اما و اگرهای حمام کردن از منظر طب سنتی

شرایط و توصیه‌ها برای یک حمام خوب

* بهترین “حمام” آن است که فضای آن، بزرگ و سقفش بلند و آبش تمیز باشد.
* برای استحمام کردن به‌طور ناگهانی زیر دوش قرار نگیرد و برای شست‌وشو ابتدا از آب نیم‌گرم استفاده شود. خصوصیات یک استحمام خوب این است که فرد باید در هنگام ورود به حمام ابتدا به تدریج آب نیمه گرم بر سر خود بریزد و سپس کاملاً زیر دوش آب قرار گیرد.
* خوردن و نوشیدن در حمام و بلافاصله بعد از خروج از حمام زیان‌آور است؛ زیرا در این حالت بدن گرم و متخلخل است و غذا قبل از هضم کافی جذب شده موجب سده و امراض دیگر می‌شود.
* استفاده از سنگ پا در حمام برای سردرد و اکثر بیماری‌های دماغی مفید است؛ هنگام خروج از حمام، گرم‌مزاج‌ها بهتر است پاهای خود را با آب سرد بشویند.

* امروزه بسیاری از قوانین مربوط به حمام درباره استفاده از استخرهای سرپوشیده و انواع سونا و جکوزی نیز صدق می‌کند.
* توقف بسیار در حمام باعث تحلیل و انصباب فضول (ریختن مواد زائد) به‌سوی اعضای ضعیف و ضرر به اعصاب و تحلیل حرارت غریزی و کاهش اشتها و غریزه جنسی می‌شود.
* حمام اگرچه منافع زیادی دارد اما محلل و مضعف قوا است به همین دلیل در حمام‌های قدیم که دارای سه قسمت بود، توصیه می‌شد که به‌تدریج وارد حمام شوند یعنی مدتی در خانه اول صبر کنند سپس به خانه دوم و بعد به خانه سوم آن بروند.
* جماع در حمام و خوابیدن در حمام مضر است.
* از آشامیدن آب سرد بلافاصله بعد از حمام باید اجتناب کرد.
* خواب مختصر بعد از حمام برای بدن مفید است.
* استحمام بلافاصله بعد از خشم و شادی بیش از حد مضر است.
* برخی از افراد به هنگام حمام کردن و استراحت در وان یا استخر اقدام به خوابیدن می‌کنند که این حرکت مضر است چرا که توقف زیاد و ماندن در حمام جایز نیست و باعث سستی و ضعف بدن و کم شدن مواد مورد نیاز بدن می‌شود.
* افراد گرم‌مزاج بهتر است در هنگام خروج از حمام پاهای خود را با آب سرد و افراد سرد مزاج با آب گرم شستشو دهند.
* افرادی که در طول روز دچار ضعف و سستی شده‌اند باید از استحمام در حمام بسیار داغ مثل سونا به دلیل ایجاد ضعف خودداری کنند.
دوش آب سرد

استحمام یا غسل با آب سرد، از دیدگاه طب سنتی فقط برای برخی از افراد مفید است. دوش آب سرد، به خصوص در فصول گرم سال، حرارت را در قسمت مرکزی بدن متمرکز و قسمت‌های سطحی بدن را خنک می‌کند و می‌تواند باعث افزایش نشاط و تقویت قوای جسمی شود با این حال، دوش گرفتن با آب سرد برای همگان مفید نیست و حتی ممکن است ضرر هم داشته باشد.

استحمام با آب سرد شرایطی دارد و فقط تعدادی از افراد می‌توانند آر آن سود ببرند؛ بدین ترتیب که گرم مزاجان بیشترین نفع را از آن می‌برند و کودکان، افراد لاغر و مسن فقط می‌توانند در میانه روز تابستان با آب سرد استحمام کنند.
افرادی که به شدت باید از استحمام با آب سرد بپرهیزند، مبتلایان به زکام و دچار آبریزش بینی و ته حلق هستند. کسانی هم که مشکل هضم دارند نباید بلافاصله بعد از غذا دوش آب سرد بگیرند.
زمان‌هایی که نباید حمام کرد

* هنگام پری معده
* هنگام گرسنگی
* وقتی فرد تب دارد
* در زمان تفرق اتصال
* هنگام ورم اعضای باطنی
توقف زیاد در حمام و تأثیر آن بر وزن افراد

استحمام به مدت طولانی، به جهت آنکه به میزان زیادی تحلیل برنده قوای بدنی است، به خصوص برای افرادی که ضعیف و لاغرند و دستگاه هاضمه خوبی ندارند و یا از مشکلات اعصاب و روان رنج می‌برند مضر است.
در طب سنتی آمده است که حمام کردن با شرایط خاصی می‌تواند باعث چاقی یا لاغری شود؛ به این ترتیب که استحمام پس از غذا بدن را فربه می‌سازد و حمام کردن با شکم خالی موجب لاغری است.
ملاک توقف در حمام برای مزاج‌ها و جثه‌های مختلف، متفاوت است. افراد معتدل المزاج نیم ساعت، افراد لاغر کمتر از نیم ساعت و افراد چاق که قصد لاغر شدن دارند تا یک ساعت مجاز به استحمام هستند ولی بیش از یک ساعت برای هیچ گروهی توصیه نمی‌شود.
در مورد حمام و تأثیر آن بر وزن افراد می‌توان به این حدیث امام کاظم علیه‌السلام نیز اشاره کرد:
الإمامُ الکاظمُ علیه‌السلام: الحَمّامُ یومٌ ویومٌ لا یکثِرُ اللّحْمَ، وإدْمانُهُ کلَّ یومٍ یذیبُ شَحْمَ الکلْیتَینِ.
امام کاظم علیه‌السلام: یک روز در میان حمّام رفتن انسان را چاق می‌کند وهر روز حمّام رفتن چربی کلیه‌ها را آب می‌کند. مکارم الأخلاق: ۱ / ۱۲۶ / ۳۰۳