اعلام برنامه های «سیدعباس صالحی» برای «وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی»

برنامه‌های سیدعباس صالحی، وزیر پیشنهادی فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام شد. بنا بر اعلام پایگاه اطلاع‌ رسانی دولت، برنامه پیشنهادی صالحی به شرح زیر است:

رویکردها و برنامه‌ها

تنوع و تکثر دستگاه‌های فرهنگی، سبب شده است تا بازیابی نقش وزارتخانه مهمی همچون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان مهمترین رکن دستگاه اجرایی کشور در حوزه فرهنگ مبهم و دشوار گردد. تنوع دستگاه‌های کلان فرهنگی کشور، بر این مسئله مسئله گواهی می‌دهد:

• شورایعالی انقلاب فرهنگی (و شوراهای اقماری متعدد آن)
• سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی
• سازمان تبلیغات اسلامی
• سازمان‌های فرهنگی حوزوی
• نهادهای فرهنگی – دینی (از قبیل آستانهای مقدسه، مساجد و …)
• معاونت‌ها و سازمان‌های فرهنگی و اجتماعی شهرداری‌ها
• سازمان‌ها و موسسات فرهنگی وابسته به نهادهای اجتماعی، اقتصادی و نظامی
• رسانه‌های و خبرگزاری‌های حاکمیتی و عمومی

در چنین فضایی از تکثر دستگاههای فرهنگی، و در این مجال اندک تلاش شده است تا ضمن تبیین وضعیت موجود حوزه فرهنگ و هنر، حدود و ثغور تحلیل نقش حاکمیتی این وزارتخانه در قالب نظام اهداف و عرصه‌ها، اصول و رویکردها و اهم برنامه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت دوازدهم معرفی شود.

۱-تبیین وضع موجود

الف) وضعیت حوزه فرهنگ و هنر

بنابر آنچه در مبانی، اصول و ارزشها در بخش بعد خواهد آمد، نظام اهداف اعمال حاکمیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را به شرح ذیل می‌توان احصاء نمود:

۱-صیانت و تعالی هویت و سبک زندگی اسلامی – ایرانی

۲- حمایت و تقویت آفرینش‌های فرهنگی و هنری

۳- ارائه نقش پیشتاز و الهام بخش فرهنگی ایران در منطقه و جهان

در ادامه ناظر به هریک از ایران اهداف، مروری گذرا بر وضعیت موجود خواهیم داشت:

ب) نگاهی به رویکردها و دستاوردهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت یازدهم

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وظیفه سیاستگذاری، برنامه ریزی، هدایت، حمایت و نظارت بر حوزه‌های قرآن و عترت، فعالیت‌های فرهنگی و هنری مساجد، کتاب، چاپ و چاپخانه‌ها، کتابخانه‌های عمومی، فیلم و سینما، هنرهای نمایشی، هنرهای تجسمی، موسیقی، مطبوعات، تبلیغات، وقفه، امور خیریه، حج و زیارت، روابط فرهنگی بین المللی، رسانه‌های دیجیتال

بازی‌های رایانه ای، توسعه مراکز و فضاهای فرهنگی و هنری و آموزش‌های رسمی و غیر رسمی فرهنگی، هنری و رسانه ای بر عهده دارد. این وزارتخانه وزارت برای اجرای درست اهداف، وظایف و اختیارات خود دارای ۶ معاونت (معاونت‌های قرآن و عترت (ع)، امور فرهنگی، امور مطبوعاتی و اطلاع رسانی، امور هنری، حقوقی و امور مجلس و توسعه مدیریت و منابع)، ۷سازمان و موسسه (سازمان‌های اوقاف و امور خیریه، حج و زیارت، فرهنگ و ارتباطات اسلامی، خبرگزاری جمهوری اسلامی» امور سینمایی و سمعی و بصری و موسسه‌های پژوهشی فرهنگ، هنر و ارتباطات و آموزش عالی علمی-کاربردی فرهنگ و هنر) و ۱۷ دفتر، ۱۰ اداره کل، ۳ مرکز، ۶ دبیرخانه و ۳۴ اداره کلی استانی در ۳۱ استان کشور است.

دولت یازدهم در شرایطی مستقر شد که رابطه هنرمندان، نهادهای غیردولتی و دولت در پایین ترین سطح از اعتماد قرار و حتی بین نهادها و دستگاه‌های دولتی و برخی از نهادهای حاکمیتی اختلاف‌های جدی وجود داشت. برخی از تشکل صنفی و فرهنگی حوزه فرهنگ محدود شده بودند و مشارکت این نهادها در امور فرهنگی به پایین ترین حد خود رسیده با نخستین گام دولت یازدهم بازسازی رابطه میان اصحاب فرهنگ و هنر و دولت بود که در این زمینه اقدامات زیر در طول یازدهم انجام گرفت:

