «ارزيابي در محل» به واحدهاي توليدي در انجام تشريفات گمرکي محموله هاي صادراتي مربوطه
• قرار گرفتن اظهارنامه های اقلام اساسی در مسیر سبز و انجام تشریفات گمرکي در حداقل زمان ممکن
• پذیرش نمونه برداری اقلام اساسی مشمول اخذ و ارایه مجوزهاي قانوني همزمان با تخليه کالاها در راستاي تسهيل و تسريع در انجام تشريفات گمرکي
• تفویض اختیار صدور و تمدید مجوزهای ورود موقت براي پردازش و پروانه هاي صادرات موقت کالاها
• پذیرش ضمانتنامه بانکی معتبر برای حقوق ورودی و ماليات بر ارزش افزوده و نيز عوارض صادراتي
• استرداد حقوق ورودی مواد اولیه و تجهیزات وارداتی واحدهاي توليدي
• بهبود ۴۵ پله ای رتبه ایران در گزارش بانک جهانی در سال ۲۰۱۹ در زیر شاخص تجارت فرامرزي و حفظ اين رتبه در گزارش بانک جهاني در سال ۲۰۲۰
• بهبود ۳۹ پله ای رتبه گمرک در شاخص عملکردی لجستیک مطابق گزارش بانک جهانی در سال ۲۰۱۸ ميلادي

* مبارزه با قاچاق کالا و مواد مخدر
• “تأمین و به کارگیری تجهیزات پيشرفته ايکس ري با استفاده از ظرفيت بخش خصوصي” (با توجه به محدوديت اعتبارات دولتي که در همين راستا سرمايه گذاري براي تجهيز ۳۰ گمرک در اولويت قرار گرفته كه در فاز اول تنظيم قرارداد نصب و راه اندازي ۱۱ دستگاه ايكس ري صورت پذيرفته است.
• استفاده از پلمب الکترونیکی در محموله های ترانزیتي و به کارگيري تکنولوژي RFID براي كنترل پته هاي عبور محموله ها
• اعمال کنترل های پسینی از جمله بازبیني اظهارنامه ها و انجام حسابرسي پس از ترخيص (PCA)
• افزایش ۲۵ درصدی ارزش پرونده های کشفیات کالاهاي قاچاق (کاشف گمرک) در سال ۱۳۹۹ نسبت به سال قبل ( ۲۷۶۹ پرونده و به ارزش ۳۸۲۹۵ ميليارد ريال) و نيز افزايش مستمر اين ارقام از سال ۱۳۹۳ تا سال ۱۳۹۹

• کسب رتبه نخست گمرک ایران در مبارزه با مواد مخدر، روان گردان ها و انواع پیش سازهای مواد مخدر بر اساس گزارش دفتر اطلاعات منطقه ای سازمان جهاني گمرک (RILO) و رشد ۱۷۳ درصدي کشفيات انواع مواد مخدر توسط گمرك ايران تا شهريور ماه ۱۳۹۸ در مقايسه با مدت مشابه آن سال ۱۳۹۷
• تقدیر سازمان ملل از گمرک ایران در پی کشف محموله های گاز مخرب لايه ازون در سال ۱۳۹۹

ب – آسیب ها و چالش ها
• تعدد قوانین و مقررات مرتبط با حوزه امور گمرکی و عدم ثبات و متغیر بودن قوانین و مقررات ناظر بر تجارت خارجي (واردات، صادرات، ترانزيت) که علاوه بر ورود سازمان هاي اجرايي متعدد موجب برداشت و تفاسير متفاوت و بعضا تشکيل پرونده هاي حقوقي و کيفري براي اشخاص و مجريان شده است. وجود بيش از ۴۵ عنوان قانوني و ۱۵ كنوانسيون بين المللي مرتبط به حوزه گمرك و بازرگاني خارجي و ترانزيت و موارد مرتبط كه اين تعدد و تنوع قوانين بر توليد و ثبات سرمايه گذاري تأثير منفي گذاشته است.
• وجود مراجع متعدد مجوز دهنده در موضوعی واحد، به عنوان نمونه لزوم اخذ مجوز از سازمانهای استاندارد، قرنطینه، دانشگاه علوم پزشکی و… براي محموله هاي ذرت که موجب تطويل انجام تشريفات گمرکي مي گردد.
• عدم اجرای صحیح مدیریت واحد مرزي، علي رغم تأکيد در ماده ۱۲ قانون امور گمرکي، بند (ح) ماده ۳۸ قانون رفع موانع توليد و مصوبات متعدد دولت، کنوانسيون هاي متعدد بين المللي از جمله کنوانسيون بين المللي كنترل هاي مرزي كالا كه صراحتا به نقش محوري و هماهنگ گمرك در مرزها تأكيد دارد اين مهم عملياتي نشده است و نه تنها شاهد قصور دستگاه هاي مرتبط در انجام وظايف قانوني خود در تجهيز زيرساخت هاي لازم بلكه دخالت آن دستگاهها و مراجع در مبادلات و مديريت مرزها مي باشيم.
• اطاله رسیدگی در فرآیندها و صدور مجوزهای مربوط به تجارت خارجي ؛ تأخير در اعلام نظر مراجع مسئول در انجام تشريفات قانوني از جمله تأخير چند ماهه و يا بعضا چند ساله کارگروه تعيين ماهيت که موجب اطاله رسيدگي به پرونده هاي متشکله در مراجع رسيدگي کننده شده و عدم تعيين تكليف اين پرونده ها، مشكلاتي را براي صادركنندگان فراهم نموده است.
• محدودیت ها و معطلی صاحبان کالاهای مرتبط با تولید در صف تخصيص و تأمين ارز بانکي
• افزایش و تعدد گمرکات به دلایل ایجاد ۱۹ بازارچه مرزی جديد طي ۱۰ سال اخير و نيز ايجاد مناطق آزاد و ويژه جديد.