آنالیز دی ان ای برادران مومیایی مصر اطلاعات شگفت‌انگیزی را آشکار کرد

برادران مومیایی مصر دو جسد کشف‌شده در یک مقبره ۴ هزار ساله هستند که چیزی در حدود یک قرن بعد از کشف، اطلاعات جالب‌توجهی از آن‌ها به کمک تکنولوژی‌های پیشرفته جدید،‌ کسب شده است.

چند هزار سال پیش مردم مصر در فاصله ۴۰۰ کیلومتری جنوب قاهره و در راستای رود نیل، گورستانی سنگی را ساختند؛ پس از گذشت دوران حکومت فرعون‌های متعدد،‌ گذر زمان و انواع غارت‌های مهاجمان مقبره، فردی به نام ارفای (Erfai) در سال ۱۹۰۷ مقبره‌ای دست‌نخورده را در این گورستان کشف کرد که در نوع خود شگفت‌انگیز بود.

داخل مقبره دو مرد عالی‌رتبه‌ی دوران مصر باستان به نام‌ها خنوم ناخت (Khnum-Nakht) و ناخت آنخ (Nakht-Ankh) پیدا شد که قبر آن‌ها کنار یکدیگر قرار گرفته بود و بر اساس هیروگلیف‌های داخل این مقبره ۴ هزار ساله، هر دو جسد متعلق به پسران زنی به نام خنوم آ (Khnum-aa) بود. از زمان کشف تاکنون این محل دفن با اسم مقبره برادران مومیایی مصر شناخته می‌شود.

برادران مومیایی مصر از سال ۱۹۰۸ در یکی از موزه‌های بریتانیا به نمایش گذاشته شده بودند، اما از همان ابتدا محققان در مورد رابطه خویشاوندی جسدها مشکوک بودند؛ به عنوان مثال یک تیم باستان شناسی به سرپرستی پژوهشگر برجسته‌ای به نام مارگارت موری (Margaret Murray) اعلام کرده بودند که مومیایی‌های کشف‌شده حتی به یک نژاد هم مربوط نیستند و احتمال فامیل بودن آن‌ها بسیار بعید است.

مارگارت موری و تیمش در کنار یکی از جسدهای برادران مومیایی مصر

محققان دیگر هم با توجه به شکل متفاوتِ جمجمه جسدها و با آنالیز بخشی از پوست آن‌ها نظر تیم موری را تایید کردند و احتمال مشترک بودن والدین مومیایی‌ها رد شد.

با این تفاسیر هیچ‌کس تا به امروز جواب دقیقی به پرسش‌های این برگ از تاریخ مصر باستان نداشت، اما اخیرا با استفاده از فناوری‌های جدید و آنالیز دی ان ای مومیایی‌ها،‌ اطلاعات شگفت‌انگیزی در مورد برادران مومیایی مصر کشف‌ شده و رسما تایید شده است که این دو مرد از یک مادر متولد شده‌اند و به احتمال قوی،‌ پدر آن‌ها یک نفر نبوده است.

کنستانتینا دروسو (Konstantina Drosou) یکی از متخصصان نسل شناسی دانشگاه منچستر و نویسنده مقاله‌ای در رابطه با برادران مومیایی مصر که به تازگی در ژورنال “Journal of Archaeological Science” به چاپ رسیده، در این رابطه می‌گوید که بر اساس شواهد ژنتیکی می‌توان اطمینان داشت که نوشته‌های هیروگلیف مقبره درست بوده و مادر دو مومیایی خنوم آ بوده است.

جزئیات پژوهش جدید در مورد برادران مومیایی مصر

برای رسیدن به نتایج اعلام‌شده، دندان‌پزشک بازنشسته‌ای به نام راجر فورشا (Roger Forshaw) با دقت و ظرافت دو دندان آسیا را از ناخت آنخ و سه دندان را هم از میان بقایای خنوم ناخت بیرون کشید. به این ترتیب دی ان ای مومیایی‌ها از طریق دندان‌های آن‌ها در دسترس تیم دروسو قرار گرفت.

