افزایش کلسترول خون کودکان

کلسترول به تنهایی در بدن جریان ندارد بلکه باید با پروتئین ها ترکیب شده از طریق جریان خون به محل موردنیاز انتقال یابد کلسترول و پروتئینی که با هم همراه می شوند لیپوپروتئین نام دارد.

وقتی صحبت از کودکان است بسیاری از والدین هرگز به کلسترول فکر نمی کنند اما کلسترول بالا یکی از عوامل موثر در بیماری قلبی و سکته مغزی است و آخرین تحقیقات پزشکی نشان می دهد بیماری قلبی عروقی ریشه در کودکی دارد.

سطوح کلسترول دردوران کودکی چندان مورد بررسی قرار نگرفته بود ، اما به تازگی برخی متخصصان بر این باورند که کلسترول بالا در کودکان یک مشکل گزارش نشده مربوط به سلامت عموم است.

مطالعات انجام شده در چند سال گذشته حاکی از این است که چاقی در کودکان و مشکلات متعاقب آن ، بطور قابل ملاحظه ای افزایش یافته است. و برخی متخصصان کودک اظهار داشته اند افزایش چشمگیری در تعداد کودکانی که سطوح کلسترول خونشان نسبت به سالهای قبل بالا رفته ، مشاهده کرده اند.

بدلیل آنکه مشکلات مربوط به کلسترول بالا معمولا تا چند سال مشخص نمی شود ، برقراری ارتباط بین سلامت کودکان و کلسترول برای بسیاری ازافراد دشوار است. بابراین آگاهی والدین از میزان کلسترول فرزندشان حائز اهمیت است بویژه اگر یکی از والدین هم دچار افزایش کلسترول خون باشد.

● کلسترول چیست

کلسترول یک ماده مومی شکل است که توسط کبد تولید می شود و یکی از لیپید ها یا چربی هایی است که بدن می سازد و برای ساختن دیواره های سلولی و تشکیل برخی هورمون ها و بافت ها بکار می رود.

بدن به اندازه کافی برای عملکرد سالم به میزان کافی کلسترول می سازد. در واقع کبد حدود ۱۰۰۰ میلی گرم کلسترول در روز می سازد. مابقی آن از طریق غذاهایی که می خوریم جذب می شود.

سبزیجات ، میوه ها و حبوبات کلسترول ندارند اما برخی غذاها ی با منشا حیوانی حاوی این ماده هستند: این غذاها شامل زرده تخم مرغ ، گوشت ، مرغ ، غذاهای دریایی ، محصولات لبنی تهیه شده با شیر خالص (با چربی) مانند پنیر ، شیر و بستنی هستند.

● کلسترول چگونه عمل می کند

کلسترول به تنهایی در بدن جریان ندارد بلکه باید با پروتئین ها ترکیب شده از طریق جریان خون به محل موردنیاز انتقال یابد. کلسترول و پروتئینی که با هم همراه می شوند لیپوپروتئین نام دارد.

دو نوع لیپو پروتئین با دانسیته کم یعنی ال.دی.ال و با دانسیته بالا یعنی H.D.L در بدن وجود دارد که مهمترین انواع این ترکیب هستند. شما اغلب درمورد این دو نوع ترکیب لیپوپروتئینی زیادمی شنوید.

لیپوپروتئین های با دانسیته کم (L.D.L) که گاهی کلسترول بد هم نامیده می شوند حاملین اصلی کلسترول هستند. در صورتی که میزان این لیپوپروتئین در خون بالا رود در دیواره عروق تجمع می یابد و این امر منجر به سکته قلبی یا مغزی می شود.

این تجمع چربی ها پلاکی را تشکیل می دهد که عروق خونی را سفت ، باریک و یا مسدود می نماید. آترواسکلروزیس نامی است که برای سخت شدن رگها بکار می رود. اگر لخته خون نیز در یک سرخرگ انسداد ایجاد کند احتمال حمله قلبی یا سکته مغزی وجود دارد. آترواسکلروزیس می تواند جریان خون به اندام های حیاتی شامل روده یا کلیه ها را کاهش دهد.

لیپوپروتئین های با دانسیته بالا (H.D.L) که آن را کلسترول خوب نیز می نامند یک چهارم تا یک سوم مابقی کلسترول را در بدن جابجا می کند. اچ.دی.ال کلسترول را از سرخرگ ها دور می کند وبه کبد باز می گرداند جائیکه پردازش شده و به خارج از بدن فرستاده می شود.

سطوح بالای L.D.L احتمال بیماری قلبی و سکته مغزی را افزایش می دهد درحالیکه اچ.دی.ال بالا می تواند این احتمال را خنثی نموده به حفظ سلامت سیستم جریان خون کمک کند. اما بطور کلی سطوح خیلی زیاد کلسترول در خون تحت عنوان هایپر کلسترولمی نامیده می شود که مشکلاتی را برای سلامت بدن ایجاد می کند.

