اهمیت برنامهریزی برای آینده سالمندی کشور
مدیر عامل انجمن آلزایمر ایران ضمن تشریح عوامل خطر در بروز بیماری دمانس و آلزایمر، در عین حال از تدوین “سند ملی دمانس” با هدف تشخیص زود هنگام، درمان مؤثر و کاهش ابتلا به آلزایمر در کشور خبر داد.
معصومه صالحی در آستانه روز جهانی آلزایمر ، با بیان اینکه ایران در آستانه بحران سالمندی قرار گرفته، گفت: جمعیت سالمندی در جهان و ایران رو به افزایش است؛ به گونه‌ای که ایران در افزایش جمعیت سالمندی در رتبه سوم جهان قرار دارد.
ایران در رتبه سوم افزایش جمعیت سالمندی
وی با اشاره به پایین بودن رشد موالید در ایران، گفت: نرخ زاد و ولد در کشور ما نسبت به افزایش جمعیت سالمندی کمتر شده، بنابراین باید به فکر برنامهریزی برای جمعیت سالمندی کشور طی سال‌های آتی باشیم؛ اگر چه در این راستا کارهایی شروع شده و در حال انجام است.
وی با اشاره به بروز برخی بیماری‌ها در دوران سالمندی، تصریح کرد: عدم رعایت شاخص‌های زندگی سالم در دوران جوانی عامل بروز برخی بیماری‌های غیرواگیر در دوره سالمندی است که از آنها می‌توان به آرتروز، پوکی استخوان، بیماری‌های قلبی – عروقی، فشارخون، دیابت نوع ۲ و آلزایمر اشاره کرد.
تعریف دقیق آلزایمر و دمانس
وی آلزایمر را از بیماری‌های دوران سالمندی دانست و گفت: بیماری آلزایمر شایع‌ترین نوع دِمانس (اختلال شناخت و حافظه) با شروع تدریجی و پیشرفت مداوم است که به مرور حافظه و توانایی‌های ذهنی دیگر مانند تفکر، استدلال و قضاوت فرد را تحت تاثیر قرار داده و فرد را در انجام وظایف روزانه زندگی با مشکل مواجه می‌کند. دِمانس یا اختلال شناخت و حافظه نیز به شرایطی گفته می‌شود که بر اثر آن طی روندی آهسته و تدریجی، عملکردهای عالی مغز دچار آسیب شده و از بین می‌رود.
عوامل خطرساز در بروز بیماری آلزیمر
صالحی با اشاره به برخی از عوامل خطرساز در بروز بیماری آلزیمر، افزود: سن بالاتر از ۶۵ سال، سابقه خانوادگی، سکته مغزی، سابقه ضربه شدید به سر، بیماری‌های عروق کرونر، کمبود فعالیت‌های فکری، جنس مونث، سطح تحصیلات پایین، کمبود ویتامین و اسیدفولیک، کمبود فعالیت‌های بدنی و ورزش، سابقه افسردگی، استرس‌های روانی – اجتماعی مانند فوت همسر و بازنشستگی، افزایش کلسترول خون، مصرف دخانیات، سموم موجود در محیط زیست و غیره برخی از این عوامل است.
۱۰ علامت هشدار دهنده بیماری آلزایمر
وی با بیان اینکه زمان بروز بیماری آلزایمر را می‌توان به تاخیر انداخت، با تاکید بر توجه به علایم هشدار دهنده این بیماری برای تشخیص و مداخله بهنگام، عنوان کرد: اختلال حافظه، مشکلات در انجام کارهای عادی، ضعف بیان، گم کردن زمان و مکان، ضعف یا کاهش قضاوت، مشکلات در تفکر ذهنی، جابجا گذاشتن اجسام، تغییرات در حالات و رفتار، تغییرات در شخصیت و از دست دادن انگیزه برخی از علایم هشدار این بیماری است که باید در صورت مشاهده سریعا به پزشک متخصص مراجعه شود.
۵۰ میلیون نفر در جهان دمانس دارند
صالحی با بیان اینکه در حال حاضر حدود ۵۰ میلیون نفر در جهان با دمانس زندگی می‌کنند، افزود: دمانس به مجموعه علایمی گفته شده که طی آن فرد دچار فراموشی، مشکلات شناختی و اختلالاتی در زندگی روزمره شده و علت آن هم اغلب کم کاری یا پرکاری تیروئید و یا افسردگی است.
