اختلال پرخوابی و راهکار‌های درمانی
خواب مسئله مهمی است که هر فردی با آن سروکار دارد و اگر کم یا زیاد شود و یا به درستی صورت نگیرد سبب بروز مشکلات جبران ناپذیری در فرد خواهد شد.
یکی از این مشکلات و اختلالات که در خواب افراد پیدا می‌شود اختلال پرخوابی است که فرد را در هر زمان و هر شرایطی مجبور به خوابیدن می‌کند.
اختلالات خواب
اختلال خواب (Sleep Disorder) مانند زیاد یا کم خوابیدن، پریدن از خواب، نرفتن به مرحله خواب عمیق و سخت به خواب رفتن است. این اختلالات می‌تواند ناشی از بیماری‌های روانپزشکی مانند اضطراب، افسردگی، بیماری‌های سیستم تنفسی (خرناس) یا به عنوان نوعی بیماری سالمندان باشد.
از مهم‌ترین اختلالات خواب بی‌خوابی و فلج خواب یا بختک است.
اختلالات خواب را به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم کرده‌اند:
اختلالات اولیه دسته‌ای هستند که هیچ وابستگی یا ارتباطی با بیماری‌های جسمانی و روانی و مصرف مواد مخدر ندارند.
در اختلالات ثانویه، اختلال خواب پیامد یک بیماری جسمی، روانی، اضطراب، افسردگی، مصرف مواد مخدر و الکل است.
انواع بی‌خوابی‌ها و پرخوابی‌ها جزو اختلالات اولیه هستند، اشکال در شروع خواب، تداوم خواب، احساس ناراحتی پس از بیدار شدن به مدت یک ماه اختلال خواب را منعکس می‌کند و فرد باید نسبت به این علائم هوشیار باشد.
خواب آلودگی مفرط که مدت یک ماه یا بیشتر طول بکشد، ممکن است بیشتر بر نوجوانان و بزرگسالان جوان دیده شود و می‌تواند یکی از علائم افسردگی باشد.
پرخوابی (Hypersomnia) با دوره‌های خواب آلودگی بیش از حد روزانه، یا خواب شبانه طولانی مدت مشخص می‌شود. افرادی که دارای اختلال پرخوابی است، اغلب بار‌ها و بار‌ها در طول روز در زمان‌ها و مکان‌های نامناسب مانند محل کار، در حال مصرف غذا و یا در مکالمات مجبور به خواب می‌شوند.
بیماران اغلب خواب طولانی داشته و مشکل بیدار شدن از خواب دارند، و در بیداری نیز ممکن است احساس گیجی داشته باشند.
افراد مبتلا به اختلال پرخوابی نیاز به حدود ۷۰ ساعت خواب در هفته دارند و به سختی از خواب بیدار می‌شوند.
هنگامی این افراد بیدارند، معمولا احساس‌شان این است که شب‌شان به بیدارخوابی گذشته است و آن را مانند راه رفتن در مه توصیف می‌کنند.
اغلب این افراد پس از اینکه تشخیص بیماری‌هایی مانند افسردگی، قطع تنفس حین خواب یا مشکلات تیروئید در مورد آن‌ها رد می‌شود، مشکلشان به عنوان اختلال خواب تشخیص داده می‌شود.
علت اختلال پرخوابی
اختلال پرخوابی ممکن است ناشی از:
مصرف مواد مخدر یا الکل
مصرف برخی داروها، یا قطع داروها
داشتن استعداد ژنتیکی برای پرخوابی بدون علت شناخته شده
شرایط پزشکی از جمله بیماری‌های اسکلروز، افسردگی، آنسفالیت، کم کاری تیرویید، صرع، چاقی و…
گاهی پرخوابی یک نشانه است و در واقع می‌تواند بخشی از یک اختلال دیگر باشد. به عنوان مثال خواب سنگین می‌تواند نشانه سندرم کلین لوین باشد که این سندرم یک اختلال عصبی است که اغلب مردان بزرگسال را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
علایم اختلال خواب پرخوابی
خواب آلودگی
مشکل در بیدار شدن
احساس گیجی یا سرگردانی
افزایش زمان خواب تا ۱۸-۱۴ ساعت در روز
اضطراب
کم انرژی بودن
بی قراری
فکر یا گفتار کند
از دست دادن اشتها
مشکلات حافظه
افزایش نیاز به خواب در طول روز
برخی از بیماران توانایی عملکرد مناسب در خانواده، روابط اجتماعی، شغلی و … را از دست می‌دهند.
درمان اختلال خواب پرخوابی
تحقیقات نشان داده است که بیماران دچار پرخوابی یک ناقل شیمیایی مغزی تولید می‌کنند که آن‌ها را در همه اوقات در حالت خواب‌آلوده نگه می‌دارد. این یافته‌ها دال بر این است که احتمالا درمان دارویی برای افراد دچار پرخوابی می‌تواند موثر باشد. اما تحقیق و بررسی در این زمینه همچنان ادامه دارد.
