اهدای خون زنان، خوب است یا بد؟
همه روزه بیماران بسیاری در اتاق‌های جراحی و بخش‌های مراقبت‌های ویژه برای ادامه حیات نیاز به خون پیدا می‌کنند و در صورت نرسیدن خون ممکن است جان خود را از دست بدهند. در کشور ما اهدای خون سنتی پسندیده است و مردم با هدف کاری نیکوکارانه به اهدای خون مبادرت می‌ورزند. اهدای خون اما شرایطی دارد و باید قوای جسمانی فرد طوری باشد که اهدای خون به بدن آسیب نزده و مشکلی را برای اهدا کننده ایجاد نکند.
روز نهم مرداد روز اهدای خون است. به همین بهانه به سراغ دکتر بشیر حاجی‌بیگی سخنگوی سازمان انتقال خون رفته و از او در مورد شرایط اهدای خون، آمار اهدای خون بانوان و شرایط اهدای خون برای بانوان سوال کرده‌ایم.
شرایط اهدای خون
دکتر حاجی‌بیگی در جواب این پرسش که شرایط لازم برای اهدای خون چیست، می‌گوید:« اولین موردی که مد نظرقرار می‌گیرد سن و وزن اهدا کننده است. اهدا کننده خون باید حداقل ۱۸ سال و حداکثر ۶۵سال داشته باشد. وزن اهدا کننده خون نباید از۵۰ کیلوگرم کمتر باشد و اگر اهدا کننده به بیماری مبتلاست یا آلرژی دارد باید حتما پزشک را مطلع کند. همچنین اهدای کننده باید پزشک را در صورت داشتن خالکوبی، سابقه بیماری‌های قلبی و عروقی ـ ریوی ـ کلیوی ـ کبدی، سابقه تزریق خون و فرآورده‌های آن، سابقه غش ـ صرع ـ تشنج، سابقه اعتیاد به مواد مخدر تزریقی، سابقه اعمال جراحی، سابقه رفتارهای پرخطر (ارتباط جنسی خارج از چارچوب خانواده )، سابقه خالکوبی، حجامت، تاتو و سفر به مناطقی که بیماری مالاریا در آن مناطق شایع است، مطلع کند.»
مشارکت کمرنگ بانوان در اهدای خون
دکتر حاجی‌بیگی مشارکت خانم‌ها در اهدای خون را کمرنگ توصیف کرده و می‌گوید:«امروز یکی از مهمترین دغدغه‌های سازمان انتقال خون ایران در حوزه اهداکنندگان خون کاهش مشارکت بانوان در این امر خدا پسندانه است. در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان در حوزه طب انتقال خون نگاه ویژه‌ای به اهدای خون بانوان دارند به عنوان مثال در فرانسه آمار اهدای خون بانوان همانند اهدای خون آقایان ۵۰ درصد است. این در حالی است که در کشور ایران از ۲۰۸۳۹۱۴ واحد خون اهدایی تنها ۹۱۳۱۹ واحد سهم بانوان بوده است که نشان می دهد تنها ۴ / ۳۸ درصد از سهم اهدای خون در کشور مربوط به بانوان است در حال حاضر در ایران در تمامی استان‌های کشور سهم اهدای خون بانوان زیر ۱۰ درصد است.»
چرا خانم ها تمایلی به اهدای خون ندارند؟
سخنگوی سازمان انتقال خون در جواب این پرسش که چرا خانم‌ها انگیزه کمتری برای اهدای خون دارند می‌گوید:« در کشور ما از مهمترین عوامل کاهش مشارکت بانوان در اهدای خون ترس از کم خونی و ترس از سوزن کیسه‌های اهدای خون است. همچنین ترس از ابتلا به بیماری‌های عفونی مثل ایدز و هپاتیت و ضعف قوای جسمی و ممانعت شوهران از اهدای خون همسران خود از عوامل دیگر کاهش مشارکت بانوان در امر اهدای خون در کشوراست.همچنین داشتن ذهنیت منفی نسبت به اهدای خون در زنان، ترس از ضعیف شدن و عدم دسترسی آسان به مراکز اهدای خون از دیگر عوامل مهم کاهش مشارکت اهدای خون در بانوان است.»