• تقویت نقش نهادهای صنفی و فرهنگی در فعالیت‌های فرهنگی و هنری و رسانه ای
• بازگشایی نهادهای صنفی تعطیل شده و تقویت نهادهای موجود
• مشارکت هنرمندان و سینماگران و اهل قلم و اصحاب فرهنگ و هنر در سیاستگذاری‌ها و برنامه – ریزی‌های دولتی
• واگذاری بخشی از امور فرهنگی و هنری به نهادهای صنفی و فرهنگی
• گسترش فعالیت‌های فرهنگی و هنری و رسانه ای در استانها؛
• تقویت اقتصاد فرهنگ و هنر؛
• انتشار حمایت‌ها و یارانه‌های مطبوعات و خرید کتاب و هزینه‌های نمایشگاه‌ها…؛
• کاهش ممیزی‌های سلیقه ای؛
• تکریم اصحاب فرهنگ و هنر؛
• توجه به مناطق محروم و روستاها؛

۲. مبانی، اصول، ارزش‌ها و رویکردها

۲، ۱ مبانی نظری

۲، ۱، ۱ تصویر فرهنگ در برنامه دولت دوازدهم

فرهنگ به مثابه سبک و سلوک همزیستی اجتماعی، روح تمدن‌های بشری محسوب می‌شود که اگر چه ریشه در میراث گذشته دارد، اما نمو و تعالی آن در نقاط تلاقی خلاقیت‌های زیباشناسانه و مناسبات افراد و گروه‌های انسانی صورت پذیرفته و عامل پیشران در پیشرفت و توسعه جوامع است.

عوامل دخیل در تغییر و تحولات فرهنگ

تغییر و تحولات فرهگ با چنان گستره مفهومی و با لحاظ حرکت پرشتاب تحولات اجتماعی در گستره ملی، منطقه ای و جهانی را باید متاثر از سه گروه عمده کنشگران دانست که عبارتند از:

• کنشگران حاکمیتی
• کنشگران مردمی (عمومی و نخبگانی)
• کنشگران جهانی

البته عوامل مهم دیگری مانند فناوری و شرایط جغرافیایی را هم نمی‌توان در تحولات فرهنگی نادیده انگاشت.

۲، ۱، ۳ سیاستگذاری فرهنگی، رسالت حاکمیت در تحولات فرهنگ

سیاستگذاری فرهنگی به مثابه فعل حقوقی مداخله حاکمیتی در تحولات فرهنگی کشور، از چند ساحت حائز اهمیت است:

1. ساحت ارزشی: صیانت از هویت و ارزش‌های فرهنگی در فرآیند تحولات فرهنگی
2. ساحت کنشی: برقراری موازنه میان کنشگران تحولات فرهنگی
3. ساحت روشی: فرآیند کشف مسئله، تدبیر و راهبری کاربست ابزارهای حل مسئله و پایش تحولات فرهنگی

۲، ۲. نظام اهداف و عرصه‌های فعالیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

بر اساس مبانی پیش گفته از یک سو و وضعیت مقدورات ساختاری و قوانین جاری از سوی دیگر، نظام اهداف وعرصه‌های اعمال حاکمیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را به شرح ذیل می‌توان احصاء نمود:

۲، ۳ اصول و رویکردها

در تعیین و تدوین اصول و رویکردها، منابع زیر مورد استناد قرار گرفته اند:

1. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
2. رهنمودهای امام خمینی (ره) ومقام معظم رهبری
3. مواضع، دیدگاه‌های و وعده‌های فرهنگی و هنری جناب آقای دکتر حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران
4. چشم انداز بیست ساله کشور و سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری
5. سند مهندسی فرهنگی (مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی)
6. برنامه ششم توسعه اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی (مصوب مجلس شورای اسلامی)

۳-چالش‌ها و مسائل مهم عرصه‌های فرهنگی و هنری

با عنایت به مبانی، اصول و رویکردها و نیز با لحاظ مطالعات وضعیت موجود محیط فرهنگی و هنری کشور و نیز عملکردها و دستاوردهای پیشین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در ادامه اهم چالش‌ها و مسائل دارای اولویت که باید در دستور کار این وزارتخانه قرار گیرد به شرح ذیل معرفی می‌شود:

۵-رهاورد اجرای برنامه در افق ۱۴۰۰

انتظار می‌رود با اجرای این برنامه‌ها، نقش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نظام سیاستگذاری و راهبری فعالیت‌های فرهنگی و هنری کشور ارتقا یافته و با حمایت‌های دولت و مجلس شورای اسلامی و با مشارکت اصحاب فرهنگ و هنر، پیامدهای ذیل را شاهد باشیم:

۱-اقبال به تولید و مصرف آثار، کالاها و خدمات فرهنگی متناسب با هویت و سبک زندگی اسلامی ایرانی و جلوگیری از گستش شکاف‌های اجتماعی

۲-افزایش سرمایه گذاری، تولید و مصرف آثار، کالاها و خدمات فرهنگی

۳-رونق گفت و گوی همگانی، مستمر و سازنده برای اعتلای اندیشه، فرهنگ و هنر و حل و فصل مشکلات این حوزه‌ها

۴-مشارکت فعال بخش خصوصی در سیاستگذاری برنامه ریزی و فعالیت‌های فرهنگی

۵-شفافیت، سلامت و عدالت در توزیع یارانه‌های بخش فرهنگ و هنر و رسانه

۶-حضور موثر در مبادلات فرهنگی جهان اسلام و افزایش سهم در بازارهای فرهنگی منطقه ای و بین المللی