۶۰ درصد دمانس‌ها به آلزایمر منتهی می‌شوند
وی گفت: در صورت تشخیص بهنگام بیماری دمانس توسط پزشک، فرد درمان شده و می‌تواند زندگی تقریبا عادی داشته باشد، ولی حدود ۶۰ درصد دمانس‌ها غیرقابل برگشت بوده و در نهایت به بیماری آلزایمر منتهی می‌شوند.
صالحی ادامه داد: در کشورهای پیشرفته که طی سال‌ها در زمینه بیماری دمانس تحقیق و پژوهش کرده‌اند، بیش از ۵۰ درصد دمانس‌ها تشخیص و درمان می‌شوند. ولی در کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه، کمتر از ۱۰ درصد آن تشخیص داده شده و درمان می‌شود.
دمانس در ایران
وی با اشاره به آمار دمانس در ایران، تصریح کرد: با توجه به جمعیت سالمندی و آمار جهانی، جمعیت بیماران دارای اختلالات دمانس در ایران حدود ۷۰۰ هزارنفر تخمین زده شده که تمامی این افراد نیازمند مراقبت، هزینه، پزشک، پرستار و مشاور هستند.
رییس انجمن آلزایمر ایران با اشاره به هزینه بسیار بالای بیماری آلزایمر، اظهار کرد: هزینه این بیماری، حتی از بیماری‌هایی همچون ایدز و سرطان نیز بیشتر است؛ چراکه طول عمر بیمار دچار آلزایمر گاها ۳ برابر یک فرد مبتلا به سرطان و میزان نیاز به مراقبت از بیمار در مراحل پیشرفته، بسیار زیاد است.
هر سه ثانیه یک نفر در جهان به دمانس مبتلا می‌شود
وی در ادامه صحبت‌هایش با بیان اینکه هر سه ثانیه یک نفر در جهان به دمانس مبتلا می‌شود، گفت: در ایران هر ۱۱ دقیقه یک نفر به دمانس مبتلا می‌شود که همین مساله ضرورت توجه به این بیماری و راهکارهایی برای پیشگیری از بروز آن را دوچندان می‌کند.
اهمیت برنامهریزی برای آینده سالمندی کشور
مدیرعامل انجمن آلزایمر ایران با تاکید بر اهمیت برنامهریزی برای آینده سالمندی کشور، گفت: طی دو دهه آینده سالمندان حدود ۲۵ درصد جمعیت کشور را به خود اختصاص می‌دهند که اگر قرار باشد درصدی از این جمعیت به دمانس مبتلا شوند، بار بسیار سنگینی بر دوش خانواده‌ها و دولت گذاشته می‌شود. بنابراین باید برای پیشگیری و کاهش این آمار برنامهریزی گسترده‌ای داشته باشیم.
راهکارهایی برای پیشگیری از بروز آلزایمر
وی با اشاره به اهمیت برنامهریزی در خانواده‌ها و همچنین وزارت بهداشت و دولت برای پیشگیری از بروز بیماری آلزایمر، تصریح کرد: رعایت راه و روش زندگی و تغذیه سالم و در صدر قرار دادن امور مهمی همچون ورزش و رژیم سالم غذایی از مسایلی است که در کنترل و کاهش بیماری‌هایی همچون آلزایمر در دوره سالمندی موثر است.
وی یادگیری مطالب جدید و انجام کارهایی برای فعال نگه داشتن مغز را یکی از راهکارهای مهم برای پیشگیری از بروز آلزایمر عنوان کرد و گفت: هرچه سلول‌های مغز کمتر کار کند، احتمال بروز آلزایمر بیشتر است.
جزییات “سند ملی دمانس”
صالحی در ادامه با اشاره به تدوین “سند ملی دمانس” به سفارش معاونت اجتماعی وزارت بهداشت، افزود: امیدواریم رونمایی و اجرای این برنامه به زودی در دستور کار وزارت بهداشت قرار گیرد.
وی با بیان اینکه ماه جاری در جهان به عنوان ماه اطلاع رسانی بیماری آلزایمر نامگذاری شده است، گفت: “سند ملی دمانس” که با بیماری‌های صعب‌العلاج ناشی از دمانس در ارتباط است، آموزش جامعه، کارشناسان بهداشت و درمان و گروه‌های تخصصی از جمله پزشک، فیزیوتراپ، روانشناس و غیره را در دستور کار قرار داده است.
مدیرعامل انجمن آلزایمر با اشاره به اجرای طرح غربالگری، امکان سنجی و تست‌های تشخیصی آلزایمر در قالب سند ملی دمانس، گفت: سند مذکور تدوین شده و پس از اجرا و ورود به برنامه کشوری، منجر به تشخیص زود هنگام، درمان موثر، کاهش ابتلا و صرفه‌جویی اقتصادی در آینده هم برای خانواده‌ها هم برای دولت خواهد شد.
