تلسکوپ هابل به تازگی یک سیارک دوتایی شگفت‌انگیز و نادر را در منظومه شمسی کشف کرد
سیارک دوتایی یا سیارک مزدوج (Binary asteroid) پدیده‌ای جالب است که به تازگی یک مورد نادر آن توسط تلسکوپ هابل در منظومه خورشیدی ما کشف شده است.
نام این سیستم فضایی “Body 288P” است و بر اساس ادعای دانشمندان، به عنوان اولین سیارک دوتایی که از دو سیارک کمیاب تشکیل شده است، شناخته می‌شود. با توجه به تعریف، چنین سیستمی به صورت کلی شامل دو جرم آسمانی است که در حال چرخش به دور هم هستند و در مورد Body 288P، یکی از دو جرم رفتاری شبیه به دنباله دار داشته و در حین چرخش، ردی از گاز و گرد و غبار را به جا می‌گذارد.
عموما سیارک‌ها و دنباله دارها با تعاریفی مجزا از یکدیگر شناخته می‌شوند؛ سیارک تکه‌ای سرگردان از سنگ و فلز در فضا است، در حالی دنباله دار مقدار بیشتری یخ در ترکیب خود داشته و با تابش نور خورشید و گرمای موجود، در حین حرکت ردی از بخار را به جا می‌گذارد. با این وجود تعریف این دو جرم روز به روز به یکدیگر نزدیک‌تر می‌شود؛ به عنوان مثال پدیده‌ای به نام سیارک فعال (Active asteroid) وجود دارد که با به جا گذاشتن ابرهایی از گاز و گرد و غبار در حین حرکت، رفتاری شبیه به دنباله دار از خود نشان می‌دهد. البته این پدیده به نسبت نادر بوده و تاکنون تنها ۲۰ مورد از آن گزارش شده است. همچنین، در صورتی که پدیده سیارک فعال در داخل کمربند سیارکی موجود بین سیاره‌های مشتری و مریخ دیده شود، نام آن «دنباله دار کمربند اصلی» خواهد بود.
سیارک دوتایی Body 288P هم برای اولین بار در سال ۱۳۹۰ کشف شد و بر اساس تصاویر تلسکوپ فضایی هابل، فعال بودن آن تایید شده بود؛ البته در آن زمان به دلیل دور بودن سیستم از زمین، امکان بررسی دقیق آن وجود نداشت. در حدود یک سال پیش، این سیارک مزدوج در نزدیک‌ترین فاصله خود به خورشید قرار گرفت و از فاصله ۲۰۰ میلیون کیلومتری زمین عبور کرد. در همین زمان ستاره شناسان انجمن ماکس پلانک (Max Planck Institute) از تلسکوپ هابل برای نگاهی دقیق‌تر به سیستم استفاده کردند و وجود دو جرم مجزا در آن را تایید کردند؛ به عبارت دیگر Body 288P رسما به عنوان اولین دنباله دار کمربند اصلی دوتایی، نام خود را در تاریخ ثبت کرد.
بررسی‌ها برخی از جزئیات جالب این سیارک دوتایی را آشکار کرد؛ به عنوان مثال، سیستم‌های مشابه از یک جرم بزرگ‌تر و یک سنگ قمر مانند که به دور آن می‌گردد تشکیل شده‌اند، اما در مورد Body 288P می‌توان گفت اندازه هر دو جرم آسمانی موجود تقریبا با هم برابر بوده و در حدود یک کیلومتر است. فاصله این دو سنگ از یکدیگر هم در مقایسه با موارد پیشین بسیار بیشتر بوده و در حدود ۱۰۰ کیلومتر اندازه‌گیری شده است.
بر طبق ادعای ستاره شناسان انجمن ماکس پلانک، دلیل پدید آمدن این سیارک دوتایی، چرخش سریع و متلاشی شدن یک جرم بزرگ‌تر بوده است و با توجه به فعال بودن آن، تخمین زده می‌شود که این اتفاق به تازگی و در حدود ۵ هزار سال پیش رخ داده باشد؛ لازم به ذکر است که چنین عمری برای یک پدیده فضایی، نسبتا پایین به حساب می‌آید. این طور که به نظر می‌رسد، گازهای ناشی از جدا شدن این دو جرم باعث ایجاد فاصله کنونی در میان آن‌ها شده است.
نویسنده اصلی مقاله چاپ‌شده در مورد سیارک دوتایی Body 288P، جسیکا آگاروال (Jessica Agarwal) در این رابطه می‌گوید که محتمل‌ترین سناریو، دلیل اصلی شکل‌گیری این سیستم را سرعت بالای چرخش معرفی کرده و دلیل فاصله زیاد و غیرمعمول بین آن‌ها را هم گشتاور ناشی از تصعید یخ موجود در جرم اولیه می‌داند.
در میان هزاران تکه سنگ شناور در فضا، سیارک مزدوج Body 288P منحصر به فرد بوده و بررسی‌های بیشتری لازم است تا شانس پیدایش مجدد پدیده دنباله دار کمربند اصلی دوتایی تخمین زده شود؛ این بررسی‌ها اطلاعات جدیدی را در مورد منشا تشکیل منظومه شمسی آشکار خواند کرد.
مقاله مربوط به کشف Body 288P در ژورنال “Nature” به چاپ رسیده است.