● آیا باید نگران کلسترول کودکان باشیم

سه فاکتور مهم در افزایش کلسترول عبارتند از:

▪ رژیم غذایی:

یک رژیم غذایی سرشار از چربی بویژه انواع اشباع شده و چربی های ترنس که در محصولاتی مانند اسنک ها به میزان زیاد بکار می روند.

▪ وراثت:

در صورتی که والدین یا یکی از آنها کلسترول بالا داشته باشند.

▪ چاقی:

این وضعیت نه تنها با بیماری قلبی عروقی بلکه با دیابت نیز ارتباط دارد.

دیگر ریسک فاکتورهای بیماری قلب و عروق شامل فشار خون بالا ، سیگار کشیدن و دیابت هستند. اگر فرزندتان فعال است ، غذاهای سالم می خورد ، دچار اضافه وزن نیستند ، و سابقه خخانوادگی کلسترول بالا وجود ندارد دلیلی برای نگرانی نیست.

معمولا کسی فکر نمی کند که کلسترول خون دراین گروه افزایش یابد و لذا سنجش آن جزء تست های آزمایشگاهی روتین برای کودکان محسوب نمی شود. البته همه کودکان لازم نیست بطور مرتب تحت این آزمایش قرار گیرند چراکه تقریبا نیمی از کودکانی که در این سنین کلسترول بالایی دارند در بزرگسالی از حد نرمال آن برخوردار خواهند بود.

اما کودکانی که ویژگی های زیر در مورد آنان صدق می کند در معرض خطر هستند و باید مورد آزمایش قرار گیرند

۱) اگر یکی از والدین یا پدر بزرگ و مادر بزرگ ها در سن ۵۵ سالگی یا کمتر از آن دچار بیماری قلبی شده باشند.

۲) در صورتی که سطح کلسترول خون یکی از والدین ۲۴۰ میلی گرم در دسی لیتر یا بیشتر ازآن باشد.

۳) اگر ناهنجاری های لیپیدی در تاریخچه خانوادگی کودک وجود داشته باشد.

۴) اگر کودک با شرائطی مانند چاقی زیاد ، عدم فعالیت بدنی ، سیگار ، دیابت ، فشار خون بالا ، بیماری کلیوی و کم کاری تیروئید مواجه باشد که او را مستعد ابتلا به بیماری قلبی کند.

● اقدامات موثر در کاهش تجمع چربی در دیواره عروق کودکان

۱) ترغیب به پرهیز از کشیدن سیگار

۲) تشویق به انجام ورزش های آئروبیک بطور مرتب به مدت ۳۰ تا ۶۰ دقیقه در اکثر روزهای هفته

۳) تشخیص و درمان فشار خون بالا

۴) اجتناب از چاق شدن و یا کاهش آن

۵) تشخیص و درمان دیابت

کودکان دو ساله و بزرگتر از آن را علاوه بر مصرف غذاهای متنوع و کم چرب ، باید به خوردن حداقل پنج وعده میوه و سبزی در روز ترغیب نمود. این کار به حفظ سطح کلسترول خون در حد نرمال و بهبود سلامت قلبی عروقی آنها کمک میکند.

● توصیه های غذایی

سطوح کلسترول خون تا حد زیادی به مصرف چربی بستگی دارد بنابراین دستورالعمل ها محدود کردن چربی بطور کلی و چربی های اشباع را توصیه می کنند. نوزادان برای رشد به کلسترول و چربی نیاز دارند.

کودکان دو و سه ساله نیز در حال رشدند و بتدریج می توانند عادات غذایی سایر افراد خانواده را می پذیرند. لذا آنها نیز باید غذای سالم مانند شیر بدون چربی یا کم چرب داشته باشند. ارائه طریق ها می توانند شامل مصرف میوه و سبزی بیشتر، نان ، غلات ، حبوبات و لگوم ها باشند. محصولات لبنی کم چرب باید مورد مصرف قرار گیرد.

مقادیر متوسط گوشت کم چرب ، ماکیان بدون پوست ، و ماهی نیز باید در برنامه غذایی کودکان گنجانده شود. از مصرف زیاد غذاهای پر چرب مانند هات داگ ، بستنی و پیتزا باید پرهیز نمود.

همانطور که اشاره شد نوزادان و کودکان نوپا که به لحاظ بدنی از سلامت کافی برخوردارند به چربی و کلسترول نیاز دارند چرا که این ترکیبات برای رشد و تکامل طبیعی در این گروه سنی بسیار حائز اهمیت اند. محروم کردن کودکان از مقادیر کافی از این مواد می تواند به آنان آ سیب برساند.

یک رژیم غذایی سالم همراه با فعالیت بدنی مناسب آغاز خوبی خواهد بود و خطر بیماری های قلبی عروقی را به حداقل می رساند.