این طور که به نظر خنوم ناخت برادر کوچک‌تر با اختلاف ۲۰ سال بوده است و با توجه به اینکه فرآیند مومیایی کردن جسد او با عجله انجام شده، می‌توان فهمید که مرگ این مرد ناگهانی بوده است. از طرف دیگر، شواهد نشان می‌دهند که ناخت آنخ بین یک سال تا دو سال پس از برادرش مرده و جسد او با دقت بیشتری مومیایی شده است. تیم دروسو اعلام کرده که به دلیل انجام ندادن تمامی موارد لازم برای مومیایی کردن جسد در مورد برادر کوچک‌تر، استخراج دی ان ای خنوم ناخت بسیار سخت‌تر شده بود و به همین دلیل،‌ یک دندان بیشتر از بقایای او خارج شد.

برای بررسی ارتباط فامیلی برادران مومیایی مصر محققان بر روی دو نوع از بقایای ژنتیکی تمرکز کردند؛ دی ان ای قسمت میتوکندری سلول‌های هر جسد برای پیدا کردن نسب مادری آن‌ها موردبررسی قرار گرفت و از طرف دیگر، کروموزوم‌های Y مومیایی‌ها برای ارتباط پدری آنالیز شد.

جالب است بدانید که در انسان‌ها و بسیاری از موجودات دیگر، میتوکندری دی ان ای مخصوص خود را دارد و از آنجایی که برخلاف اسپرم، سلول‌های مربوط به تخمک میتوکندری را در جنین ایجاد می‌کنند، این ماده ژنتیکی تنها از طریق مادر به فرزند منتقل می‌شود. آنالیز کروموزوم Y هم به عنوان روشی استاندارد برای مشخص کردن ارتباط پدری استفاده می‌شود.

پیش از این تلاش‌هایی برای مشخص کردن رابطه فامیلی بین برادران مومیایی مصر با آنالیز دی ان ای انجام شده بود و با بررسی نمونه‌هایی از کبد و روده‌های هر جسد،‌ اعلام شد که این دو مرد هیچ نسبتی با یکدیگر نداشته‌اند؛ با این حال، روش جدید بررسی که به جای آنالیز بافت‌های نرمی مانند بافت کبد،‌ دی ان ای به اصطلاح سخت‌تری را مورد آزمایش قرار می‌دهد، نشان داد که تصور قبلی اشتباه بوده است.

دروسو در این رابطه می‌گوید که دی ان ای میتوکندری به دست آمده کیفیت بسیار بالایی دارد و نتایج کسب‌شده با آنالیز آن کاملا قابل‌اعتماد است؛ البته داده‌های مربوط به کروموزوم Y کمی بحث‌برانگیزتر از داده‌های دیگر بود، اما شواهد به اندازه کافی وجود داشت که ارتباط پدری برادران مومیایی مصر را رد کند.

کمپبل پرایس (Campbell Price) یکی از کارشناسان محل نگه‌داری بقایای مومیایی‌ها می‌گوید که بر اساس هیروگلیف‌های مقبره، این دو برادر جزو خانواده سلطنتی نبوده‌اند، اما پدر هرکدام از آن‌ها فرماندار یک منطقه خاص بوده است. به این ترتیب با توجه به شغل غالب مردم مصر باستان که کشاورزی بوده،‌ می‌توان گفت که برادران مومیایی مصر جزو اعضای عالی‌رتبه جامعه بوده‌اند.

با این حال همانطور که پرایس اشاره کرده است، کشف جدید محققان در مورد ارتباط مادری جسدها حقیقت شگفت‌انگیزی را در مورد جایگاه زنان در مصر باستان و فرهنگ آن دوران بازگو می‌کند؛ یکی از زنان عالی‌رتبه پسری را از یکی از مقامات به دنیا آورده و پس از گذشت دو دهه،‌ حاصل ازدواج او با یک مقام دولتی دیگر، پسر دومی بوده است. پرایس می‌گوید که شاید فرمانداران آن منطقه خاص برای حفظ جایگاه خود یا رسیدن به مقام موردنظر باید با این زن ازدواج می‌کردند.