درمان دارویی
در صورت پرخوابی معمولا محرک‌هایی مانند آمفتامین، متیل فنیدیت، و مدافینیل، تجویز می‌شود.
سایر دارو‌های مورد استفاده برای درمان این اختلال، شامل کلونیدین، لوودوپا، بروموکریپتین، دارو‌های ضد افسردگی، و مهارکننده‌های مونوآمین اکسید هستند.
داروی آرمودافینیل نیز در سال ۲۰۰۷ برای درمان اختلال خواب پرخوابی تایید شد که از لحاظ شیمیایی مشابه مدافینیل است.
آرمودافینیل دارای مزیت‌هایی است از جمله این که مقدار کمتری از آن تأثیر بیشتری خواهد داشت.
تغییر رفتار
برای مثال اجتناب از کار در شب و فعالیت‌های اجتماعی که موجب به تاخیر انداختن زمان خواب می‌گردد و همچنین رژیم غذایی مناسب مانند کاهش مصرف الکل و کافئین.
نور درمانی
پرخوابی ممکن است به علت اختلال ریتم بدن اتفاق بیافتد این ریتم به وسیله رویارویی با نور و تاریکی کنترل می‌شود بنابراین نور درمانی در کاهش پرخوابی موثر است.
از نور درمانی برای درمان بیماران مبتلا به اختلالات عاطفی فصلی استفاده می‌کنند.
این بیماران معمولا دچار افسردگی زمستانی و خواب آلودگی شدید می‌شوند.
مواجهه تدریجی با نور به طور فزاینده‌ای درکاهش پرخوابی مفید است. در این روش شبیه سازی طلوع، بیدارشدن را برای این بیماران آسان‌تر می‌سازد و در ساعات صبح احساس هوشیاری بیشتری دارند.
بهبود خود به خود
علت پرخوابی معمولا ناشناخته است. این اختلال در بسیاری از افراد به طور ناگهانی و خود به خود درمان می‌شود و این امر نشان می‌دهد که پرخوابی یک عارضه موقتی است که به مرور زمان بهبود می‌یابد.
روغن‌های معطر
مقداری روغن اکالیپتوس، نعناع، وانیل یا اسطوخودوس به آب وان بیافزایید و سپس حمام کنید. عطر این گیاهان آرامبخش است و سبب رفع خستگی می‌شود و میزان جذب اکسیژن را در بدن افزایش می‌دهند و در نتیجه جریان خون در کل بدن بهبود می‌یابد.
این عطر‌ها با از بین بردن خستگی و استرس، باعث شادابی ذهن و بدن می‌شوند. از این روغن‌ها می‌توان برای ماساژ بدن نیز استفاده کرد.
یوگا
یک ورزش ذهنی و جسمی است که هدفش ایجاد هماهنگی احساسات، بدن و ذهن است.
یوگا شامل حرکات و تمرینات زیادی است که به قدرت بدنی نیاز دارد و البته بعضی از حرکات آن نیز فقط به تمرکز نیاز دارد. علاوه بر این یوگا بر نظم تنفس تکیه دارد و مشکلات تنفسی را اصلاح می‌کند.
در نتیجه سطح اکسیژن بدن افزایش می‌یابد و همراه آن شادابی نیز افزایش می‌یابد.
«واجراسانا»، «انلوم ویلوم»، «تاداسانا»، «آدرا چاکراسانا» مثال‌هایی از تمرینات یوگا هستند که به کاهش خستگی بدن کمک می‌کنند.
گذشته از یوگا، انجام حرکات ورزشی سبک و متوسط سبب تولید هورمون‌هایی در بدن می‌شود که سطح انرژی را افزایش می‌دهند.
به همین دلیل انجام ورزش روزانه اکیداً توصیه می‌شود.
قهوه
کسانی که تا دیروقت کار می‌کنند می‌توانند بین کار فنجانی قهوه بنوشند.
زیرا قهوه حاوی کافئین استوموجب تحریک مغز و افزایش هوشیاری و رفع خواب آلودگی می‌شود.
ببینید: عوامل موثر در اختلالات خوابی
اما فقط یک فنجان قهوه کافی است تا خستگی رفع شود و نیاز نیست لیوان پشت لیوان پر و خالی شود.
زیرا مصرف بیش از اندازه قهوه باعث کم آبی بدن و درنتیجه افزایش احساس خستگی می‌شود.
چای و دمنوش
چای حاوی فلاونوئید است که یک آنتی اکسیدان قوی است.
یک فنجان چای خواب آلودگی و سردرد را در عرض چند دقیقه رفع می‌کند و فرد را برای کار آماده می‌سازد.
چای سیاه، چای سبز، دمنوش علفِ لیمو یا دمنوش لیمو نمونه‌هایی از چای هستند که برای رفع خستگی مفید هستند.
دمنوش بابونه و ریشه‌ی سنبل‌الطیب نیز خواص آرامبخش دارد و خواب را افزایش می‌دهد.
در مواردی که خستگی آنقدر شدید است که خواب به چشم‌تان نمی‌آید این دمنوش بسیار مفید است.