وی تشخیص را مهم‌ترین اصل در این بیماری عنوان کرد و افزود: جامعه و متخصصان با کسب اطلاعات و آگاهی بیشتر در این رابطه، می‌توانند علاوه بر مدیریت بهتر بیماری، به نحو مطلوب‌تری از مبتلایان مراقبت کرده و یا از بروز بیماری پیشگیری کنند.
آلزایمر درمان قطعی ندارد
صالحی با بیان اینکه درمانی قطعی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد، با تاکید بر اهمیت تشخیص بهنگام دمانس و آلزایمر، عنوان کرد: تشخیص زودهنگام بیماری، پنج سال معلولیت ناشی از بروز بیماری آلزایمر را به تعویق انداخته و در نهایت درمان موثرتری اعمال خواهد شد.
صالحی با بیان اینکه کشور ما یکی از اعضای فعال انجمن جهانی آلزایمر است، گفت: انجمن ما در کمیته علمی انجمن جهانی آلزایمر دو کرسی دارد که خانم نوروزیان و خانم فرین از اعضای اصلی هیات مدیره این انجمن هستند. همین مساله باعث شده تمام مسایل و تحقیقات جهانی مستقیما از طریق روابط بینالملل هیات مدیره انجمن جهانی در اختیار ما قرار گیرد.
برنامه‌های انجمن در ماه اطلاع رسانی آلزایمر
وی با اشاره به برخی از برنامه‌های انجمن آلزایمر ایران همزمان با ماه اطلاع رسانی درباره بیماری آلزایمر، تصریح کرد: به مناسبت روز جهانی آلزایمر و سالمند از ۱۵ شهریور تا ۱۵ مهر برنامه‌های متنوعی همچون برگزاری جشن ماه جهانی با شعار “۳ ثانیه و ۱۱ دقیقه”، گرامیداشت روز و ماه جهانی بیماری آلزایمر، همایش دوچرخه سواران حرفه‌ای از میدان آزادی تهران تا محل انجمن آلزایمر ایران و حمل پوسترهای ماه جهانی جهت ترویج شعارهای این ماه و اصلاح سبک زندگی، آموزش کودکان در مدارس ابتدایی به مناسبت روز ملی کودک با هدف ترویج فرهنگ دوستدار سالمند، نصب بیلبورد اطلاع رسانی و پوستر در مراکز عمومی شهر تهران و ایستگاه‌های مترو و پخش کلیپ‌های آموزشی در قطارهای مترو با همکاری دفتر سلامت شهرداری تهران برخی از این برنامه‌هاست.
هر ۳ ثانیه در جهان و هر ۱۱ دقیقه در ایران؛ یک ابتلا به دمانس
وی با اشاره به شعار امسال “هر ۳ ثانیه یک ابتلا به دمانس در جهان “، عنوان کرد: اکثر برنامه‌ها با هدف اطلاع رسانی در مورد این بیماری و شیوع آن و همچنین جلب توجه مسوولان به مشکلات افراد مبتلا به دمانس و بیماری آلزایمر از جمله نبود حمایت و مراقبت مناسب و کمبود سرمایه گذاری در تحقیقات مربوط به این بیماری، برگزار می شود.
صالحی با اشاره به فعالیت‌های گسترده انجمن آلزایمر ایران، با بیان اینکه انجمن از زمان تاسیس تا کنون بیش از ۷هزار بیمار را تحت پوشش قرار داده، افزود: در حال حاضر حدود ۹ هزار پرونده فعال در انجمن پیگیری می‌شود.
فعالیت‌های پیشگیرانه انجمن با عنوان “طرح حساس”
وی با اشاره به فعالیت‌های پیشگیرانه انجمن با عنوان “طرح حساس” با هدف حفظ سلامت افراد سالمند، تصریح کرد: جهت پیشگیری از بروز بیماری‌های دوره سالمندی بویژه بیماری آلزایمر در سالمندان اقدام به اجرای طرحی آموزشی – تفریحی تحت عنوان طرح حساس کرده‌ایم. تمامی افراد بالای ۵۰ سال می‌توانند در این طرح نام نویسی کرده و از برنامه‌های این طرح استفاده کنند.