خون خانم ها مطمئن تر است!
دکتر حاجی‌بیگی در خلال گفتگو به نکته ای جالب اشاره کرده و می‌گوید:«مطالعات گسترده در ایران و سایر کشورهای جهان نشان می‌دهد به دلیل گرایش کمتر بانوان به رفتارهای پر خطر و توجه بیشتر به داشتن زندگی سالم، خون اهدایی توسط بانوان از سالم‌ترین منابع خونی به شمار می‌روند. همچنین بانوان به عنوان رکن اصلی خانواده می‌توانند با مشارکت در اهدای خون علاوه بر ترویج نودوستی و رفتارهای انسان‌دوستانه در آموزش فرزندان و شرکت در عرصه فعالیت‌های خدا پسندانه گام مهمی در افزایش مشارکت خانواده در اهدای خون داشته باشند.»
آیا اهدای خون به بدن آسیب می‌زند؟
دکتر حاجی‌بیگی در پاسخ به این پرسش که آیا اهدای خون به بدن آسیب زده یا با عث ضعف می‌شود، می‌گوید:« اینکه تصور کنیم اهدای خوب به بدن آسیب می‌زند تصوری نادرست است و اهدای خون یک فرد سالم را حتی دچار ضعف هم نمی‌کند. هر واحد خون اهدایی حدود ۴۵۰ میلی لیتر و معادل فقط ۱۰ درصد حجم کل خون بدن است. پلاسما و گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها ظرف فقط چند روز به طور طبیعی توسط سیستم خون ساز بدن جایگزین می‌شوند و بدن با افزایش جذب آهن از دستگاه گوارش، آهن از دست رفته را به مرور طی حدود ۳۵ روز جایگزین خواهد کرد و بنابراین گلبول‌های قرمز خون حداکثر در ۳-۲ هفته توسط بدن بازسازی می‌شوند. برای اطمینان از حفظ سلامت داوطلبان، فاصله مجاز بین دفعات اهدای خون حداقل ۸ هفته در نظر گرفته شده است با توجه به تفاوت‌های جسمانی موجود بین بانوان و آقایان، تعداد دفعات مجاز اهدای خون برای آقایان سالانه ۴ نوبت و برای بانوان ۳ نوبت تعیین شده است.»
اهدای خون در دوران قاعدگی
دکتر حاجی‌بیگی با اشاره به اینکه زنان سالم در هر دوره از زندگی به جز دوران بارداری می‌توانند خون اهدا کنند، می‌گوید:« خانم‌ها حتی می‌توانند در دوره قاعدگی هم خون اهدا کنند، اما اگر دوره قاعدگی‌شان سنگین است، بهتر است که از انجام چنین کاری اجتناب کنند تا سطح آهن خون‌شان در آن دوران پایین نیاید.»
نیاز به خون در دوران بارداری و حین زایمان
دکتر حاجی‌بیگی در پایان گفتگو با اشاره به اینکه نیمی از دریافت کنندگان خون را خانم‌ها تشکیل می‌دهند، می‌گوید:« در حال حاضر در دنیا و ایران بانوان در بسیاری از موارد از مصرف کنندگان خون و فرآورده‌های آن در مراکزدرمانی و بیمارستانی بوده و نیمی از نیارمندان به تزریق خون را تشکیل می‌دهند هر ساله در جهان شمار زیادی از بانوان در طی دوران حاملگی یا در زمان زایمان جان خود را از دست می‌دهند که مهمترین علت مرگ این زنان خونریزی است که امید است خانم‌های سالم با اهدای خون نیاز بیماران را در این زمینه مرتفع کنند.»