اهمیت حفظ حرمت و شخصیت سالمندان مبتلا به بیماری آلزامیر
وی با تاکید بر اهمیت حفظ حرمت و شخصیت سالمندان مبتلا به بیماری آلزامیر در خانواده و جامعه، تصریح کرد: حفظ حرمت و عزت نفس بیماران مبتلا به آلزایمر برای ما از اهمیت بالایی برخوردار است. در همین راستا “طرح حساس” برای پیشگیری و برقراری ارتباط عاطفی موثر خانواده‌ها با بیماران در قالب برنامه‌هایی مانند تشکیل پرونده سلامت، انجام معاینات پزشکی، انجام تست حافظه و افسردگی توسط کارشناسان، برنامهریزی برای شرکت در دورههای آموزشی و پایش سلامت جسمی و روحی افراد اجرا می‌شود.
صالحی با اشاره به برخی از اقدامات آموزشی و اطلاع رسانی انجمن، تصریح کرد: آموزش‌های انجمن به صورت تخصصی و با کمک وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی اجرا می‌شود و در همین راستا پوسترهایی تهیه و در شعب استانی انجمن توزیع شده است.
رییس انجمن آلزایمر ایران با اشاره به تاسیس ۵ شعبه انجمن در استان‌های کشور، اظهار کرد: همچنین دفاتر انجمن در ۱۱ استان کشور با همکاری صندوق بازنشستگی کشور در حال تاسیس است.
نقش مهم رسانه‌ها در اطلاع رسانی‌های مرتبط با بیماری‌های دوران سالمندی
وی همچنین با تاکید بر اهمیت و نقش مهم رسانه‌ها در اطلاع رسانی‌های مرتبط با بیماری‌های دوران سالمندی همچون آلزایمر، تصریح کرد: انجمن با رسانه‌ها ارتباط نزدیکی دارد تا بتوان از این طریق به افزایش آگاهی‌ها و دانش عمومی جامعه در زمینه بیماری‌های مختلف دوران سالمندی کمک کرد.
برنامه جهانی انجمن در زمینه آموزش کودکان
وی با اشاره به برخی دیگر از برنامه‌های آموزشی انجمن در راستای افزایش آگاهی‌های عمومی، اظهار کرد: در همین رابطه در سال ۱۳۹۲ برنامه‌ای با همکاری آموزش و پرورش برای آموزش کودکان با هدف ترویج فرهنگ دوستدار سالمند آغاز شد که حدود ۴هزار و ۵۰۰ کودک در این برنامه شرکت کرده و نتیجه برگزاری آن در قالب مقاله‌ای منتشر و در کنفرانس انجمن جهانی مقام اول را کسب کرد. همچنین در طی پنج سال گذشته، مرتبا در کنفرانس‌های جهانی درباره تاثیر آن سخنرانی شده و بر اجرایی شدن این طرح با هدف پیشگیری، کاهش ابتلا، از بین بردن شرم از ابراز بیماری، شناخت زودهنگام، مداخله سریع، افزایش کیفیت زندگی افراد مبتلا، بهبود مشکلات بهداشت روان ناشی از این بیماری در خانواده و افزایش ارتباط عاطفی بین نسل‌ها تاکید شده است. این برنامه درحال حاضر در سه کشور اجرا می‌شود. از دیگر نتایج این برنامه ایجاد اتاق فکر برای کودکان در انجمن جهانی آلزایمر بود.
صالحی با تاکید بر اینکه آلزایمر بیماری دوران سالمندی است، گفت: موارد ابتلا به آلزایمر در سنین پیش از سالمندی بسیار نادر و محدود است. گاهی اوقات افرادی در سنین جوانی و میانسالی اشتباها برخی حواس پرتی‌ها را به بیماری آلزایمر نسبت می‌دهند که صحیح نیست. ممکن است جوانان به دلیل مشکلات و مشغله‌های زندگی کمتر روی مسائل تمرکز داشته باشند که این مساله‌ای طبیعی بوده و ارتباطی با آلزایمر ندارد. البته شدت این مسال در سنین کمتر از ۶۰ سال می‌تواند به علت کم کاری یا پرکاری تیروئید و آمفتامین‌های مغزی باشد.
مدیرعامل انجمن آلزایمر ایران در خاتمه با انتقاد از نسبت دادن عبارت زوال عقل برای بیماران مبتلا به آلزایمر، گفت: بیمار مبتلا به آلزایمر عقل خود را از دست نداده بلکه دچار نوعی بیماری شده است. باید توجه داشت که بیماری آلزایمر به دنبال اختلال در عملکرد حافظه ایجاد شده و با در نظر گرفتن برخی راهکارها می‌توان از بروز زودهنگام آن پیشگیری کرده و یا به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا کمک کرد.
